• birinci dünya savaşı sonlarında bolşeviklerin iktidarı ele geçirmesiyle başlayan ve 1923 yılına kadar süren savaştır.

    iktidarı ele geçiren bolşevikler çok kısa süre içinde o dönemde savaşta oldukları almanyayala barış imzalayıp, bolşevikleri destekleyen köylülere toprak, aç olanlara yiyecek dağıtımı başlattılar. bilgi toplama amacıyla kurulan çeka ve iktidarın gücünü sağlamlaştırmak için kurulan kızıl ordunun rusyadaki bazı çevreleri rahatsız etmeye başlamasıyla zaten fazlaca karışık olan ülkede ciddi bir iç savaş patlak verdi.

    eski çarlık subayları, toprak sahipleri ve bazı iş adamlarının desteğiyle denikin ve kornilov önderliğinde bir ordu kuruldu. rusyanın almanyaya karşı tekrar savaşa girmesini isteyen ingiltere ve fransanın desteğiyle hızla güçlenen ordu terhis edilen bir çok birliğide içine aldı ve kızıl orduya karşı savaş girdi. aynı dönemde japonyanın da rusyaya karşı savaşa girmesiyle bolşevikler bir anda iki yakadan kuşatma altına alındı. 1922 yılına kadar süren savaşı bir kaç yakada birden çarpışan bolşviker kazandı ve mücadele sırasında bağımsızlığını ilan eden ermenistan, gürcistan gibi devletlerin tekrar işgal edilmesiyle bolşevikler bütün ülkede iktidarı ellerine aldı.

    iç savaş süresince bolşevikler ülke içindeki otoritelerini iyice güçlendirdi ve kurdukları haber alma örgütlerinin de desteğiyle muhalefeti tamamen susturdu. rus iç savaşı bir dönemde bolşevikleri çok zor duruma düşürmüş olsa da leninist yapının kurumsallaşması ve kurumsallaşan yapının bütün ülkede oturmasına büyük katkı sağlamıştır.
  • (bkz: kızıl ordu)
    (bkz: beyaz ordu)
  • savaşta birleşik amerika devletleri; kanada, avustralya ve sömürge hindistanı'nı da yanına katan ingiliz krallığı, fransa, japonya ve italya da ülkeye kızıl ordu'ya karşı asker çıkarmış; ikinci polonya cumhuriyeti, romanya, çin, yunanistan krallığı ve sırp krallığı da asker göndermiştir. çekoslovak lejyonu gene kızıl ordu'ya karşı trans-sibirya demiryolu boyuna ve arkhangelsk ile vladivoştok'a doğru yola çıkarılmıştır.
  • (bkz: kutup ayısı seferi)
  • hala ne kadar kişinin öldüğü bilinmemektir sovyetler 5 milyon,batı kaynaklarında 12 milyon yaza fakat beyaz terör zamanında sırf bolşevik taraftarı oldukları için perm,sibirya ve orta asya'da beyazlar kızılların ise tambov ve kronsdant'ta yaptıkları savaşı çığırından çıkarmıştır fakat burada söylememiz gereken bir şey var diyalektikin tuttuğu en büyük yerlerden birisi rusya'dır zira beyazlara karşı kızıl savaşı kültürler çatışmasıdır ve birinin zaferiyle sonuçlanır aksi takdirde ileride büyük sıkıntılar baş gösterir (bkz: türkiye) (bkz: iran) (bkz: latin amerika)
  • birinci dünya savaşında en fazla alman askerinin öldüğü muharebe somme muharebesidir. ama, ittifak devletlerinin toplam kaybının en fazla olduğu muharebe, brusliov taarruzudundaki galiçya muharebesidir. rus imparatorluk ordusu düşmanı ağır biz bozguna uğratmıştır, avusturya macaristan, alman imparatorluğu, ve osmanlı'nın toplam kaybı 1.3 milyondur. 4 haziran'dan 20 kasım'a kadar süren taarruz, kesin bir rus zaferi ile son bulur. john keegan, brusilov taarruzunu şöyle tanımlar :
    '"brusilov saldırısı, birinci dünya savaşı'nın ayak üzerinde yapılan çarpışmalarda başarının ölçüldüğü ölçekte, iki yıl önce, siper hatlarının aisne'de kazılmasından bu yana herhangi bir cephede görülen en büyük zafer" idi.
    yedeklerle birlikte taarruza katılan çarlık ordusu askeri sayısı 1.7 milyondur. rus iç savaşında ise 2.4 milyon. rus iç savaşında, beyaz orduya yardıma çekoslovakya 50.000, japonya, 70.000, abd 11.000, fransa 600, kanada bile 5000 asker göndermiştir. kızıl orduya karşı yapılan bu ittifakta, romanya, avustralya, hindistan,italya, sırbistan, ingiltere hatta yunanistan bile vardır. osmanlı kafkas islam ordusu da kızıl orduya karşı taarruza geçmiştir.
    kızıl ordu hepsini yenmiştir.
  • kızıl ordu'nun, vladimir iliç lenin liderliğindeki yeni kurulan bolşevik hükümetini çeşitli rus ve anti-bolşevik ordularına karşı başarıyla savunduğu savaştır.

