pusula

• farklı tipleri olabilen fakat yaygın olarak manyetik pusula ve cayro pusula olmak üzere iki ana tipi olan yön bulma gereci.
  
  bu iki ana tip pusulanın çalışma prensipleri haricindeki ana farkı cayro pusulanın gerçek kuzeyi gösterirken manyetik pusulanın manyetik kuzeyi göstermesidir. bunun sebebi ise cayro pusulanın çalışma mantığında gizlidir.
  
  cayro pusula aslında basitçe önceden belli bir yöne doğru (gerçek kuzey) ayarlanmış ve hareket verilmiş bir jiroskoptur. kurulum ve çalıştırma aşamasından sonra marka modeline göre değişmekte olsa da kabaca 1 gün çalışmasının ardından momentumunu maksimuma çıkartıp hatasını minimuma indirerek gerçek kuzeyi göstermeye başlar. cayro pusulalar çalışma prensipleri gereği kurulum aşamasında belli bir yöne doğru ayarlanmaları gerektiğinden dünyamızın sürekli değişen manyetik kuzeyi buna uygun değildir bu sebeple gerçek kuzeye doğru ayarlanmışlardır. cayro pusulalar manyetik pusulaların aksine geminin manyetik alanından, dünyanın manyetik alanından, güneş fırtınalarından, dünyanın çeşitli yerlerinde görülen manyetik anomalilerden etkilenmediklerinden ve mekanizmalarından dolayı çok düşük hata payına sahiptirler ( +- 1 derece) ki düzenli bakım görmelerine rağmen göksel seyir hesaplarıyla ulaşılabilinecek pruva değerinden +- 1 dereceden çok sapma gösteriyorlarsa servis çağrılılarak düzeltilmelidirler.
  
  manyetik pusulalar ise dünya denizcilerinin yüz yıllardır çok çok ufak modifikasyonlar ile neredeyse değişmeden günümüzde bile kullandıkları en basit pusulalardır. artı ve eksi düzeltmeler için yanlarında birer top bulunur ve bunlarla mümkün mertebe düzeltme yapmaya çalışılınır fakat manyetik pusulalar neredeyse havadan nem kapan nitelikte cihazlar olduğundan artık günümüz denizcisi için sadece ara sıra miyar güveretede bakımları yapılan ve külfet haline gelmiş cihazlardır. hemen bir örnekle ne demek istediğimi anlatayım fakat öncesinde manyetik pusuladan gerçek değere gidilen bir formülü anlatmam gerek; ''c d m v t''. burada c compass yani manyetik pusulada okuduğumuz değer, d deviation yani geminin manyetik sapma değeri, v variation yani bulunduğunuz pozisyona ve rotanıza bağlı olarak değişen sapma, m magnetic bu iki sapma değerinin toplamı ve t hakiki değeri temsil ediyor. variation değerini şimdilik bir kenara bırakalım, deviation yani geminin kendi manyetik alanından doğan sapma değeri manyetik pusulanın neden çok da güvenilmeyecek bir cihaz olduğunu bize anlatacak zaten. bu deviation denen arkadaş o kadar çok şeyden etkileniyor ki anlatamam; geminin tersanede yapım halindeyken omurgasının baktığı yön ve dünyadaki pozisyonu, geminin metal gövdesine vurulan çekiç darbeleri veya herhangi başka bir kuvvetli darbe, uzun süre demirde veya herhangi bir bakım için tersanede kalınırsa geminin pruvasının yönü ve dünyadaki pozisyonu, geminin genel metal kütlesi (sonradan eklenen veya çıkartılan herhangi bir parça bunu değiştirir) vs. deviation'ı hesaplamak için gemi 8 yöne de en az dörder dakika saldırır ve bir tablo oluşturulur. bu tablo gemilerin ticari yükümlülükleri sebebiyle çok sık hazırlanamaz ve geminin arızi sapmasındaki (deviation) değişiklikler göz ardı edilir. yani manyetik pusulaya neden çok güvenmememiz gerektiğinin ilk sebebi bu. ikincisi ise variation ve deviation kaynaklı yüksek manyetik sapmalar. örnek olarak atlantik'de 270 rotasında doğru 70 batı boylamı ve 40 kuzey enleminde seyreden bir geminin variation'ı yanlış hatırlamıyorsam -17 yani 17 batıdır. buna sizin geminizin arızi sapmasından kaynaklı 1 veya 2 derece batı daha eklersek toplam 19 batılık bir sapma elde ederiz. okyanus seyirlerinde değil 19 derece 1 derece bile önünüzde daha 2000 mil yol varken varış noktanızda onlarca mil sapmaya sebep olurken varın manyetik pusula sapmaları ile neler olabileceğini siz düşünün. tabii yukardaki ''c d m v t'' formülü ile bu sapmalar göz önüne alınıp minimuma indiriliyor fakat bu kadar çok değişken varken ne kadarını hesaplayabildiğimizi bilmiyoruz.
  
