*

  • en unlusu jurassic period olan, turkceye cevrilmi$/uyarlanmi$i varsa afiyetle ogrenmek istedigim tarihsel donemler listesidir.

    precambrian: ilk tek hucreli canli olu$ur,
    ve devami gelir.

    1.donem: paleozoik
    i. cambrian
    ii. ordovician
    iii. silurian
    iv. devonian
    v. carboniferous
    vi. permian

    2.donem: mezozoik
    i. triassic
    ii. jurassic
    iii. cretaceous

    3.donem: cenozoic
    i. tertiary
    .palaocene
    ..eocene*
    ...oligocene
    ....miocene*
    .....pliocene*
    ii. quaternary
    .pleistocene*
    ..holocene*
  • jeolojik devirler ile ilgili ayrintili bilgi icin:

    http://www.biltek.tubitak.gov.tr/jeolojik/
  • dunya, ilk olu$umundan gunumuze kadar cok farkli donemler gecirmi$tir. bu donemler, milyar ve milyon yillarla ifade edilen sureler icerisinde gercekle$mi$tir. jeolojik donemlerin olu$um sureci o kadar uzundur ki, geli$en olaylari hayal etmemiz, kar$ila$tirma yapmamiz oldukca zordur. yer kure uzerindeki degi$im sureci gunumuzde de hic durmadan devam etmektedir. ancak bu degi$im yava$ oldugundan insan omrune sigan bir surede incelenmesi ve gozlemlenmesi hemen hemen imkansizdir. yer kabugunun, gecirdigi donemleri jeoloji bilimi inceler. jeologlar yer kurenin ya$ini, evrelerini ve meydana gelen olaylari tespit etmek icin ce$itli yontemlerden yararlanir.

    yer kabugunun ya$i ta$lar icindeki radyoaktif maddelerin incelenmesi ile tespit edilir. radyoaktif maddeler zaman icerisinde parcalanarak yarilanirlar. her radyoaktif maddenin bir yarilanma suresi vardir. bu yarilanma suresi hic degi$mez. bu sureden hareketle cisimlerin ya$i tayin edilebilir. uranyum, toryum ve titanium gibi elementler cevresine isi ve i$ik yayarak atomlara ayrilirlar. bu olay, cisim izotop bir kur$un olma durumuna varincaya kadar surer. hesaplara gore, uranyumun %1 i, 65 milyon yilda izotop kur$una donu$mektedir. radyometrik ya$ tayini denen bu yontemle tespit edilen en ya$li ta$ 4.6 milyar yil oncesine aittir. bu sure bize, yer kabugunun da en az bu kadar ya$a sahip oldugunu gostermektedir. ancak jeolojik zamanlardan once yer kabugunun olu$umu icin uzun suren kozmik bir donem gecmi$tir.

    dunya uzerinde 4.6 milyari a$an bir sure icinde yer kabugunda cok onemli degi$meler olmu$tur. ornegin kara ve denizlerin dagili$i, iklimler, bitki ortusu ve hayvanlarin yayili$ alanlari ve ozellikleri degi$mi$tir. degi$iklikler ta$ ve tabakalar arasinda, canli artiklarin ta$la$masi ile olu$an fosiller incelenerek tespid edilmektedir.

    dunya’nin ilk olu$umundan gunumuze kadar meydana gelen onemli olaylari icine alan zaman dilimlerine “jeolojik zamanlar” denir. zamanlar onemli yer kabugu hareketleri ve karakteristik canlilarin ozelliklerine gore birbirlerinden farkli daha kucuk dilimlere ayrilmi$tir. bunlara jeolojik devirler denir.

    $imdi jeolojik devirleri tek tek inceleyelim;

    yer kurenin ilk olu$maya ba$ladigi doneme azoik donem denir. bu donemde yer kabugu katila$maya ba$lami$, en eski deniz canaklari ve karalar olu$mu$tur. bu donemde, yer yuzunde hala canli yoktur.

    ilk zaman
    ilk olarak bazi denizel canlilar ile bakteriler ve algler ortaya cikmi$tir. bu nedenle azoik donem en eski canlilar donemi anlaminda arkeozoik ve ilkel canlilar anlaminda proterozoik donem olmak uzere ikiye ayrilir.

