hasbara

• açıklama anlamına gelen ibranice bir kelime. aynı zamanda israil kurulduktan sonra yeni göçmenler çadır kamplarda yaşarken dahi israil'i dünyaya açmak ve yeni devletin propagandasını yapmak amacıyla oluşturulmuş halkla ilişkiler hareketi. dünyanın pek çok yerinden öğrenciler, politikacılar, gazeteciler vs.. israil'e davet edilmiş, tüm uçak ve otel masrafları karşılanmış ve israil'i tanıtıcı geziler yapılmıştır. tabii bu kişilere bölgeden kaçmış^* araplar veya israil devletinin haklılığı konusunda da bazı "açıklamalar" yapmış olabilirler.^*
• israil'in medyayı ve dünya kamuoyunu manipülasyonundaki olağanüstü başarısının ölçütü şudur: israil - filistin çatışması ile ilgili hiçbir haberde asla israil'in filistin topraklarında işgalci olduğu gerçeği, 1967'den bu yana, yani 43 yıldır filistin'i işgal altında tuttuğu bilgisi verilmez. bu kritik bilgi onca yıldır öyle büyük maharetle haberlerin içeriğinden çıkarılmaktadır ki konuyla ilgili herhangi bir haberi okuduğunuzda, olay tamamen bağlamından kopmuş olur.
  
  örneğin, şöyle bir durumu ele alalım: "filistinliler kendi topraklarında işgalci israil kuvvetlerinin evlerini yıkmasına isyan etti." bu olay dünyaya sadece israil'in "hasbarah" denilen, (türkçe'ye izahat-açıklama olarak da çevirebileceğimiz) diplomatik iletişim teşkilatının kendi merceğinden duyurulur. bu yüzden israil doktrini yaptıkları propagandanın aslında bir "izahat" olduğu fikrinden yola çıkar. yani kendi davamızı (filistin topraklarının kendilerine vadedilmiş olduğunu) dünyaya iyi izah edersek bütün hakikatin bizim lehimize olduğu anlaşılır, derler. ki bu masumane görünen fikir de bir büyük kandırmacanın temel taşlarından biridir.
  
  filistinlinin sesi ise kitlesel basını müthiş para gücüyle elinde tutan yahudiler karşısında ya çok cılız çıkar ya da hiç çıkamaz. israil'in tüm dünyada zihinleri yıkamadaki başarısı, yukarıdaki cümlenin içine "filistinlilerin kendi toprakları", "işgalci israil", "evlerin yıkılması" gibi terimlerin girmesine asla ve kata geçit vermemesindedir. bu terimler cümleden çıkarılınca, geriye sadece "filistinliler isyan etti" kalır. böylece dünya, yani türkiye dahil batı kamuoyunun gözünde bir anda filistinliler ortada hiç neden yokken durduk yere saldırganlığa yönelen terörist araplar haline gelirler.
  
  bir de israil hasbarah'sı haberlere şunu eklemeyi ihmal etmez: israil ordusu, yani resmi adıyla idf - israil savunma gücü (!), işgal ettiği filistin topraklarında her ne halt ederse etsin, bunun daima savunma amaçlı bir hareket olduğu haberde mutlaka vurgulanır. paradoksa bakar mısınız, birilerinin toprağını askerlerinizle işgal ediyorsunuz ama asla saldırgan değil savunmacısınız! tabii ki "işgalci" olduğunuz gerçeğini haberin bağlamından cımbızla tutup çıkarırsanız bu iddianız gayet anlamlı hale gelebilir.
  