  toparlamak gerekirse siz siz olun biz gemilerde kullanılan devasa manyetik pusulalara bile güven(e)miyorken dağ yürüşü, orman gezileri vs outdoor aktivitelerde kıçı kırık ufak manyetik pusulalara güvenmeyin. en temizi ortalama bir gps cihazı alarak gps destekli pusula kullanmaktır.
• angaralı gardaşlarım mode xl'in son albümü mevzu makamı'ndan çıkan ilk single.
  
  mode xl - pusula
  
  kalemime sığınarak
  yürüyorum yalın ayak
  bir elimi sen tut
  diğerini bana bırak
  
  aka bilir kanım, kopa bilir damarım
  kol kanat kırılsa da, kalp gözüm açık olacak
  kara listede yazar adım, siyah ozanım
  kırk akıl için kuyuya bir taş atarım
  bedenim git diyor, ruhum serseri
  bağlamaz kimseyi, bu da benim sıratım
  
  yalan üzerine kurulu bir kar beyaz hayal
  ateş olur kapılanın üzerine yağar
  dede korkut'a masal okuma
  köre göz, dilsize söz ol, iyi gelir korkuna
  
  yağmuru bekleyen çamura hazır
  şüphesiz hakikat arayan acıyı bulur
  soru sormayı bilen cevap alır
  yolu gitmeyi bilen gözü kapalı sonuna varır
  
  buldum pusulada yolumu
  her doğru yol pusu dolu
  sorsan sarı çiçeğe
  der "dert etme yolun sonunu!"
  
  aklıma takılan bir fikir
  dışa vursam sana göre bir küfür
  yoldan çıkaramadılar hedefi
  aklımı çelemedi çelebi
  her yol mübah
  
  atlasa sığamadı gezegen
  yetmedi zaman, bitmedi serüven
  icat edilemedi daha aşka güven
  leyla olsan kaç yazar taksimetren?
  
  teoride baba figür
  her gece zımbalamak üzere, üzerine yürür
  az olan paraya gözü dalan fahişe
  bir anda masum cici kıza bürünür
  
  kara görünür, toprağa basamadan batılır
  cesedinden yeni bi' savaş doğar
  kimi sevişir, kimi konuşur
  aslolan farkındalık avcısı kazanır
• danimarka'daki anarşist hareketi ele aldığı bölümüyle beni darmadağın etmiş haber programı.
  
  o dönem danimarka'da bazı göçmen gençlerin sınır dışı edilmesi ile ilgili olarak çok büyük protesto olayları yaşanmakta ve anarşistler bu işin başını çekmekteydiler. anti-faşist eylem birliği kararı alan anarşistler ortalığı hallaç pamuğu gibi atıyorlardı. ülkemizde de anarşizm, anarşist, otonom gibi kelimeler medyada yeni yeni yer almaya başlamıştı. bir hafta öncesinden "danimarka'da yaşananlarla gündeme gelen anarşistler ne istiyorlar? amaçları ne? neyi savunuyorlar?" tarzı tanıtım filmleri ile duyurusu yapılmış programı izlemek için, tam saatinde ekran başına konuşlandık.
  