    savaşın tohumları
    rusya’nın birinci dünya savaşı’ndaki feci performansı, 1917’deki rus devrimi’nin* en önemli sebeplerinden biriydi ve romanov hanedanını bir kenara atıp savaşa son vermek isteyen bir hükümet kuruldu. rusya'nın topraklarının büyük bir bölümünü almanya'ya veren brest-litovsk antlaşması*, bolşevikler* ile koalisyondan ayrılan sol sosyalist devrimciler arasında bir kırılmaya neden oldu. gelecek aylarda, lenin'in iki rus ana muhalif grubu ile arasında belirgin bir hat vardı:
    1- kurucu meclisin dağılmasıyla lenin'den uzaklaşmış olan bolşevik'lerden ayrılanlar,
    2- kuban bozkırlarında gönüllü ordusu ile varlığını sürdüren sağcı beyazlar.
    1917-18 kışının büyük sıkıntılarından kurtulan ve orgeneral anton i. denikin komutasına giren bu ordu, sayıca az olmasına rağmen artık iyi bir savaş kuvvetiydi.

    aynı zamanlarda, 1918 baharında kuzey fransa’daki yeni bir alman taarruzu tarafından umutsuzca bastırılan batılı itilaf kuvvetleri, doğudaki rus ordusunun az da olsa bir kısmını yeniden canlandırarak doğuda başka bir cephe oluşturmaya istekliydi. mart 1918’de murmansk’a yerel sovyet yönetiminin rızasıyla küçük bir ingiliz kuvveti geldi. 5 nisan’da ise japon kuvvetleri vladivostok’a herhangi bir onay almadan indi.

    diğer bir faktör ise, önceki rus hükümetlerinin kendi birimlerini kurmalarına izin verdiği avusturya-macaristan ordusundan firar eden çek ve slovaklardan oluşan oluşan çekoslovak lejyonu idi. 1918 mart'ında bolşevik hükümeti, bu birimlerin rusya'yı terk etmesine izin vermeyi kabul etti ancak mayıs'ta tahliye sırasında şiddetli olaylar meydana geldi ve 29 mayıs'ta savaşın komiseri leon trotsky, silahlarını teslim etmelerini emretti. yerel sovyetlerin onları silahsızlandırmaya yönelik girişimlerini reddettiler, oradaki kuvvetleri mağlup ettiler ve trans sibirya demiryolu'nun kontrolünü ele geçirdiler. bu eylemin yarattığı boşlukta, iki bolşevik karşıtı makam ortaya çıktı: ağırlıklı olarak liberal görünen batı sibirya komiserliği ve samara merkezli sosyalist devrimcilerden oluşan kurucu meclis üyeleri komitesi.

    bu olaylar, moskova hükümetinin bolşevik olmayan sosyalistleri ağır şekilde cezalandırmasına neden oldu. menşevik ve sosyalist devrimci milletvekilleri, merkezi ve yerel sovyetlerden atıldı ve örgütlü herhangi bir siyasi faaliyette bulunmaları engellendi. sonunda, eylül ayında hükümet çeka'ya tutuklama, yargılama, zanlıların hükümlerinin icra edilmesi ve vurulmaları gibi konularda daha fazla yetki verilmesi adına bir kızıl terör kampanyası ilan etti.

