• içinde diaphoirus isimli 20 yıl oku oku zar zor doktor olabilmiş* (bkz: yedi yilda üniversiteyi bitimeyenlere tavsiyeler) ürkütücü* bir geri zekalı hekim karakteri bulunmakta olan moliere'in commedia del arteden esinlenmiş bir komedisi.
  • oyunun ucuncu goseriminde, 51 yasinda iken henuz moliere, gosterimden bi kac saat sonra evinde hayata gozlerini yummustur ve tarihler o sirada 17 subat 1673u gostermektedir.

    bu ucuncu gosterim sirasinda, oyunda fenalasan moliere, bir gayretle oyunu bitirmistir.
    (bu bana, mufettis adli oyunu vakti zamaninda rusyada oynayan onemli bir aktorun ambulansta goturulurken son nefesinde tiradini bitirmeye calismasini aklima getirmistir)

    edebiyat tarihcileri ya da yorumculari, bu son oyunu, moliere in son zamanlardaki hastaliklari ile ilintileyerek, derin bir anlamda kendisi icin yazmis olabilecegi olasiligini dusunmuslerdir.
    (bu da bana, mozart in requiem i aslinda kendisi icin bestelemis olmasi fikrini aklima getirir)
  • fransız oyun yazarı moliere tarafından yazılmış, komedi - bale türünde bir oyundur. ayrıca moliere'in son eseri olma özelliğine sahiptir(1673). moliere; tıp eğitimini, doktorları, eczacıları öyle iyi bir dille eleştirir ki yarattığı ironi takdire şayandır. metni okurken pek çok yerde yapılan şahane ironiler istemsizce gülümsemenize neden olmaktadır.

    o dönemde (17. yy.) tıp eğitimi halka açık münazaralardan ibaret olup sadece ezbere dayalı birtakım ilaç ve teknik (hacamat gibi) hastalara uygulanmaktadır. moliere de bu durumu en sert şekilde eleştirmektedir. hatta ve hatta para karşılığı diploma veren fakülteler dahi vardır.

    moliere, bu oyunu ilk kez 10 şubat 1673 günü paris'te sahnelemiştir. oyunun yönetmenliğini ve ana karakteri (argan) kendi üstlenmiştir. 17 şubat 1673'teki dördüncü temsil sırasında ise sahnede fenalaşıp düşmüştür. moliere'e hiçbir hekim yardım etmeyi kabul etmemiştir. oyunu bir şekilde tamamlayan moliere, oyundan birkaç saat sonra vefat etmiştir. ölümünden sonra bazı hekimler tanrı'nın moliere'i cezalandırdığını ve böylece intikamlarını aldıklarını dahi iddia etmişlerdir.

    --- spoiler ---

    moliere oyunda kendine de yer vermiştir. ve sanki olacakları biliyormuşçasına bu replikleri yazmıştır.

    -beralde : tıpla savaşmak benim işim değil kardeşim.herkes istediğine inanır, sorumluluğu kendine. ben bunları sadece size söylüyorum. sizi içinde bulunduğunuz yanılgıdan kurtarmak ve eğlendirmek için bu konuda moliere'in yazdığı komedilerden birine götürmek isterdim.

    -argan : o sizin moliere patavatsızın teki! sahnede dalga geçmek için dürüst hekimlerden başkasını bulamamış sanki!

    - beralde : hekimlerle değil, tıpla dalga geçiyor o.

    - argan : tıbba burnunu sokmak ona kaldı sanki! o koca bir dangalak, ne dediğini bilmez. muayenelerle, reçetelerle alay etmek, hekimler birliğine saldırmak, herkesin yücelttiği bu saygıdeğer beyefendileri tiyatro malzemesi yapmak olacak şey değil, olacak şey değil!

    - beralde : kimleri tiyatro malzemesi yapsın isterdiniz? farklı meslek gruplarını hicvediyor adam. her gün prensleri, kralları sahneye taşıyor. onlar da hekimler kadar saygıdeğer insanlar.

    - argan : canı cehenneme o herifin! ben hekim olsaydım şayet, intikamımı almasını bilirdim. hastalandığında onu ölüme terk ederdim, hiç yardım etmezdim ona. ne yaparsa yapsın, ne söylerse söylesin bir damla kan almaz, en basit lavmanı dahi yapmazdım. ve ona derdim ki, "geber! geber! bu sana tıp fakültesiyle dalga geçmek neymiş öğretir!" *

    *bu sahne moliere'in ölümünden sonra oyuncular ve seyirciler tarafından büyük bir üzüntü haline gelmiştir. bundan dolayı sahnede geçen "moliere" ismi "oyuncular" olarak değiştirilmiştir.

    --------------------------------------------

    oyunun ııı. bölümünde argan, fakülteden para ile diploma alacaktır. doktorlar ne sorarsa sorsun verilen cevap hep aynıdır :

    - mezun : tenkiye yapılır, sonra hacamat edilir, en son müshil verilir.

    - koro : ne güzel, ne güzel cevap.

    --------------------------------------------

    -başkan : fakülte tarafından öngörülmüş yasalara sağduyu ve dirayetle riayet edeceğine yemin eder misin?

    -mezun : yemin ederim.*

    *moliere tam olarak bu replikte fenalaşmıştır.

    --- spoiler ---
  • oyunda olan kişiler...

    argan: hastalık hastası.
    béline: argan'ın ikinci karısı.
    angélique: argan'ın büyük kızı, cléante'ın sevgilisi.
    louison: argan'ın küçük kızı; angélique'in kız kardeşi.
    béralde: argan'ın erkek kardeşi.
    cléante: angélique'i seven delikanlı.
    mösyö diafoirus: hekim.
    thomas diafoirus: oğlu; angélique'le evlendirilmek isteniyor.
    mösyö purgon: argan'a bakan hekim.
    mösyö fleurant: eczacı.
    mösyö bonnefoi: noter.
    toinette: hizmetçi kız.
  • tam turkcesi "hayali hasta" olarak cevrilebilen fransizca tumce, edat, baglac...
  • moliére'in son komedisi
    bunun sahnelendiği sırada öldüğü bilinmekte
  • türkiye'de ilk defa ahmet vefik paşa'nın uyarladığı sekilde "meraki" ismiyle 1922-23 sezonunda oynanmis ki bir kac sene once gene meraki olarak sergilendi.
  • moliere'in son oyunudur. moliere bu oyunda argan rolünü oynamış ve bu rolü oynarken sahnede ölmüştür.
  • müziklerini charpentier'in yaptığı oyunun tam hali şuradan izlenebilir:

    https://www.youtube.com/watch?v=vtl7kkcrhnq
  • moliere'in yazdığı piyes.
hesabın var mı? giriş yap