  israil ile ilgili haberlerde bu hususa mutlaka dikkat etmeli ve zihin filtreleri çalıştırılmalıdır çünkü hasbarah sırtlan gibidir; 50 yıldır sinsiliğin kitabını yazmış adamlardan söz ediyoruz. ama maalesef türkiye'deki bazı gazete ve televizyonların dış haber servislerindeki acemi ve cahil, ve acemilikleri ve cehaletleri yüzünden çok tehlikeli bir takım tıntın kafalılar, zahmet edip yüzeyi birazcık kazısalar nasıl bir eksik bilgi tuzağı kurulduğu görebilecekleri halde çoğu zaman önlerine israil kontrolündeki medya tekellerinden gelen ham haberleri kelimesine dokunmadan papağan gibi bizlere aktarmaktadırlar.
• hasbarah, nlp yöntemleriyle olumlamaya odaklı dile çok özen gösterir. daha doğrusu, dünya yüzeyinde gücünün yettiği yerlerde ve bilgi ablukası altına aldığı ülkelerde (bkz: abd) bu steril dilden tavize geçit vermez. 31 mayıs 2010 gazze'ye yardım konvoyu saldırısının iletişim faaliyetlerinde de bu dil oyunlarının olanaklarından sonuna kadar yararlanılmıştır.
  
  medyayı taradığımda gözüme çarpıp aklımda kalan bazı örnekler:
  
  paint gun. türkçede boya tabancası anlamına gelen bu kelime, gerek online gerekse yazılı ve görsel ingilizce medyada israil komandolarının silahlarını tanımlamak için kullanılmaktadır. bu kelimeyi kullanarak, sanki bir şirketin haftasonunda takım ruhu eğitimi için ormanlık arazide zararsız paintball turnuvası pikniğine gittiği izlenimi verilmeye çalışılmaktadır. gece karanlığında bir gemiye operasyon yaparken en hafif yükle en yüksek vurucu gücü elde etme esnekliğini hedefleyen elit komandoların üzerinde, bütün techizatlarına ek olarak hareketlerini kısıtlayıcı boya tabancalarının ne işi olabilir?
  
  fence. türkçede çit^* anlamına gelen bu kelime, israil işgali altındaki filistin topraklarını sarmalayan yüzlerce kilometrelik, 6 (altı) metre yüksekliğindeki beton duvarın yerine kullanılmaktadır. berlin duvar'ını utandıran, çin seddi'yle yarışan, derebey şatolarını hatırlatan o dev hapishane engeli, adına çit dendiğinde ne kadar masum hale geliveriyor, değil mi? sanki gül gibi geçinip giden bir mahallede üzerine çiçekler ekilen bir aksesuar gibi. bu duvarı tanımlamak üzere fence kelimesinin kullanılması yönünde bir sirküler, aipac tarafından abd medyasına dağıtılmıştır ve bir nevi direktif niteliğindeki bu kullanıma uymayanlar kendini kapının önünde bulacağını bilir.
  
  deportation ve expel^*. ingilizce, sınırdışı etmek ve kovmak. yardım konvoyunda israil'in uluslararası sulardan alıp zorla kendi topraklarına soktuğu insanların salıverilmesi için israil hasbarah'sı kontrolü altındaki medyaya bu kelimelerin kullanımını dikte etmektedir. tabii ki bu kelimeler, israil'in ortada fiili durum yaratmak üzere hakikati tamamen çarpıtmaya yönelik bir gayretidir çünkü ancak kendi isteğiyle bir ülkenin topraklarına giren kişiler sınırdışı edilir veya kovulur. bir ülkenin kafasına silah dayayıp rehin alarak kendi topraklarına sürüklediği insanlar için kullanılması gereken uygun kelime ancak salıvermek (ingilizcesi, release) olabilir. bana soracak olsanız, özgürlüklerini iade etmek derdim mesela.
  
  mesela, siz bir çevrimiçi toplulukta bir israilli ile akıllı uslu, medeni bir tartışmaya girdiniz. bu israilli kelime seçimleri konusunda önceden eğitim aldığı/bilinçlendirildiği için onun seçtiği kelimelerle konuşmaya başladığınız anda, deplasmanda yani onun belirlediği kurallarla oynamayı kabul etmişsiniz demektir. (bkz: fait accompli) sinsilik, şeytanlık işte burada.
  
  sonuçta, bireyler ve küçük grupların ufukta beliren her krizde spontan olarak başlattığı ve bağımsız olarak yürüttüğü, grassroots hareketleri gibi görünen israil propaganda faaliyeti esas olarak astroturfing denen fenomenin en şahane örneğidir.
  