    çar suikastı ve ukrayna savaşı
    haziran 1918'de ciddi bir şekilde başlamış olan iç savaşın ilk kurbanları arasında eski imparatorluk ailesi de vardı. çar ii. nikola, eşi ve çocukları ağustos 1917'de tobolsk'a, 1918 baharında ise yekaterinburg'a taşınmıştı. bolşevik karşıtı güçlerin sibirya'da gelişmesiyle birlikte, yerel sovyet nikola'nın serbest bırakılmasından korkuyordu. 16-17 temmuz 1918 gecesi ailenin bütün üyeleri, hapishanelerinin mahzenine götürüldü ve vuruldu.

    yaz aylarının sonlarında komünistlerin acımasızca yeniden örgütlenen silahlı kuvvetleri olan kızıl ordu, doğu avrupa'daki rusya topraklarının çoğunu kurtardı. anti-komünistlerin merkezi haline gelen omsk'ta, ingiliz ve abd askeri misyonlarının desteğiyle, amrial aleksandr v. kolchak komutası altında yeni bir ordu acilen eğitildi. bu arada murmansk'taki ingiliz kuvvetleri komünistlerle savaşıyordu. ağustos ayında, başka ingiliz kuvvetleri arkhangelsk'e indi ve rusya'nın uzak doğu topraklarındaki japon kuvvetleri büyük ölçüde güçlendirildi.
    omsk'ta sosyalist devrimciler ile kolchak arasındaki ilişkiler giderek kötüleşti. kolchak ve subayları, politikacıların sol görüşlerini beğenmediler ve tüm “kızılları” düşman olarak bir araya getirerek, sosyalist devrimciler ile komünistler arasında ayrım yapmayı zor buldular. çatışma, 18 kasım 1918'de kolchak kendi diktatörlüğünü kurduğunda sona erdi. kolchak’ın darbesi, almanya’nın çöküşü ve avrupa savaşının sona ermesiyle aynı zamana denk gelmişti.
    1919'un başında kızıl ordu güçleri ukrayna'yı işgal etti. symon petlyura başkanlığındaki sosyalist devrimciler güçlerinin kalıntıları, eski avusturya galiçyası'ndan gelen ukraynalı milliyetçi güçlerle güçlerini birleştirdikleri batıya çekildi. sonraki aylarda, karışık petlyurist-galiçya güçleri ukrayna'nın bir bölümünü elinde tuttu. diğer alanlar nestor makhno liderliğindeki anarşist grupların elindeydi ve ana şehirler komünistler tarafından yönetildi ancak doğrudan moskova’dan değil, harkov’daki bir kukla ukrayna hükümeti tarafindan yönetildi. almanya'nın ve osmanlı'nın yenilgisi karadeniz'i müttefiklere de açmıştı ve aralık 1918'in ortalarında fransız komutasındaki bazı karışık güçler odessa ve sivastopol'e, sonraki aylarda kherson ve nikolayev'e çıkmıştı.

    yabancı müdahale
    itilaf kuvvetleri, o esnada karışmış durumdaki rus politikalarına karar vermek zorunda kaldılar. müdahalenin asıl amacı, almanya'ya karşı bir doğu cephesini canlandırmaktı ancak artık anlamsızdı. rus sürgünleri, rusya'nın bolşevik öncesi hükümetlerinin müttefiklere sadık kalması nedeniyle, müttefiklerin onlara yardım etmek zorunda olduğunu savundu. bu ahlaki argümana, moskova'daki komünist rejimin yıkıcı propagandası ve devrimi yayma kararlılığıyla tüm avrupa için bir tehdit olduğu politik argümanı eklendi.

