intel

• lider olmanın verdiği kar maksimizasyonu dürtüsüyle, yıllardır teknolojik geliştirmeleri erteleyerek, her nesilde sadece %10'luk performans artışları ile devam etmenin sonucunda oluşan kaçınılmaz zorlukları yaşayan şirket [bkz: cbm].
  
  yalnız, ölçek [litografi] konusunda şunu belirtmek gerekli ki; amd ve intel aynı ölçeklemeyi kullanmıyor. amd'de ölçekleme sadece transistör bazında uygulanıyor. örneğin şu anki cpu'larında yalnızca transistörler 7nm. ölçeğinde, transistörler arası çapraz mesafeler, transistör kapıları ve cpu'nun geri kalan kısımlarında [mantık ve kontrol birimleri, i/o birimleri vb.] ise ölçek 7nm.'nin üzerinde [amd'nin üretim yaptırdığı tsmc de, bir diğer cpu üretici fabrika olan samsung da, litografi'yi sadece transistör bazında uyguluyor, bu konuda tek istisna kendi cpu'larını kendi üreten intel]. intel ise transistörlerde 'transistör kapılarında' ve ayrıca cpu'nun tüm katmanlarında aynı ölçeği kullanıyor. bu sayede 10 nm'lik intel cpu'ların litografisi bile 7 nm.'lik amd ve diğer üreticilerin cpu'ları ile aynı [hatta daha iyi] litografiye sahip oluyor. zaten bu nedenle aynı ölçekte intel tek çekirdek performansında her zaman rakipsiz önde, ve yine aynı sebeple şu anda 10nm. ve altına inmekte zorlanıyorlar [tüm üretim platformlarını yani tüm fabrikayı yenilemeleri gerekiyor ki milyarlarca dolarlık maliyet demek].
  
  diğer taraftan ölçek konusunda giderek limitlere yaklaşıyoruz; 5nm. altına inildiğinde, 2 transistör arasında elektron sıçramaları gibi sistemin stabil çalışmasını imkansız hale getirecek problemler çıkmaya başlıyor. şu anda silikon temelli cpu'lar için maksimum 3nm.'ye inilebileceği öngörülmekte, o nedenle şimdiden cpu tabanı için silikon yerine başka bir element/molekül kullanılması için araştırmalar başladı. ancak hangi maddeyi kullanırsak kullanalım, ölçek olarak limitlere yakınız ve limitlere geldiğimizde artık yeni bir mimari, çözüm olmayacak, daha hızlı cpu'lar için yepyeni bir teknoloji geliştirilmesi gerekecek [ve kuantum bilgisayarlar şimdilik bu konuda çözüm olarak görünmüyor]. elbette x86 mimarisinden de geriye eser kalmayacak. intel'in son 5 yıldır ölçek düşürmeyi geciktirmesinin nedenlerinden biri de bu konuydu.
  
  intel, 2029'da 1.4 nm litografiye ulaşmayı hedefliyor [tabii şu anki performansta giderlerse o tarihte ulaşmaları zor gibi]. 3 nm. altında silikon yerine hangi materyalin kullanılacağı ise henüz net değil.
  
  edit: konu ile ilgili ben entry'yi girdikten sonra gelmiş bir videoyu da ekliyorum:
  https://youtu.be/1kquxpzplxi
• qualcomm'u görmezden gelmemesi gereken firma.
  
  ancak ben bu adamların şu özelliğine hastayım, bilgisayar toplayacaklara da tavsiye olmasa da bilinç arttırıcı olur hem: abi işlemci kodlarını, ne anlama geldiklerini açık ve net bir şekilde kullanıcılarına anlatmışlar.
  
  mesela gitti vatan'a, dizüstülerine bakıyorsun falan, ama hangi işlemci hangisinden hızlı, sonundaki m ne qm ne u ne falan... kafa karıştırıcı biraz, hem emin de olamıyorsun, oradaki elemanlar da yardımcı olmuyorlar...
  
  oku öğren işte. kısaca bahsetmem gerekirse, u çok düşük düzeyde enerji tüketimini simgeliyor. aynı kodlu kardeşlerine göre daha az performanslı fakat enerji tüketimi çok daha az. hatta şöyle söyleyeyim, bunun gibi 2 tane daha takı var;
  
  t > 25 - 49 watt arası.
  l > 15 - 24 watt.
  u > 15 watt'tan az enerji harcayan işlemcileri simgeliyor.
  