  örnekler çok ve gözümüze takıldığında buraya taşıyıp liste halinde bir külliyat oluşturmak yararlı olacaktır.
• hasbarah, sadece bir bakanlık bürosunda çalışan birkaç memurun işi değil. bilakis dünyanın her yerinde israil ile din/kan bağı bulunan veya sempatizan tribününe çekilmiş milyonlarca gönüllünün kolektif çalışması. öyle güçlüler ki bunları kaale almayanlar taş olur resmen.
  
  örneğin, israilli yazılımcılar bir küçük programcık geliştirmişler. israil'in davasına gönül verenler bir uyarı mekanizması olarak çalışan bu programcığı windows'ta, ekranın sağ alt köşesindeki tepsi denen yere kuruyorlar ve ondan sonra yeni zelanda'dan şili'ye rusya'dan galaksinin öteki ucuna kadar her nerede israil'e kamuoyu desteği gerekiyorsa bir uyarı baloncuğu beliriyor.
  
  mesela, kanada'nın filanca kasabasındaki sinagogun önünde sosis satılmasın, koku yapmasın kampanyasına destek için çevrimiçi oy verme işleminin adresi veya abd'de başkan ya da bir yerel politikacının ağzından sevhen çıkan ve israil'i yeteri kadar desteklemeyen (israil karşıtı değil, sadece tatmin edici düzeyde desteklemeyen!) bir sözü protesto için örnek mektubun adresi veya ingiltere'de bir yerel radyodaki dj'in israil aleyhine densizce sözlerine cevap vermek için gerekli bilgiler gibi gibi aksiyon alınmaya teşvik eden (ve özellikle zahmetsiz hale getirilmiş, tek tık olayı) uyarılar gün boyunca yağıyor. gönüllüler de yemiyor içmiyor, gereğini yapıyor. böylece, dünyanın her noktasında israil'in varlığı hissediliyor, davasının haklılığı yüksek sesle haykırılıyor, kamu görevlileri attıkları her adıma dikkat ediyor, ünlüler imajlarına zarar gelmesin diye ağızlarını açamaz oluyor, siyasetçiler en aktif seçmen kitlesi olan yahudileri dikkate almadan edemiyor, kısaca tam saha pres kesintisiz sürüyor.
  
  biz hala buralarda dalgamızı geçelim, ekşisözlük'te internette bir oylama varsa mutlaka bir türk kazanır diye başlıklar açıp kendimizi avutalım. adamlar aşmış. israil, bu alanda, apayrı bir boyuta geçmiş vaziyette çünkü bu olay onlar için bir milli dava, bir varolma savaşı. veya en azından o şekilde gaza getirilerek iştirak ediyorlar bu uluslararası harekete.
  
  aşağıdaki haber haaretz gazetesinden ve sözünü ettiğim bu hasbarah'ın nasıl çalıştığına dair minik bir örnek. israil karşıtlarına karşı örgütlenen internet kullanıcılarını konu ediyor. hem adresini hem de metnini kopyalıyorum. (bkz: şalom kardeş ibretlik bir paylaşım) haberde diyor ki, israil'in göçmenleri israil hayatına alıştırma bakanlığı (öyle de bir bakanlıkları varmış yani) yeni bir program başlatmış. anadili ibraniceden farklı olan yeni göçmenlere "problematik" web sitelerinde israil'i temsil etmeleri için bir çağrı yapmışlar. bu çağrıya cevap veren bir örnek olarak fransa'dan yeni göçmüş bir kızın sözlerine yer verilmiş. (bkz: her şey vatan için)^* haberin yayınlandığı günlerde bakanlığın portekizce ve rusça bilen göçmenlere ihtiyaç duyduğu belirtilmiş. gönüllüler verilen e-posta adresine müracaat edince, bakanlık görevlileri o sıralarda israil aleyhine lagaluga yapıp problem çıkaran web sitelerine bunları yönlendiriyormuş. özetle böyle.
  
