sasaniler

• (bkz: sasani imparatorluğu)
  
  bildiğiniz üzere kökü rahip sasan'a dayanan hanedan ve bu hanedanın kurduğu devletin genel adıdır. din kökenli olmasına rağmen tipik bir devlet refleksi olarak dini dönem dönem kullanmışlardır.
  
  ahameniş imparatorluğu'nun mirasçısı kabul ederler kendilerini. arşaklı hanedanı'ndan^* iv. artabanus'u yenen i. ardeşir tarafından kurulmuşlardır. gerek devlet teşkilatı, gerekse ordu yapılanması olsun, partlardan daha gelişmiş durumdadırlar.
  
  partlara kıyasla orduda daha fazla piyade kullanmışlardır ama zırhlı atlı, atlı okçu gibi bölgenin önemli birliklerini de muhafaza etmiş, buna filleri de eklemişlerdir. kısa sürede afganistan'dan suriye'ye kafkaslardan harzem sınırlarına yayıldıkları için piyade grupları da çeşitlidir. sogd zırhlı piyadesinden tutun da kuşanlı mızrakçılara kadar yelpaze geniştir.
  
  1001 gece masalları'nın bir kısmının buradan çıktığı iddia edilir. kültür sanat konusunda günümüzdeki iran'ı bile etkilemişlerdir. doğu roma imparatorluğu ile mücadelelerinden dolayı ara ara hristiyanlara karşı katı bir politika izledikleri olmuştur. yahudiler ise dönem dönem rahat yaşamışlardır.
  
  yaklaşık 4 asırlık bir devlette kırılma anları illa ki olacaktır ama bence en kritiği ii. hüsrev dönemidir. doğu roma- sasani savaşları 5, 10, 15’er yıllık yıkıcı ve yorucu mücadelelerdi. arada barış dönemleri de savaşa hazırlık yapılan süreçlerdi. savaşlar genelde ermenistan, suriye hattını yakıp yıkmıştı ama ii. hüsrev bayağı ileriye gidip kudüs'ü almış, oradaki gerçek kutsal haç'a ait olduğu iddia edilen parçayı ele geçirmiş, anadolu'yu yakıp yıkıp konstantinopolis'e dayanmıştır. avarlar ile işbirliği yapmış ama müttefikleri, batıda isyan bastırmak için şehrin önlerinden ayrılınca, bu yıllardır süren yorucu harekata para ihtiyacı doğmuştur. o dönem konstantinopolis'ten daha zengin olan mısır'a yönelen hüsrev arkada ufak birlikler bırakmış, heraklius^* ise bunları tek tek avlayıp gazaka'daki kutsal ateşi söndürerek kudüs'ün intikamını almıştı. ardından ninova savaşı'nı da kazanıp kombo yaptı.
  
  bundan hemen sonra yıkılmadı sasaniler belki ama büyük ölçüde zayıfladı. bence gayet gereksiz bir harekat. ha, hüsrev düşman başkentini düşürse bugün farklı şeyler konuşabilirdik tabii ama tarih kazananları yazar. sonraki süreçte ise her doygun devletin başına gelenler vuku buldu. rahatlık gevşeklik getirdi, yozlaşma ve uzun savaşların yorgunluğu ise iç karışıklık. yavaş yavaş zayıfladılar ve islam ordularına yenildiler.