  qm, quad mobile, dört çekirdekli mobil işlemci, dizüstü bilgisayarlarda kullanılanlar.
  m, mobile, bu da aynı işte, dizüstü ama dört çekirdek değil.
  qx, quad extreme, dört çekirdekli canavar işlemci. aynı kodlu kardeşlerinden daha yüksek performansa sahip.
  k, unlocked, saat çarpanı ya da hızı bios'ta kilitli değil sanırım. overclockçular için, yine de emin değilim.
  s, performance optimized lifestyle, daha performanslı ama güç tüketimi var.
  t, power optimized lifestyle, tam tersi.
  verdiğim intel'in kendi web sayfası h' yi söylememiş, mesela i7-4850hq var, sanırım haswell oluyor o.
  
  örnek üzerinden devam edelim; i7-4850hq.
  
  hq'yu anladık, haswell quad core.
  
  i7 zaten aile adı (brand modifier).
  
  soldan ilk hane, örnekte 4, nesil. işlemcinin nesli, daha yüksek nesil, daha fazla ve daha yeni teknoloji, daha iyi optimizasyon, daha yüksek performans demek.
  
  soldan ikinci hane, örnekte 8, performans. 1'den 9'a kadar derecelendirilmiş, 9 en yüksek performans. 8 orta-üst segmente denk geliyor sanırım, 7 ile beraber. 5-6. segmentler orta, gerisini alma zaten.
  
  soldan üçüncü hane, örnekte 5, açıkçası bundan çok emin değilim fakat benzer işlemciler ile arasındaki performans sıralamasında kendisini yeri sanırım. yine 1'den 9'a kadar, 9 en yüksek performans.
  
  soldan dördüncü hane, örnekte 0, genelde bu hane intel'de 0 hep. ama benzer bir kod sistemi kullanan ati'de mesela burası 5 olabiliyor. modifiye edilmişliği gösteriyor sanırım, yani bir üst karttan düşük ancak kendi sonu 0 koda sahip kardeşinden çok az daha performanslı. buçuk gibi düşünülebilir.
  
  kabaca kodlar böyle. dediğim gibi, ati grafik kartlarında çok benzer bir sistemi kullanıyor, nvidia ise harf+3 basamaklı kod sistemi kullanıyor. onu da anlatırım sonra.
  
  not: hatalarım falan varsa bilen uyarsın lütfen, milleti yanlış bilgilendirmek istemem. düzeltiriz, tükürdüğümü yalamaktan çekinmem.
  
  15 ocak 2015 editi: yeniden merhabalar. intel geçtiğimiz aylarda 5. nesil i serisi işlemcilerini çıkardı. yalnız, yukarıda anlattığım model numaralandırmasından biraz farklı bir yol izlediler. yeni gelen intel i7-5xxx kodlu işlemcilerin hepsi extreme edition. "hepsi" kelimelisinin özellikle altını çiziyorum; zaten piyasa araştırması yaparsanız fiyatlarından da extreme edition olduğunu anlayabilirsiniz.
  
  extreme edition olmayan 5. nesil intel core i7 işlemciler ise intel i7-4xxx koduna devam ettiler. kafaların karışmaması için 5. nesil core i7 işlemcilerin hepsini yazacağım.
  
  starring: hayatınızda belki de hiç karşılaşmayacağınız 40 tane 5. nesil intel core i7 işlemciler;
  so hold onto your butts cuz we are doing them all^*
  
  intel core i7-4980hq
  intel core i7-4970hq
  intel core i7-4770hq
  intel core i7-4790k
  intel core i7-4790
  intel core i7-4790t
  intel core i7-4785t
  intel core i7-4760hq
  intel core i7-4710hq
  intel core i7-4710mq
  intel core i7-4712hq
  intel core i7-4712mq
  intel core i7-4860hq
  intel core i7-4810mq
  intel core i7-4910mq
  intel core i7-4960hq
  intel core i7-4610m
  intel core i7-4600m
  intel core i7-4600u
  intel core i7-4610y
  intel core i7-4771
  intel core i7-4950hq
  intel core i7-4850hq
  intel core i7-4750hq
  intel core i7-4770r
  intel core i7-4765t
  intel core i7-4770
  intel core i7-4770k
  intel core i7-4770t
  intel core i7-4700hq
  intel core i7-4702hq
  intel core i7-4702mq
  intel core i7-4800mq
  intel core i7-4900mq
  intel core i7-4700mq
  
  bir de intel'in 5. nesil i7 işlemciler altında gösterdiği; çift çekirdekli 4 iş parçacıklı 45xx modelli işlemciler var. bu işlemciler i5 olmaları gerekirken neden modelleri i7-45xx şeklinde gösterilmiş ve i7 ailesinde sayılmış anlayamadım. işte o yandan çarklı modeller:
  
  intel core i7-4600u
  intel core i7-4578u
  intel core i7-4510u
  intel core i7-4610m
  intel core i7-4600m
  intel core i7-4610y
  intel core i7-4550u
  intel core i7-4500u
  intel core i7-4558u
  
  belki bir hata olmuştur bilemedim.
  
