taş plak

• türkçe kaynaklarda ebonitten üretiliyor diye geçiyor, sanırım biri yazmış herkes ondan kopyalamış. yanlış bilgi yayıldıkça yayılmış.
  
  ebonit doğal lastiğin vulkanizasyon işlemi ile, %30-40 arası kükürt ilave edilerek çok sertleştirilmesi sonucu oluşturuluyor. bilindiği üzere oldukça kırılgan bir yapıya sahip. dinamik aralıkları en iyi şartlarda 40db, fakat çalındıkça 30db hatta daha altına doğru iniyor.
  
  türkiye'de ebonitten olan bu en ilkel versiyonun kullanılmaya devam edilmiş olduğunu düşünmüyorum çünkü icat edildikten sonra neredeyse 5 yıl içinde bu tür terkedilmiş. dünya çapında yaygınlaşacak, hele de türkiye'ye gelecek zamanı bulması, sonra türkiye'de patlama yapması mantık dışı.
  
  ebonit plak 5 yıl içinde terkedilip gomalak ve damtaşı/kireçtaşı kullanılan daha iyi yönteme geçilmiş. 1/3 oranda gomalak, 2/3 oranda taş kullanılıp kırılmaması için keten lifler ile güçlendiriliyormuş. daha sonra kırılmayan, bükülebilen farklı taş plaklar da yapılmış gomalak yerine selüloz kullanılan bu plaklar çok daha kötü oldukları için yaygınlaşmamışlar.
  
  1895 gibi başlayan gomalaklı taş plaklar abd/ingilterede 1950'lere kadar, diğer ülkelerde 1960'lara kadar kullanılmışlar. 60 yıldan fazla üretimde olan, dünyadaki en yaygın taş plak cinsi bunlar. dolayısıyla türkiye'de bilinen taş plaklar da kesin bir biçimde bunlar.
  
  gittigidiyor'a girin üç tane taş plak markası gözünüze çarpar. zonophone, odeon ve columbia. osmanlı'da 1900'lerin başında alman plak şirketleri vasıtasıyla taş plak kayıdı yapılmaya başlanmış. zonophone, odeon ve daha sonraları columbia^* marka taş plaklar piyasaya girmiş. bunlar o sırada dünyanın en büyük plak üreticilerinden. dünyaya ne üretiyorlarsa, bize de onu üretiyorlar.
  
  şurada güzel bir kaynak var taş plakların ülkemizdeki tarihi ile ilgili.
  
  http://www.turkishmusicportal.org/…ecording-history
  
  teknik bilgi vermeye girmiştim aslında.
  
  - taş plakların frekans tepkisi 30hz ile 14khz arasındadır.
  - hf^* equalization'u 630 mikro saniye yani 250hz'dir o yüzden dinlerken hışır hışır ses çıkar. yani 250hz üstü frekansları düzgün veremiyor, istenmeyen gürültü ekleniyor.(standart kasetlerde 120 mikro saniye/1326hz'dir. hıss sesi yine bu değerin fazla olmasından dolayı çıkar.)
  - snr değeri yeni üretilen en kaliteli taş plaklarda 45db snr değerine çıkabiliyormuş, yani 7bit. eskiden üretilenler ise haliyle daha kalitesiz ve 30-35db arası, genelde 30'a yakın. dinledikçe bu değerlerin daha da düştüğünü unutmayın. 35db'yi muhtemelen zamanının kaliteli gıcır gıcır plağında ilk dinlemede alıyordunuz.
  
  kıyıda köşede bulduğunuz 2.el eski taş plaklar ise muhtemelen 25db civarı bir snr'a sahip. çünkü dinledikçe kötüleşiyor plak, olayı bu. ne kadar iyi saklarsanız saklayın, her dinlemede bir tık azalır kalitesi.
• gunumuzde nadir bir obje olmus, ozellikle de turkce olanlari. bugunlerde muzayedelerde ve aslihan pasajinda kiyida kosede kalmis sigara ve toz kokan kucuk bir dukkanda bulunabiliyorlar ancak..taa eski zamanlarda gramofonlarin torunlari pikaplar ciktiktan sonra, tas plaklar birer birer kirilip atilmis, o tiz cizirtili seslerinin yerini daha az cizirtili ve tiz 78lik ve 45likler almis. bizim kusaklarimiz cogunlukla tas plagin sesinden ve nostaljisinden ve verdigi hazdan histen bihaber buyudu. ne zaman ki babalarimiz tozlu dolaplarin uzerinden cikardilar gramofonlarini, gramofon ignesisiparis etmeye basladilar bize, o zaman dusuverdi gundemimize tekrar bu plaklar.
  beni en cok mutlu edense gramofondan cizirtilar yukselmeye basladigi an, her seferinde babamin yuzunde beliren gulumseme, igneyi plagin uzerine usulca birakisi ve dinleti bittikten sonra zemberegi bos bos dondurup bosaltmasi ve tum bunlari yaparken yandan yandan anneme bakmasi..
  bizim cocuklarimiza verebilecegimiz boyle bir armagan olmayacak ne yazik ki, en fazla teyp kasetlerini dinletebiliriz, hala sakliyorsak tabi, o da ayni tadi vermeyecek kuskusuz..
  sanirim bizler de babalarimizin gramofonlariyla egleyecegiz cocuklarimizi. arada kalan bir nesil olarak, miras birakacagimiz hicbir sey olmayacak, babalarimizdan kalan miraslari kendi mirasimizmiscasina birakacagiz..
  babalarimizi gulumsemesini, igneyi plagin uzerine birakisini ve zemberegini bosaltisini taklit ederek..
• duyguları kaydetmeyi başarabildikleri için bu kadar özeller. mesela şu şarkıda sadece beste, güfte mi var sanırsınız?
  
  ondan mı bu kadar sevilir acaba?
  
  "ömrüm seni sevmekle nihayet bulacaktır
  yalnız senin aşkın ile ruhum solacaktır.
  son darbe-i kalbim yine ismin olacaktır
  yalnız senin aşkın ile ruhum solacaktır."
• (bkz: adlari bilinmeyen tas gibi plaklar)
• ızmir alsancak kibris sehitlerinde canli muzik te calinan cafe bar tarzi bir mekan su an yalnizligimla birlikte oturuyoruz birazdan kalabaliklasicaz not:sevdim ki geldim
• https://youtu.be/lcztcns_k9y illaki bi tanesine aşık olursunuz
  2:35:09 elif dedim türküsü bir de böyle dinleyin mesela
• izmir eşrefpaşada bulunan 65 yıllık bir meyhane. "akif baba'nın yeri" olarak da bilinir.
• kagittan onceki yazi yazma duzlemi. boole cekicle civiyle yazarlarmis tastan yapilmis plaklarin ustune. eski model muzik plaklarina da boole denio.
• her allahin dakikasi 78 defa donmek ister o güzelim kimya.. donmezse bulanir, manasini bulamaz..
• 1890'larda ortaya çıktı. aslında 78,26 devir'de okunabilen plak türüdür.
  üretimi neredeyse 1940'lı yıllara kadar devam etmiş.
  üretiminde kullanılan ebonit maddesinin yapısından dolayı türkiye'de bu isimle anılmaktadır.
  özellikle gramofon ve motoru 78,26 devri destekleyen pikaplar ile okunabilir.