  --- spoiler ---
  
  israel recruits 'army of bloggers' to combat anti-zionist web sites
  http://www.haaretz.com/…-zionist-web-sites-1.268393
  israelis who speak a second language to represent israel on 'problematic' websites in new absorption ministry program.
  published 01:37 19.01.09
  latest update 07:14 19.01.09
  
  by cnaan liphshiz tags: israel blog israel news anti-semitism
  
  the immigrant absorption ministry announced on sunday it was setting up an "army of bloggers," to be made up of israelis who speak a second language, to represent israel in "anti-zionist blogs" in english, french, spanish and german.
  
  the program's first volunteer was sandrine pitousi, 31, from kfar maimon, situated five kilometers from gaza. "i heard about the project over the radio and decided to join because i'm living in the middle of the conflict," she said.
  
  before hanging up the phone prematurely following a color red rocket alert, pitousi, who immigrated to israel from france in 1993, said she had some experience with public relations from managing a production company.
  
  "during the war, we looked for a way to contribute to the effort," the ministry's director general, erez halfon, told haaretz. "we turned to this enormous reservoir of more than a million people with a second mother tongue." other languages in which bloggers are sought include russian and portuguese.
  
  halfon said volunteers who send the absorption ministry their contact details by e-mail, at m e dia @ m oi a,g ov,il, will be registered according to language, and then passed on to the foreign ministry's media department, whose personnel will direct the volunteers to web sites deemed "problematic."
  
  within 30 minutes of announcing the program, which was approved by the foreign ministry on sunday, five volunteers were already in touch, halfon said.
  
  --- spoiler ---
• israil diasporasinin yuruttugu public diplomacy calismasina verilen ad.
• tc dışişleri veya başka bir resmi veya yarı resmi veya veya gayrı resmi bir türk kurumunun benzer bir çalışma içine girmesinin temenni edildigi israil buluşu, zeka piriltisi sosyal medya memuriyeti.
  (bkz: ermeni sorunu)
  (bkz: kıbrıs sorunu)
• israil, filistin sorunu veya ortadoğu ile ilgili herhangi bir haberin imalatında, hasbarah'ın dahli ve katkısı metnin içinde geçen "innocent jews"` :masum yahudiler` ifadesi sayesinde tefrik edilebilir. bu sıfat tamlaması, türkiye dahil tüm dünyada, çoğu zaman tembellik yüzünden zihin süzgecinden geçirilmediği için ve bazen de bilinçli bir biçimde kopyapasta haberciliği yapanlar tarafından aynen kullanılır.
  
  hasbarahçılar, metinlerin ilgili veya ilgisiz her yerinde, yalın haliyle bir "jews" kelimesini yetersiz görür ve mutlaka başına masumiyet vurgusuna dair sıfatların eklenmesi için ısrar ederler. bu sayede, bugün kırdıkları her türlü cevizde eleştiri ve cezadan muafiyet kazanarak 21. yüzyılda hala ikinci dünya savaşı'nda maruz kaldıkları eziyetin ekmeğini yiyebilme hesapları yapar bu çakallar.
  
  işgal ettikleri filistin topraklarında israil askerlerinin (kendi ifadeleriyle "israil savunma kuvvetleri") - başına bir iş gelirse, misal ateş ettiği tankın içinde siper almış bir israillinin kafasına bir taş gelirse, masum yahudi saldırıya uğramıştır; dünyaya o şekilde lanse edilir.
  
  bu ifadenin cümle içinde kullanımına dair bir başka güncel örnek olarak, modern çağlarda hiçbir savaş başlatmamış olan iran'ın masum yahudileri topyekün imha etmeye kararlı olduğuna ilişkin haberlerin sirküle edilmesini verebiliriz.
  
  unutmayın! yahudi yoktur, daima masum yahudi vardır.
• (bkz: rau ru)
• hasbarah'ın nasıl çalıştığını, yazılı ve görsel basında sabah akşam her gün görmek, şahit olmak mümkündür. tiksindirir ama bir yandan da böylesine muazzam bir gayret şapka çıkartır açıkçası.
  
  hasbarah çalışmalarından bugünün payına düşen bir örneği ele alalım. bu seferki haberturk'un tepesine düşmüş.
  