    1919'un başlarında, fransız ve italyan hükümetleri, beyazlara ( anti-komünist güçlerin adlandırılması) asker olarak değil de mühimmat ve malzeme olarak kuvvetli destek vermeyi tercih etti. ingiliz ve birleşik devletler hükümetleri artık daha temkinliydi ve savaşan rus gruplarını uzlaştırmayı umuyordu. ocak ayında abd girişimi üzerine müttefikler, tüm rus taraflarına marmara denizi'ndeki prinkipo adasın'da* ateşkes görüşmeleri yapmalarını önerdi. komünistler kabul etti ancak beyazlar bunu reddetti. mart ayında abd diplomatı william c. bullitt moskova'ya gitti ve komünistlerin, itilaf kuvvetleri tarafından kabul edilmeyen barış önerileriyle geri döndü. bundan sonra itilaf kuvvetleri, komünistler ile anlaşmaya varmayı bırakıp kolchak ve denikin’e daha fazla yardım sağladı.

    ancak müttefik askeri güçlerin doğrudan müdahalesi, toplamda 200.000 askerden oluşan çok küçük bir ölçekte gerçekleşti. ukrayna'daki fransızlar, rus komünistleri, rus beyazları ve ukraynalı milliyetçiler arasındaki karışık mücadele yüzünden şaşkına döndü ve mart ve nisan 1919'da kuvvetlerini güçlükle çektiler. arkhangelsk ve murmansk bölgelerindeki ingilizler biraz savaştılar ancak kuzey cephesi bir bütün olarak iç savaş için çok küçük öneme sahipti. son ingiliz kuvvetleri, 1919 sonbaharının başlarında arkhangelsk ve murmansk'tan çekildi. gerçek bir tehlikeyi temsil eden tek “müdahaleci”, kendilerine uzak doğu eyaletlerinde sistematik olarak yer edinen japonlardır.

    kızıl ordu zaferi
    1919'un ilk yarısında asıl savaş doğuda cereyan etti. kolchak, urallar'da ilerledi ve en büyük başarısını nisan ayının sonunda elde etti. ancak 28 nisan’da kızıl ordu’nun karşı saldırısı başladı. ufa, haziran ayında düştü ve kolchak'ın orduları partizanlar tarafından taciz edildikleri sibirya'dan çekildi. yaz ayının sonunda geri çekilme bir çözülme haline evrildi. kolchak, kasım ayında ırkutsk'ta bir idare kurdu ancak aralık ayında sosyalist devrimciler tarafından devrildi. kendisi ocak 1920'de komünistlere teslim edildi ve 7 şubat'ta vuruldu.

    bu arada, 1919 yazının sonlarında denikin, avrupa rusya'sında son bir çaba sarf etti. ağustos ayının sonunda ukrayna'nın çoğu beyazların elindeydi. komünistler kovuldu ve ukraynalı milliyetçiler, petlyura'nın kendisine düşman olduğu denikin'e karşı tavırlarında bölündüler ancak galiçyalılar onu ana düşmanları olarak kabul ettikleri polonyalılara tercih ettiler. eylül ayında beyaz kuvvetler kuzeye, ukrayna'dan ve aşağı volga'dan moskova'ya doğru ilerledi. 13 ekim'de oryol'u aldılar. aynı zamanda, orgeneral nikolay n. yudenich, estonya'dan petrograd'ın eteklerine (st. petersburg) geçti. fakat her iki şehir de kızıl ordu karşı saldırıları ile kurtarıldı. yudenich, estonya'ya geri çekildi ve yayılma alanı fazlasıyla uzayan denikin, oryol'dan başlayıp giderek artan bir şekilde dağınık bir yürüyüşü, mart 1920'de novorossiysk'te ordusunun kalıntılarının tahliyesiyle sona erdirdi. nisan 1920’de, petlyura ve polonyalı lider józef pilsudski arasındaki bir ittifak, ukrayna’nın büyük bölümünü işgal eden ve rus-polonya savaşı'nı başlatan ortak bir saldırıya yol açtı.