    birinci zaman (paleozoik)
    bu donemde tektonik olaylar fazladir. yer kabugunda $iddetli kivrilmalar, kivrilmalarin kitalara eklenmesi, kita cekirdeklerinin buyumesi ve volkanik faaliyetler gibi olaylara rastlanir. bu zamanda sicak ve bol yagi$li iklim donemleri meydana gelmi$tir. sicaklik ve bol yagi$in etkisiyle gur bitki topluluklari yeti$mi$tir. yine bu donemde kivrim tabakalar arasinda kalan gur bitkilerden ta$komuru yataklari olu$mu$tur.

    ikinci zaman (mezozoik)
    bu donemde ic kuvvetlerden ziyade di$ kuvvetlerin etkisi daha fazla olu$mu$tur. di$ kuvvetler tarafindan a$indirilan materyaller ta$inarak, kara ve denizlerdeki canaklarda tortula$tirilmi$tir. bu donem daha cok ucuncu zaman’da meydana gelen alp kivrilmalarinin hazirlik donemidir. epirojenik hareketlerin etkisiytle deniz ilerlemesi olaylari gorulur. bu donemde, yer kabugu kirilarak parcalanmis ve kitalar yer degi$tirmi$tir. atlas okyanusu ise bu donemde olu$maya ba$lami$tir.

    ucuncu zaman (neozoik)
    kivrilma, kirilma, volkanizma ve deprem gibi $iddetli yer kabugu hareketlerine rastlanir. alp kivrimlari bu donemde meydana gelmi$tir. atlas ve hint okyanusu bariz olarak ortaya cikmi$tir. linyit, petrol, tuz, bor ve borasit yataklari bu donemde olu$mu$tur. ege denizi’nin bugun uzerinde bulundugu egeid kara parcasinin cokmesiyle, ege denizi olu$mu$tur.

    dorduncu zaman (antropozoik)
    yakla$ik 2 milyon yil once ba$lami$tir. jeololojik devirlerin en kisa olanidir. buzul cagi ve buzul cagi sonrasi olmak uzere ikiye ayrilir.
    buzul caginda ozellikle kuzey yarim kure’de $iddetli soguma gorulur. sogumanin etkisiyle bati avrupa, iskandinavya, kanada gibi karalar buzullar altinda kalmi$tir.
    buzul cagi sonrasinda ise sicaklik degerleri artmi$tir. boylece, gunumuz iklim $artlari ortaya cikmaya ba$lami$tir. buzullar eriyerek, kutup bolgelerine gerilemi$tir. insanin dunya uzerinde gorunu$u bu donemde rastlanir.
  • 1- fanerozoik devir (545 myo - gunumuz)

    a- senozoik (65,5 myo - gunumuz)

    i- kuvaterner (1,81 myo - gunumuz)
    - holosen (0,01 myo - gunumuz)
    - pleistosen (1,81 myo - 0,01 myo)

    ii- neojen (23,8 myo - 1,81 myo)
    - pliyosen (5,32 myo - 1,81 myo)
    - miyosen (23,8 myo - 5,32 myo)

    iii- paleojen (65,5 myo - 23,8 myo)
    - oligosen (33,7 myo - 23,8 myo)
    - eosen (55,0 myo - 33,7 myo)
    - paleosen (65,5 myo - 55,0 myo)

    b- mezozoik (251,1 myo - 65,5 myo)

    i- kretase (142 myo - 65,5 myo)
    ii- jura (205,1 myo - 142 myo)
    iii- trias (251,1 myo - 205,1 myo)

    c- paleozoik (545 myo - 251,1 myo)

    i- permiyen (292 myo - 251,1 myo)
    ii- karbonifer (354 myo - 292 myo)
    iii- devoniyen (417 myo - 354 myo)
    iv- silüryen (440 myo - 417 myo)
    v- ordovisyen (495 myo - 440 myo)
    vi- kambriyen (545 myo - 495 myo)

    2- proterozoik devir (2500 myo - 545 myo)

    3- arkeyan devir (3600 myo - 2500 myo)