  barack obama'nın israil gezisi öncesinde, hasbarah tabii ki boş durmamış ve ağzından köpük saçan israilli savaş manyaklarının gündemindeki bir numaralı konu olan "abd'yi taşeron olarak kullanıp iran'a saldırtma tezgahı"na dair haber servisini hızlandırmış. gündemi takip eden herkesin malumu olduğu üzere bu tezgahın temelinde, iran'ın haşa israil için değil (kendim için bir şey istiyorsam namerdim hesabı), tüm dünya için ne büyük bir tehlike olduğunu büyük bir aciliyetle ve panikle ve telaşla ve velveleyle ve dehşetle ve yandım allah yetişin dostlarla her an her zeminde haykırmak vurgusu yer alıyor. o bakımdan haberturk'un aşağıda metnini okuyacağınız haberi, hasbarah'ın yaklaşımı açısından uygun bir vaka örneği sayılır.
  
  haberturk garibim armut piş ağzıma düş kabilinden hasbarah'ın imal ettiği haberi aynen, ve üstelik "naz özcan'ın özel haberi" gibi talihsiz bir spotla almış ve bir güzel sayfalarına taşımış. ayıp mı desem, yazık mı desem bilemedim. kasten olduğunu sezsem göz göre göre israil savaş makinesinin çıkarlarına hizmet ediyorlar derdim ama bu minik haber operasyonu daha ziyade acizlikten kaynaklanan bir tembelliğin izlerini taşıyor. daha doğrusu, kasten olduğunu düşünmek bile istemiyorum.
  
  israilliler lokmayı ağzına vermişler, zavallı gazeteci de yarım yamalak çiğneyip önümüze tükürmüş.
  
  haber iki bölümden oluşuyor. ilk bölüm, "tüm dünya tehlike altında!" ve """ağır bir bedel öderler"" gibi iki panikli manşeti de içeren hasbarah papağanlığından oluşuyor. haberi özel haber yapan unsur ise ikinci bölümde türkiye'de konuyla alakalı olabilecek bir iki kişiden bu konudaki görüşlerinin alınmış olması. bu şekilde, papağanlıktan sıyrılabileceklerini düşünmüş olmalılar. sen önce manşette dünya tehlike altında diye avazın çıktığı kadar bağır, ondan sonra haberin eteğine iki tane uzmanın kısacık görüşünü teyelleyerek iliştir, oh ne güzel istanbul! işini yaptın, yakayı sıyırdın, gitti bitti, sen sağ ben selamet.
  
  16 mart 2013 günü habertürk sitesinde yer aldığı haliyle, haberin metni şöyle:
  
  önce meşum birinci bölüm gelsin:
  
  --- spoiler ---
  
  16 mart 2013 cumartesi, 09:50:52
  güncelleme: 13:36:29
  
  tüm dünya tehlike altında!
  
  naz özcan/haberturk.com
  
  tüm dünya kuzey kore ve pakistan'dan sonra sıranın kime geleceğini merak ederken, iran hükümetinin nükleerle ilgili yaptığı açıklamalar tüm gözlerin iran'a çevrilmesine sebep oldu. özellikle iran seçimleri sonrası yaşanan olayların ardından, nükleerin tüm dünyaya yayılması endişesi daha da büyük boyutlara ulaştı.
  
  ortadoğu'da yaşanan gerginlik devam ederken amerika başkanı barrack obama'nın israil gezisi öncesi yaptığı açıklama uzmanları düşündürdü.
  
  amerika sert çikti
  
  iran'ın nükleer açıklamasının üzerine amerika'dan tüm dünyanın içinde bulunduğu tehlikeyle ilgili açıklamalar geldi. gerçekleştireceği israil gezisi öncesinde israil'den bir televizyon kanalına konuşan abd başkanı barrack obama, iran'ın nükleer silah programını durdurmak için son anı beklemeyeceklerini söyledi.
  
  iran'ın nükleer silah geliştirmesi için henüz önünde 1 sene olduğunu da belirten obama bu süre zarfında amerika'nın bunu engelleyebilmek için elinden geleni yapacağını sözlerine ekleyen amerika başkanı, aksi bir durum olması halinde ise 'iran'ın ağır bir bedel ödeyeceği' uyarısını yaparak göz dağı verdi.
  
  --- spoiler ---
  
  .
  