  boş bir zamanımda teker teker özelliklerini de yazabilirim.
  
  13 şubat 2016 editi: yıllar geçti, hâlâ yazmadım :)
  geçenlerde 6. nesil skylake'ten i7-6700k'lı bir dizüstü aldım, mutluyum. güzel işlemci.
  
  (sen o kadar detaylı detaylı entry kas, en son "güzel işlemci" düzlüğüne bağla. oldu mu şimdi?..)
• silikon vadisindeki dev teknoloji sirketleri icinde bunyesinde en fazla turk calisan sirket bu olmali. ozellikle muhendislikte girmenin oldukca zor oldugu, elini carpsan phd'li muhendise denk geldigin ve eleman alimi konusunda secicilik orani %1'in altinda sirketin bunyesinde yuzlerce turk calisiyor. gerci o calisanlarin onemli bir kismi silikon vadisinden ziyade sirketin arizona, oregon ve cesitli avrupa ofislerinde calisiyor. ayrica rakam vermeyeyim ama intel'in turkiye'deki ofisinde calisanlar neredeyse avrupa-abd standartlarinda maaslar almaktalar.
  
  genelde sirketin actigi pozisyonlara basta hindistan ve cin olmak uzere dunya'nin bir cok ulkesinden yuzlerce insan basvuruyor. ise alimlarda belli bir standart yok ve her mudur kendince bir metod belirliyor. bazen adaylari 6-7 tane isinde uzman muhendisle bir odaya sokup muhendislerin adayi ahiret sorularina muhattap tutmasi gorulebiliyor. bu gozler bir keresinde adayin birine bos bir kagit verilip "kagit kalemle x programlama dilinde bana xyz yapan bir program yaz" denildigini de gordu.
  
  intel'in kendine ozgu ilginc bir kulturu var. normalde amerikali kurumsal sirketlerde ise basladiginizda ilk birkac ay (hatta cogu zaman ilk sene) size buyuk bir proje vermezler ve isi ogrenmeniz beklenir. intel'de ise basladiginiz gun hemen elinize buyukce bir proje veriyorlar ve isi yaparken duse kalka ogreniyorsunuz.
  
  sirketin en eglenceli taraflarindan birisi tamamen sirkete ait ucaklarla arizona, california ve oregon gibi ofislerin bulundugu yerler arasinda bedava seyahat edebilme sansi olmali. diyelim ki normalde california'daki ofiste calisiyorsunuz ve ertesi gun oglen arizona'da bir toplantiniz var, sirketin ucagiyla gunubirlik arizona'ya gecip aksama eve geri donebiliyorsunuz. cogu sirkette bu ayricalik sadece sirketin ust duzey yoneticilerine taninirken intel'de siradan bir muhendis bile bunu yapabiliyor (tabi ozel ucak deyince sahsa ozel degil sirkete ozel ucak. cogu seferde ucakta onlarca yolcu oluyor).
  
  yukarda bir entry'de bahsettigim uzre sirket bundan sonra azinliklari ve kadinlari ise alma konusunda daha dikkatli davranacak ve bu konuda verilerini de yilda 2 kere halkla paylasacak. bu gerek amerikan sirketleri gerek de teknoloji sirketleri icin bir devrim niteliginde bir gelisme.
  
  uzerinde calistigim bazi projelerden dolayi intel'in isci cikartacagini onceden de biliyordum ama rakamin bu kadar yuksek (12 bin) olacagini kimse beklemiyordu. yine de bu sirkete girecek kadar iyi olan biri baska yerde de rahatlikla is bulabilir. zaten sirket eleman cikartacagini aciklar aciklamaz sirket calisanlarina linkedin uzerinden cesitli is teklifleri gelmeye baslamis bile. ayrica kanunen abd'de kidem tazminati zorunlulugu olmasa bile isten cikartilanlara yuklu miktarda para odenecek ve emekliligi yakin olanlarin emeklilige baslamasinin kolaylastirilmasi icin adimlar atilacak.
  