  programın en can alıcı bölümü ise olayların olduğu şehrin emniyet müdürü ile mithat bereket'in yapmış olduğu röportajdı. üç aşağı beş yukarı şöyle bir konuşma geçti aralarında:
  
  mithat bereket: bu olaylara karışan ve kendisine anarşistler diyen grubun üyelerinin kimler olduklarını bilmiyor musunuz?
  danimarkalı emniyet müdürü: evet biliyoruz. tamamına yakını işgal evlerinde yaşayan, otonom adını verdikleri oluşumlara ait gençler.
  mithat bereket: peki öyleyse neden o evlere baskın düzenleyip bu kişileri yakalamıyorsunuz?
  danimarkalı emniyet müdürü: bu eylemlere katılan kişilerin yüzleri genelde maskeli oluyor. bu da kişilerin kimliklerini net olarak tespit etmemize engel. zaten kim olduklarını bilsek bile yasal olarak bu görüntüleri delil göstererek onları tutuklayamayız.
  mithat bereket: peki siz bu olanlar hakkında ne düşünüyorsunuz?
  danimarkalı emniyet müdürü: açıkçası ben de bu gençlerle aynı fikirdeyim ve hassasiyetlerini anlıyorum. hepimizin ırkçılığa karşı olması gerekir. fakat şiddet kullanmaları ve kamu malına zarar vermeleri doğru değil.
  
  röportajdan sonra ben dahil izleyen herkesin dağıldığını hatırlıyorum, "nasıl yani?" diye öylece kalakalmıştık. hemen o işgal evine girip içerdekileri kulaklarından tutarak emniyet'e götürüp, "öpün lan müdür babanızın elini!" demek bile istedim doğrusu, kıymet bilsinler kardeşim...
• pusula ile yön bulma
  
  pusula ile ilgili 3 temel beceriyi öğrenmelisiniz.
  - kerteriz ayarlamak
  - kerteriz almak
  - kerteriz takip etmek
  
  kerteriz: en basit anlamıyla, manyetik kuzey (pusulanın manyetik iğnesinin gösterdiği yön) ile hedef nokta arasındaki açıdır.
  
  kerteriz ayarlamak:
  önceden harita üzerinden (bakınız silva 1-2-3 sistami) okunmuş veya arazide alınmış kerteriz açılarını kullanarak ilerlemek için pusulayı ayarlamanız gerekir. pusulanın ayarlanması demek, döner bilezik üzerinde uygun rakamın (kerteriz açısı) referans çizgisi ile kesiştirilmesi demektir. örnek olarak; eğer sapakta indiğinizde 60 derece ile yaklaşık 10 dakika yürüdüğünüzde uygun bir kamp alanına varacağınız söylendi ise yapmanız gereken şudur: sapakta indikten sonra pusulanızı çıkartıp döner bilezikteki 60 rakamını referans çizgisi ile çakıştırırsınız. sonra pusulanın tamamını (yürüyeceğiniz için vücudunuzu da) döndürerek, manyetik iğnenin kuzey ucu ile bilezik üzerinde "n" (kuzey) işaretini çakıştırırsınız. (silva pusulalarda kuzeyi göstermesi gereken bütün bu bölümler kırmızıdır ve hızlı çalışırlar). pusulanızın üst kısmında yer alan "gidilen yön" okları size kamp alanının yönünü göstermektedir. bu hedefe gitmek için bazı noktalara dikkat etmeniz gerekir ama merak etmeyin biraz tekrarla pusula kullanımında uzmanlaşırsınız.
  
  unutmamanız gereken, pusulanın manyetik olarak ölçüm yaptığıdır. tükenmez ve otomatik basmalı kalemler, sırt çantası iskeletleri, metal bilezikli saatler, yüzük, araba gibi metal cisimler ile cep telefonu, bilgisayar benzeri manyetik dalgalar yayan bir ekipmanın pusula ibresini saptıracağını düşünmelisiniz. ölçümler bu tip cisimlerden uzakta yapılmalıdır.
  
  belli yerlerde kayaların içinde çok fazla ferro-metal var ise, pusula ile yön bulmak olanaksızdır. ülkemizdeki en bilinen örneklerden birisi de uludağ ve volfram madenidir.
  
