komik

• henri bergson, ''le rire'' (le rire essai sur: la signification du comique) denemesinde, théophile gautier'in aşırı komiği ''saçmanın mantığı" olarak nitelediğini belirtir ve komikteki saçmalığın rüyadakilerle aynı nitelikte görülmesi gerektiğini söyler..
  
  komik olanın, saçmanın mantığı üzerine kurulu olduğu kuramını aziz nesin ise şu şekilde izah etmektedir;
  --
  hiç kuşkusuz gülünç olan, başkalarına da gülünç görünen ama gülünç olduğunu kendisi bilmeyen kişinin de kendine özgü bir mantığı vardır. bir güldürü kahramanının özellikle komiklik yapmaması, rolünü komik olduğundan habersiz olarak oynamasının gerektiği üzerine müfettiş'in yazarı nikolay vasilyeviç gogol'ün, bu oyununun nasıl oynanacağını anlatan önemli bir yazısı vardır. gogol, bu yazısında komik olanın gülünçlüğünden habersiz, kendine özgü bir mantığı olduğunu açıklar. gülmeceye konu olan kahramanların mantığı, kendilerince hiç de saçma olmayan, ama gerçekte topluma göre saçma olan bir mantıktır. her gülünç şeyin hiç olmazsa bir yönden karşıtlığı vardır ve bizi güldüren şey görünür bir şekilde ortaya konmuş bir saçmadan başka bir şey değildir. bir başka görüşe göreyse komik olan, saçmanın önce benimsenmişken sonradan düzeltilen biçimidir. ya da bir yönden saçma olup öteki yönden mantıklı olarak açıklanabilen herşey komiktir.
  
  don kişot'un yeldeğirmenini dev görmesi saçmadır. ama bu saçmanın don kişot'a göre bir mantığı vardır. sonra da, bu saçmanın mantığıyla dev diye yeldeğirmenine saldırması, saçmadan doğan bir gülmecedir. buradaki saçma, doğrulara (gerçekliklere, hakikatlere) aldırmamak, onları kendi isteğince yorumlayarak değiştirmek demektir. yel değirmeni, görünen bir doğrudur. don kişot'un isteğiyse bir dev görmektir. yel değirmeni doğrusunu kendi isteğine göre dev olarak yorumlaması, o'nun mantığı, yani saçmanın mantığıdır.