  bundan sonra sirket tamamen pc pazarina bagimli olmak yerine internet of things, data, kendini kullanan araba gibi cesitli pazarlardaki agirligini arttirmaya calisacak ve telefon pazarina girmekte gec kalmis olmasini telafi etmeye calisacak. herseye ragmen sirketin yillik net kari 10 milyar dolarin uzerinde ve intel uzun yillar boyunca abd'nin en onemli sirketlerinden biri olmaya devam edecek.
  
  bir de sanilanin aksine intel bir israil sirketi veya israille organik bagi olan bir sirket degil. sirketin bunyesindeki 120 bin kadar calisanin 8 bini israil'de ve bunun da en buyuk sebebi gectigimiz 20-25 yilda intel tarafindan satin alinan irili ufakli israilli start-up sirketleri. kisaca 200 calisanli ufak bir sirketi satin alinca otomatikman 200 kisiyi ise almis oluyorsunuz. intel'in israil'deki varligi buyuk olcude bu sekilde.
• amd atiyi satın aldığı zamanlar herkesin kafasında intel de nvidia'yı satın alacak fantazisi oluşmuştu. her ne kadar şirket bazında bir birleşme gibi görünmese de, bu son yaptıkları anlaşmalar ile gpu işini nvidianın üzerine yıkma kararı almış gibi duruyor. i-serisi ile cpu/gpu birlikteliğini sağlıyan intel, -/gpu kısmını nvidia ile daha da geliştirecek gibi duruyor, ne diyelim hayırlı olsun.
  başımıza tekel kesilip, p4'leri 200 dolara sattığı zamanlara geri dönmeyiz inşallah.
  
  (bkz: amd fusion)
  
  edit: zamanın ötesinden de anlaşılıyor ki; 200 dolara pentium 4 almaya hevesli epey bi suser varmış...
• işlemcilerine abidik gubidik isimler, yok nesiller bilmem neyler vererek beni delirten bilgisayarcı.
  
  eskiden neydi, 2 çekirdekti, 4 çekirdekti, ghz vardı bi de yanında. görüyoduk "bu iyi bu iyi ya" diyorduk. tamam onun detayı vardı ama düz adama yeterdi bu.
  
  şimdi bi girmiş i3, i5, i7, hepsi içinde nesil nesil. adama diyorum "bak bu i7 o zaman iyidir di mi?" diyor ki nesil olayına bakmak lazım. bakıyoruz, atıyorum 3. nesil diyor. "e iyi olm en son 4 çıktı zaten" diyorum. o diyor ki "valla moruk şimdi o iş karışık biraz bazı i5 var mesela i7den iyi. yani onun 3. nesili diğerinin 4. nesilden iyi olabilir şimdi emin değilim."
  
  lan.
  
  olm adam olun adam. başlayın 1 diye, gidin oradan dümdüz. son çıkan 66 falan olsun mesela ne biliyim. allah allah ya.
• adil rekabet etmediği için ürünlerinin boykot edilmesi gereken mikroişlemci üreticisi. 2005 yılına dönecek olursak;
  
  amd, athlon 64 ile intel'in o zamana kadar ürettiği tüm mikroişlemcilerin önüne geçmişti ve bu işlemci ile tonla para kazandılar.
  ama birden satışlar gerilemeye başladı ve benchmark testleri intel'i daha önde gösterdi. peki neden, biliyor musunuz?
  
  çünkü intel, bilgisayar üreticilerine yıllarca kendi cebinden rüşvet vererek intel işlemcilerini kullanmaya ve amd'nin işlemcilerini satın almamaya teşvik etti. intel'in işlemcilerinin amd'nin işlemcilerinden daha hızlı olmadığını bildikleri halde bilgisayar üreticileri intel'in rüşvet teklifini kabul etti. çünkü bundan kazandıkları para, sattıkları bilgisayarların getirisinden daha fazlaydı. bir örnek vermek gerekirse; intel, dell'e amd mikroişlemcilerini kullanmaması için yılda 1 milyar amerikan doları ödedi.
  