  kerteriz almak
  kerteriz ayarlamak için ilk önce kerteriz almanız gerekir. bunu harita üzerinde öğrenebilirsiniz (silva 1-2-3 sistemi) ya da arazide gitmek istediğiniz noktaya giderek yapabilirsiniz. diyelim ki, ileride bir tepeye çıkmak istiyorsunuz. aranızda belirgin bir coğrafi engel yok ama ormanın içine girdiğinizde ağaçlar zirveyi görmenize engel olacak ve siz ormanın içinde yol bulmakla uğraşıp vakit kaybetmek istemiyorsunuz. yapmanız gereken zirvenin kerterizini almak.
  
  kerteriz almak için pusulayı, gidilen yön oku zirvey gösterecek şekilde elinizde tutmanız gerekir. daha kolay ve hassas ölçüm yapmak için pusulayı göz seviyenizde tutabilirsiniz ama pusula tabanının yere tam paralel olması gerektiğini unutmayın. döner bileziği çevirerek manyetik kuzey ibresi ile kuzeyi gösteren "n" işaretini ve kırmızı oku çakıştırın. çakışma noktasında kapsül içindeki çizgiler ile ibre paralel olacaktır. böylece manyetik kuzey ile hedef arasındaki açıyı, kerteriz açısını bulursunuz.
  
  orman içinde yürürken sıklıkla pusulayı kullanarak ilerleme yönünüzün doğru olduğunu kontrol edin. kerteriz çaısını okumanız şart değildir ama kapsülün kazara dönmesi durumunda yanlış yöne sapacağınız kesin olduğundan kerteriz açısını ezberlemek ya da not etmek iyi bir alışkanlık olur.
  
  kerterizi takip etmek
  alınmış kerterizi izlemek teorik olarak basittir ama hepimiz biliriz ki arazide uzakta belirgin görünen noktalar örneğin bahsettiğimiz zirve, biz ilerledikçe görünmez olurlar ve yön şaşırabiliriz. arasıra pusulalarımızdan yapacağımız yön kontrolü çok sağlıklı olmaz. hiç hata yapmamak için pusulayı hep elimizde tutmamız gerekir. onun yerine ilerlememiz gereken hayali bir çizgi üzerinde belirgin noktalar saptayıp devam etmek daha kolaydır. mesela, berlirgin bir ağaç tam olarak ilerleme hattımızdaysa, ilk önce ağaca gideriz. bunu yaparken ağacı görerek bir gölün çevresinden dolaşabiliriz, biraz sağa ya da sola kayarak köprü geçebiliriz. ağaç bizim birinci kerteriz noktamızdı ve yanına geldiğimizde pusulamızdaki kerteriz açısı yine varmak istediğimiz noktayı, zirveyi göstermektedir. zirveyi göremesek bile başka ara kerteriz noktaları belirleyerek adım adım hedefe varırız.
  
  geriden kestirme
  zaman zaman ara kerteriz noktalarınızı kaybedebilirsiniz. geriden kestirme tekniği ile fazla zaman kaybetmeden doğru yönde ilerlemeye devam edersiniz. bunun için bir önceki kerteriz noktanızı görmeniz gerekmektedir.
  
  geriye dönün ve pusulanızı da kendiniz ile beraber döndürün. 180 derece döndüğünüzde pusulanın güney (beyaz) ibresi kapsülün içindeki kuzey okuyla çakışmalıdır. bu halde gidilen yön okunun önceki kerteriz noktasını gösteriyor olması gerekir. eğer göstermiyorsa gösterinceye kadar sağa ya da sola hareket edin. bu işlemi rotadan saptığınızı düşündüğünüz her zaman yapın.
  
  dönüş kerterizi
  diyelim ki zirveye vardınız ve aynı yolu izleyerek dönmek istiyorsunuz. kampınızın ya da arabanızın kerterizini almadınız hatta artık onları göremiyorsunuz. geri dönmeniz hala çok kolay. yola çıktığınız nokta ile kerterizini aldığınız varış hedefi arasında 180 derece açı farkı vardır. iki ayrı teknikle dönüş yolunuzu bulabilirsiniz.
  
  birinci yöntemde kerteriz açınızı matematik olarak 180 derece ayarlarsınız. eğer kerteriz açınız 180 den küçük ise 180 derece ekleyin; 180 dereceden büyükse 180 çıkartın. dönen bileziği ayarlayın ve gidilen yön oku sizi başlangıç noktanıza geri götürecektir.
  