    1920'de, kızıl ordu'da kuzeye saldıran ve bir süre ukrayna ve kuban'ı işgal eden orgeneral pyotr n. wrangel'in komutası altında kırım'da örgütlü bir beyaz kuvveti vardı. kızıl ordu, nihayetinde wrangel’in 150.000 asker ve sivilin deniz yoluyla kırım’dan tahliye edilmesini sağlayacak kadar uzun süre dayanan kuvvetlerini vurdu. bu, kasım 1920’de rus iç savaşı’nı sonlandırdı.

    savaşın sonuçları
    komünist zafer, aynı zamanda rus olmayan halkların çeşitli milliyetçi hareketleri için de bir yenilgiydi. tatarlar'ın ve başkurt'ların, kazan bölgesi ile güney urallar arasındaki umutları iç savaş sırasında mahvoldu. komünistler, toplulukların kendi kaderini tayin hakkını ilan ettiler ancak pratikte rusya komünist partisi'nin diktatörlüğünü kendilerine empoze ettiler. taşkent'te müslüman nüfus, herhangi bir rus otoritesine karşı güvensiz kaldı ve birkaç yıl boyunca basmacı olarak bilinen milliyetçi gerilla grupları, komünist otoriteleri taciz etti.*

    rusya, transkafkasya’nın parçalarını brest-litovsk antlaşması’nın bir parçası olarak osmanlı imparatorluğu’na bırakmıştı ancak bu yalnızca 1918 mayıs’ta üç ayrı transkafkas cumhuriyetinin (azerbaycan, ermenistan ve gürcistan) geçici bir şekilde hayat bulmasına yol açmıştı. moskova hükümeti, transkafkasya bağımsızlığına uzun süre saygı göstermeye niyetli değildi. nisan 1920’de, azerbaycan hükümeti kızıl ordu’nun çifte istilasına ve bakü’deki isyan tehdidine teslim oldu. aralık 1920’de ermenistan’ın eski rus kısmı sovyet rusya’ya dahil edildi ve moskova hükümeti ermenistan’ın geri kalanını türkiye’nin bir parçası olarak kabul etti. şubat ile nisan 1921 arasında kızıl ordu gürcistan'ı işgal ve ilhak etti.

    baykal gölü çevresindeki ve doğusundaki bölge için 1920 ilkbaharından itibaren, sovyet rusya'dan bağımsız bir uzak doğu cumhuriyeti kurgusu sürdürüldü. bu hükümet pratikte tamamen moskova'dan yönetilmekteydi. 1921–22 washington konferansı'ndaki japon delegeler abd hükümetine tüm birliklerini rus topraklarından çekeceklerine dair söz verdi. ekim 1922'nin sonunda da bunu gerçekleştirdiler. uzak doğu cumhuriyeti amacına hizmet etmişti ve kasım ayında resmen oy kullanarak sovyet rusya'ya bağlandı.

    iç savaştan galip çıkan siyasal sistem, rus sovyet sosyalist cumhuriyetler birliği adını taşıyordu. aslında sovyet cumhuriyetlerin yetkisi nispeten azdı. bütün güçler, üyeleri sovyetler halk komiserleri'ndeki tüm görevlerde ve hükümet çarklarının tüm alt düzeylerinde kilit görevlerde bulunan komünist parti'ye aitti. partinin kendisi, lenin'in egemen olduğu merkez komitesi tarafından yönetiliyordu.

    ikinci yetkili ise, yalnızca lenin'in savaş komiseri olarak silahlı kuvvetlerin üst düzey komutanlığına sahip olmakla yetinmeyip, aynı zamanda kaynakları organize etmekten ve insan gücünün harekete geçirilmesinden büyük ölçüde sorumlu olan troçki idi. 1919'da kızıl ordu, beyaz muhaliflerinin ordularından çok daha iyi hale gelmişti. komünistlerin iç savaşta kazandığı zafer, esasen bu basit askeri üstünlük olgusundan kaynaklanmaktadır çünkü avrupa rusyası'nın merkez çekirdeğini savaş boyunca tutarak, operasyonları planlayabiliyor ve askerleri düşmanlarından daha kolay hareket ettirebiliyorlardı.
  • dünya tarihinin en büyük iç felaketlerinden biridir. 12 milyon insanın ölümüne neden olmuştur.

    tarihteki en büyük diğer iki iç savaş ise; çin'de gerçekleşmiş ve her ikisi de 40'ar milyon insanın ölümüne yol açmıştır.
  • 35 milyar dolara mal olmuş savaş.
  • kızıl ordunun amerika birleşik devletlerinden yardım aldığı savaştır.

    anlayacağınız komünist sosyalist geçinenler kapitalistlerden yardım almadan devrim yapamamışlardır.
hesabın var mı? giriş yap