keriya

• yahudi dinine göre birinci dereceden yakınını kaybeden biri yas tutar ve yas süresince giydiği kıyafetlerini yırtar. bir daha da dikmez. giysi yırtmak eski bir gelenektir. kardeşinin ölüm haberi geldiğinde, ananem giydiği elbiseyi ve içliğini yırtmıştı. küçüktüm. on yaşlarında filan. sordum. "acı tenime değsin diye yırtıyorum." demişti. sonra da mırıldanmıştı:
  
  "baruh ata ado elokenu meleh haolam dayan haemet.."
  
  ek: eğer giysi yırtan kişi olur a, o giysiyi yeniden giymeye mecbursa ancak o zaman dikebilir ama aralıklı dikmesi gerekmektedir. teyeller gibi..
• üstteki yazarın da belirttiği gibi ölüm haberi gibi ağır veya kötü bir haber alındığında kişiler tanrı'ya isyan edecek kadar üzülüp ağlarlar. üstlerini başlarını yırtmaları kendilerince, onların tanrı'nın bu kararına karşı üzülseler de isyan etmediklerini veya isyanlarını kendi içlerinde bastırmış gözükmelerini amaçlar. yani giysilerini parçalamak "isyanını dizginleme ve tanrı'ya boyun eğdiklerini gösterme" amacı taşır.
  çok eski bir yahudi geleneği, ama artık evrensel bir hale geldiğini hatta içgüdüsel bir eylem haline gelmiş olabileceğini bile düşünüyorum.
• keriya veya kriya. türk yahudilerini de tanıtan kulüp (dizi)'de ikinci sezonda işlendi. raşel kestiği elbise hattını teyelleyerek dikmişti sonra.
  
  aşağıdakiler, bir yahudi ölüm adetleri sitesinden:
  giyilen kıyafetlerin yırtılması çok eskilere dayanır. ölüm haberi üzerine, ölenin yakınının giysisini yırtması, ilk ibranilere kadar uzanan bir gelenektir. "yaakov, oğlu yosef'in öldüğünü öğrendiğinde üstündekileri yırtmıştı."
  
  bu yüzden birinci dereceden yakınını kaybeden kişi, yani yas tutacak kişi kıyafetini kol tarafından yırtar. bu eylem kişiler ayaktayken gerçekleştirilir. keriya'nın sebebi, kişinin içindeki tanrı'ya olan isyanı yatıştırmak içindir.
  
  ölen kişi 1. dereceden akrabaysa, yas tutan kişi yedi günlük yas süresince giydiği tüm elbiseleri yırtmalıdır. ve bir daha dikmemelidir.
  
  şabat günü geldiğinde ise farklı bir kıyafet giyilmelidir. farklı kıyafetler giyilmediği takdirde, kıyafetin yırtık olan kısmı içe dönük olmalıdır ve yırtık görülmemelidir.
  
  günümüzde türkiye'de hiçbir dinsel gerekliliği olmamasına rağmen yahudiler yas sırasında, siyah giyinmektedirler.
  
  keriya uygulaması devam etmektedir, ancak 1. dereceden akrabası ölen kişi, yırtığını dikmek isterse, hafif aralık kalacak şekilde dikmelidir.
  
  şabat günü yeni ölen için dua okunmadığı gibi yas da tutulmaz.