  şimdi de ikinci bölüm:
  
  --- spoiler ---
  
  haberturk.com konuyu uzmanlarına sordu...
  
  habertürk gazetesi yazari ve uluslararasi ilişkiler ve terör uzm. ihsan bal
  
  obama yönetiminin birinci döneminden beri takip ettiği ana ton nükleer ağırlıklı. ve aslında şuan yapılan açıklama bu ana tona biraz uzak, olması gerekenin dışında. ama tabii bu tonlamanın israil ziyaretiyle ilgisi büyük. obama yönetiminin israil'le arası bilindiği üzere iyi değil. fakat israil yönetimindeki yahudiler büyük bir güç olmakla birlikte bir birlik içerisindeler. obama'nın bu tavrı israil ziyareti öncesinde sergilediğini düşünürsek, kendi yönetimini gösterebilme şekli olarak değerlendirebiliriz.
  
  olaya diğer bir taraftan bakıp bir başka okuma yapacak olursak; bunun haziran'da yapılacak olan iran seçimleri için yeni yönetime verilen bir mesaj olduğunu da görebilmemiz mümkün olur. iran'ın radikal çıkışlarının cezalandırıcı sonuçları olabileceği çıkarımını rahatça yapabiliriz. neticede iran'ın yaptırımları yüksek. bilançolar yükseldi, ekonomik olarak zor durumdalar. halkın nükleer gücü olsa bile denerlerse ekonomik açıdan zor duruma düşerler.
  
  iran nükleere ulaşirsa askeri bir seçenek uygular mi?
  
  bunun yanıtını vermek zor. seçenekler caydırıcı, gerçekleşme olasılığının tahmini güç. zaten yapılacak herhangi bir yorum spekülasyondan öteye gitmez.
  
  "amerika göründüğü gibi ağir bir bedel ödemez"
  
  bu saldırının ilk ve en önemli bedeli iran rejimin çökmesi olur. ikinci olarak, türkiye de buna dahil olmak üzere çevre ülkeler ağır ödeyecek taraflar arasında yer alır. fakat amerika göründüğü gibi ağır bir bedel ödemez.
  
  galatasaray üniversitesi öğretim üyesi yrd. doc dr ali faik demir
  
  obama'nın gerginliği daha fazla yükseltme gibi bir niyeti olması mümkün değil. bu yapılan açıklama sadece bir mesaj.
  
  "iran saldirisi mümkün değil"
  
  zaten iran, israil hatta ortadoğu'nun genelinde büyük bir sorun var. ahmedinejad'ın izlediği ve izleyeceği politikaları da göz önüne almamız bu durumu anlayabilmemiz adına önemli. hem ahmedinejad'ın konumu hem de obama'nın başkanlığının 2. dönemini düşünürsek neyin mümkün, neyin değil olacağını anlayabiliriz. yani özetlersek bir iran saldırısı mümkün değil.
  
  iran sorununu irak gibi görmememiz gerekir. hali hazırda amerika hiçbir dış müdahalesini meşruiyet dışında gerçekleştirmemiştir. iran ciddi bir hamle yapmadığı sürece, ki bu bir bombalama gibi ekstrem bir olay olur, amerika'nın müdahalede bulunması mümkün değildir.
  
  "böyle bir durum türkiye'yi krizin içine alir"
  
  türkiye'nin burada uygulaması gereken politika uzlaştırıcı, yatıştırıcı bir politika olmalıdır. eşiğin yükselmesi bile bizi zorlar. türkiye'de yeteri kadar sorun var. böyle bir durum hem politik hem ekonomik hem de turistik açıdan bizi zorlar ve türkiye'yi bir krizin içine alır.
  
  bırakın iran'ı irak'ı, kafkaslar veya yunanistan'ın dahi yeni bir gerginliği bizi ciddi şekilde etkiler.
  
  --- spoiler ---
  
  .
• nick altıma yazıldıktan sonra mensubu olduğumu öğrendiğim meslek. şartlar çok ağır, fazla mesai var üstüne akbil, yemek ve sikorta yok. patron da ibnenin teki. meslektaşlarımı buradan sendikalaşmaya davet ediyorum.