    4- hadean devir (4600 myo - 3600 myo)
  • tüm bu çağlara bakıp anlıyoruz ki değişmeyen tek şey değişimin kendisidir ve tüm bu evrelerden sonra bugünlere gelen dünyamız için söyleyebiliriz ki seni öldürmeyen şey güçlü kılar. neler neler....
  • guzel bir simulasyonu icin;

    http://www.johnkyrk.com/evolution.tr.html
  • jeolojik çağlar, jeolji'nin temel taşlarından biri olmasına rağmen maalesef türkiye'deki jeologlar tarafından yeteri kadar önem verilmemektedir. herhangi bir kayacın hangi dönemde oluştuğunu ve yaşını bilmek, bulunduğu ortamın paleotopoğrafyasını ve stratigrasini anlamak açısından çok öncemlidir.

    yaş tayinlerinin doğru yapılması, aynı yaş grubuna ait bir formasyona batı'da "x" doğu'da "y" denmesini de engelleyebilecek ve bir sürü deneştirme işleminin daha rahat yapılabilmesine fırsat verecektir.

    yaş tayinleri çoğunlukla jeoloji'nin ana bilim dallarından biri olan paleontoloji tarafından, hangi döneme ait olduğu bilinen canlıların çoğunlukla mikro fosillerinin mikroskop altında tespit edilmesi ile yapılır.

    paleontoloji kandi içerisinde bir özelleşme alanı iken, paleontolog'lar da kendi içlerinde uzmanlaştıkları jeolojik yaşlara göre özelleşirler. örneğin, kimi paleontolog miyosen ve katları konusunda uzamanken, kimisi kretase ve katlarında uzmandır.

    türkiye'de maalesef ana yaşların alt katlarına pek önem verilmez ki bu da bana sorarsanız önemli bir eksikliktir. örneğin, bir formasonyonun yaşına sadece kretase (ki bu period diye adlandırılır aslında) dendiğinde bu 80 milyon yıllık bir aralığı kapsar. halbuki kreatse'nin içerisinde 12 tane alt yaş bulunmuktadır. bunun bu kadar da önemi var mı derseniz buna da şöyle bir açıklama getirebilirim; dünyada petrol ve gaz oluşturan kaynak kayalar içinde kretase yanlış hatırlamıyorsam %25 'lik bir orana sahiptir. yani, bugün dünyada üretilen petrol'ün %25'inin kaynağı kretase'dir. ancak, kretase'nin dominant olarak senomoniyen - turonien yaşları, daha az etkili olarak da apsiyen - albien yaşlarıdır üretken olan (bir kayacın petrol kaynak kayası olabilmesi için anoxic ortamda çökelmesi gerekir ve bu bahsettiğim dönemler de anoxic'dir). bunların dışında kalan 8 yaş bu manada üretken değildir.

    işte böyle sözlük...
  • tarihi olarak baktığımızda tüm jeolojik devirleri kriptozoik çağ olarak isimlendiririz ve bu çağın en net mutlak yaşı avustalya'da bulunan zirkon kristalleri incelendiğinde 4,44 milyar yıl olduğu ispatlanmıştır.kaynak
    bu döneme ait çok fazla bilgimiz maalesef yok hatta bu döneme hadean dönemi denmektedir.
    temel bilgilerimiz şu şekilde; atmosferin olmadığına olsa da oksijen içermediği düşünülüyor bunu kanıtlayan en büyük örneklerden biri derin denizde bulunan saf demir çökelleri yaşlarının 4.1 milyar yıl olduğu tahmin ediliyor ve bu demirler oksitlenmemiş saf halde kalmışlardır bu oksijenin olmadığının en büyük ispatlarından birisidir.
    sonradan yaşamın olduğu döneme kadar geliyoruz paleozoik zaman ilk olarak yaşamın ortaya çıktığı zaman olarak isimlendirilir.

    2.. devir archean olarak isimlendirilir.
    gerçek ilk fosil organizmalar avustalya'nın batısında bulunmuştur tarihi 3,35 milyar yıl olarak hesaplanmıştır.
    cyanophyta türü düşük ışıkta fotosentez yapabilme yönünde evrilerek oksijen ile dünyayı doldurmaya başladı ve bu devirde kademeli olarak oksijen miktarında artış yaşandı.
    fakat bu dönemde oksijen kıyameti olarak isimlendirdiğimiz bir olay yaşandı.görsel
    bu olay neticesinde sıra ile çıkan oksijen ;
    1. aşamada oluşan oksijen okyanuslarda ve deniz dibi magnezyum ve kalsiyum bazlı kayaçlarca emildiği için yeterli seviyeye yükselemedi
    2. aşamada ise çıkan oksijen ozon tabakasınca emildi.
    3. aşamada ancak oksijen birikimi atmosferde başlayabildi.
    tabi bu o dönemin dünyasında çok büyük bir kıyamet etkisi yarattı oksijenli ortamda yaşamaya adapte olamamış olan tüm türler yok olarak dünyanın ilk kitlesel yok oluşu gerçekleşti ve oksijen tabanlı hayatın önü açılmış oldu.