  ikinci yöntemde mevcut kerteriz açısını değiştirmeden aynen geri kestirme yönteminde olduğu gibi manyetik ibrenin güney ucunun kapsül içindeki kırmızı yön okuyla çakıştırdığınızda pusula 180 derece dönmüş olur.
  
  engellerin çevresinde yön bulmak
  eğer kerteriz açınızla ilerlerken arkasını göremediğiniz yani ara kerteriz alamadığınız bir yere gelirseniz ne yapacaksınız?
  
  yapacağınız tek şey yanlara kaymak ve devam etmektir. eğer sağa ya da sola kaç metre veya pratik olarak kaç adım kaydığınızı ölçerseniz, engeli geçtikten sonra bir o kadar ters yöne ilerlersiniz. böylece engeli çizgisel olarak yapmanız gerektiği gibi aşarsınız. bu işlemi yaparken iki önemli dikkat edilecek nokta vardır. birincisi, yana kayma, sağa ya da sola 90 derece ile yapılmalıdır. çapraz kaymalar hata yapmanıza yol açar. ikincisi ise yana kaydıktan sonra da kerteriz açısı ile ilerlemeye devam etmektir. zaten aksi durumda çapraz ilerlemiş olursunuz.
  pusula kullanımı ile ilgili daha ayrıntılı bilgi için http://www.adrenalin.com.tr/
• navigasyon cihazi bunu gorse, gider elini oper, helallik ister. muhtesem icat.
• sağlam bir mode xl parçası. nakaratı türk rap tarihine geçebilir.
• cashflow, gazapizm ve esat bargun'un sıfır bir dizisi için yaptıkları şarkıdır.
  
  https://www.youtube.com/watch?v=c4wuay8pmvm
  
  dizideki tarzla çekilen klip harika olmuş.
• evde basit malzemelerle yapılabilecek yön bulma aracı...
  
  malzemeler:
  - mıknatıs
  - şarap şişesi mantarı
  - dikiş iğnesi
  - bir bardak su
  
  hazırlanışı:
  önce dikiş iğnesini delikli olan ucundan tutarak 60-70 defa mıknatısa hep aynı yönde (örn.ileri-geri) sürtelim.sonra, su dolu bardağın yarısını boşaltıp, mantarı suyun içine atalım.mantar suyun içerisinde dengeli bir şekilde durmakta iken iğneyi "suya değdirmeden" mantara batıralım. bardağı iğneyi düşürmeyecek şekilde yavaşça hareket ettirmeye başladığımızda iğnenin ucu kuzeyi gösterecektir.
• 1600 yılında william gilbert kitabında pusula iğnesinin dünyanın ruhuna göre hareket ettiğini belirtmiştir. tabi daha sonra bu işin ruhla değil manyetik alanla yürüdüğünü çözmüştür kendisi.
• norrda'nın taze sonu yok albümünden bir şarkı; sözleri şöyle:
  
  gecenin içine doğru
  açıldı kanatlandı ruhu
  cadıların
  ölülerin
  davulların
  dirilerin
  
  anadolu toprak
  ölü dolu yer bak
  suyundan içilmez
  
  bereketi solmuş
  delik deşik olmuş
  hazıra konulmaz
  
  başa geliyor bak
  kazandı ihanetin
  
  makinaları var
  sütünden adaletin
  
  anadolu isyan
  yazına uyan
  sınırları aş gel
  gemileri yak
  efendiler sarhoş
  ellerinde kan
  burası geçilmez
  yerin hep dar
  
  toprağın karnında
  pusula
  yönü seçilmemiş
  kalpmiş
  kaybolmuş
  doğru söylemiş
  zulme hileye
  boyun eğmemiş
  
  renklerin sonsuzluğunda
  dillerin özgürlüğünde
  aynasında sırrı tarihin
  bir kardeş sevgisinde
  
  anadolu isyan
  yazına uyan
  sınırları aş gel
  gemileri yak
  efendiler sarhoş
  ellerinde kan
  burası geçilmez
  yerin hep dar