  bundan sonra cpu pazarı biraz durağanlaştı ve ilerlemedi. bilgisayar üreticileri, amd'in halihazırda bulunan işlemcilerine saldırdı, amd'nin derleyicisini sabote etti ve amd'nin işlemcilerinin bilerek yavaş çalışmasına sebep oldu. üstelik bu yavaşlama belirli bir süre için değil, kalıcı olmak suretiyle yapıldı. bu derleyici versiyonu ile kodlanmış yazılımlar amd'nin işlemcilerinde intel'in işlemcilerinden her zaman daha yavaş çalıştı ve çalışmaya devam ediyor. hatta bu derleyici (compiler) ile yazılmış bazı benchmark programları günümüzde dahi bulunuyor.
  
  intel, yazılım ve donanım satan firmalara amd işlemcilerine destek vermemesi veya desteği kısıtlaması için rüşvet verdi. bu yüzden bazı firmalar ürünlerini "intel uyumlu ve amd desteklenmez" etiketiyle pazarladı. intel ayrıca yanlış reklam yaptı. bunların arasında derleyici değişikliklerini geliştiricilerden gizleme, benchmark sonuçlarını bilerek yanlış değerlendirme de var.
  
  gerisi malumunuz. amd yavaş yavaş para kaybetti, athlon 64'ün yarattığı etkiyi tekrarlayacak bir işlemci tasarlayamadı. bir noktadan sonra rüşvetçiliğe gerek kalmadı ve şimdi intel piyasanın neredeyse tamamına sahip. intel'e ceza kesilse dahi ne kadar para kazandığı göz önünde bulundurulduğunda devede kulak kalır.
  
  umarım amd, zen mikroişlemcisi ile hak ettiği başarıyı tekrar yakalar.
  
  ilgili linkler:
  
  dell pays £65million to settle ıntel bribe probe
  suit: intel paid dell up to $1 billion a year not to use amd chips
  intel settles with the ftc
  intel accused of giving dell $6 billion for exclusivity
  ftc settles charges of anticompetitive conduct against ıntel
  ıntel forced to remove "cripple amd" function from compiler
• oldum olası nefret ettiğim marka. geçmişte hep amd'nin desteklenmesi gerektiği, bu adamların eline düşersek hiç acımadan domaltacakları söylenip dururdu. bugün yaşıyoruz bunları ne yazık ki.
  
  core serisi işlemcilerin fiyatlarına bakmanızı tavsiye ederim. core i3, en alt seviye core serisi işlemcilerin fiyatları 350 tl dolaylarında şu an. i5 işlemci alayım deseniz 500-600 tl. i7 mi? hiç konusunu açmayalım.
  
  nedir ulan bu? neyin peşindesiniz? daha 2-3 sene önce bu paralara pc toplanıyordu.
• ekran kartlarında ctrl + alt + (aşağı, yukarı, sağ, sol) ok tuşları sayesinde ekranın yönünü çevirebildiğiniz firma.
  
  baktınız malın biri fotoğrafı, videoyu ters/yan yüklemiş direk kısayol ile kafanızı çevirmeden ekranı çevirip normal bir şekilde görüyorsunuz.
  
  photoshop ile çevir, download et video converter ile çevir diyenin ağzına sivri sinek atarım.
• işlemcilerine kill switch eklemesinin sebebi bilgisayarınızın çalınması durumunda bios seviyesinin de altında işlemci seviyesinde veri güvenliğinizi uzaktan kontrol etmenize olanak verecek olmasına inanan fanboyları bulunan firmadır.
  
  veri güvenliği istesem truecrypt, encsfs v.s. kullanırım ve bu işi disk üzerinde yaparım, işlemci üzerinde değil. her boktan "özelliği" saf bir şekilde desteklemeden önce durup bir düşünün işin ucu nereye varabilir diye.
• kabul etmek gerekir ki kendisine neredeyse 3 senedir doğru-dürüst yanıt veremeyen amd'ye 1 tur değil, 2-3 tur bindirmiştir. amd hala fiyat performans anlamında kayda değer bir seçenektir, alınabilir ancak orta ve üst segmentte intel'in işlemci teknolojisinin yanına yaklaşamamaktadır.
  
  diğer yandan pc pazarı tabletler yüzünden küçülmektedir ve bu durum intel'in hiç hoşuna gitmemektedir. tablet/telefonlar için mobil işlemci denemeleri yapmışlardır ancak o apayrı bir uzmanlık^* alanı olduğu için halen varlık gösterememişlerdir.
  
  şüphesiz ki faydalı ve önemli bir firmadır ancak aynı işlemcinin çarpan kilidini açıp, oc'yi mümkün hale getirdiler diye fazladan 100$ isteyecek kadar da tehlikeli bir firmadır. ve mümkünse asla tekel olmamalıdır.