    3. devir proterozoik'te yaşam;
    - atmosfer oksijence zenginleşir ve yeni türlerin önü açılmış olur.
    - ilk ökaryot hücrelerin ortaya çıkışı bu döneme denk gelmektedir.
    - ilk ökaryot hücre 850 milyon yıl yaşında ve avustralya'da bulunmuştur.
    - bu dönemin en yaygın ökaryotik türü akritarklardır.
    - çok hücreli canlıların ortaya çıkışı.
    - ediacara biyotasının büyüyüp neslinin tükenmesi. (600 milyon yıl)
    - kambriyen patlaması.
    - kambriyen patlaması ile birlikte trilobit baskın kambriyen faunası'nın ortaya çıkması.

    4. devir fanerozoik devir olarak isimlendirilir ve asıl yaşam bu noktadan sonra başlar.
    1- kambriyen'de yaşam; (545-495 milyon yıl)
    - hayvanların hızlı evrimi ve ilk fosil kayıtları ilk kalamar ve ahtapotların evrimleşmesi türlerin çeşitlenmesi bu döneme denk gelir.
    - dönem boyunca iklim yağışlı ve ılıman geçmiştir.
    bir daha hiçbir zaman canlı türleri böyle hızlı çoğalıp evrimleşemediler.

    2- ordovisyen dönem'de yaşam; (495-440 milyon yıl)
    - omurgasızların çeşitlenip türlere ayrılması.
    - bitkiler ve eklem bacaklıların karaya çıkışı.
    - kabuklu deniz canlılarına ait aile sayısı 150'den 400 'e çıktı.
    - bu dönemin en önemli olayı çok hücrelilerin karaya ilk defa ayak basması oldu.
    - bu dönemde ortaya çıkan belli başlı canlı grupları; midyeler, deniz laleleri, deniz kestaneleri, deniz yıldızlarıdır.
    *(ordovisyen sonunda ortaya çıkan buzul çağı ile bu devir kapanmış ve silüriyen dönemi başlamıştır.)

    3- silüriyen dönemi ; (440-417 milyon yıl)
    - çenesiz balıkların yayılımı ve ilk çeneli balıkların evrimi bu döneme denk gelmektedir.
    - ilk defa örümcek akrep kırkayak ve eklembacaklıların türlenmesi.
    - ilk damarlı bitkilerin ortaya çıkışı
    - ilk çeneli balıklar tatlı sularda ortaya çıkmıştır.
    - bu dönemin en önemli olayı çok hücreli yaşamın kalıcı olarak karaya yerleşmesi olmuştur.

    4- devoniyen dönemi; (417-354 milyon yıl)
    - ilk kemikli balıkların evrimi: ilk köpekbalıklarının görüldüğü dönem.
    - ilk amfibilerin ortaya çıkması.
    - ilk ağaçlar ve ilk ormanların evrimi.
    - ilk tohumlu bitkiler ve ammonitlerin ortaya çıkışı.
    - silüryen ile devoniyen arasında bir kitlesel yok oluş bulunmaz, bu nedenle silüryende başlayan evrimsel eğilimler kesintiye uğramadan devoniyende devam eder.

    5- karbonifer (kömür çağı); (354-292 milyon yıl)
    - bataklık ormanlarının ortaya çıkıp yaygınlaşması.
    - ammiyotik yumurtanın evrimi: sürüngenlerin ortaya çıkması.
    - ilk uçan böceklerin evrimi.
    - pangea süperkıtasının oluşması.
    bu dönemde dünyada yaşasaydınız görüp görebileceğiniz tek şey yemyeşil tertemiz bir dünya olurdu ekvatordan kutuplara doğru tamamen yağmur ormanları ve sık ağaçlar ile dolu olan dünya organik kültür bakımdan en zengin dönemini bu zamanda yaşamıştır .
    bu döneme kömür çağı denmesinin nedeni kullandığımız kömür rezervlerinin çoğunun bu dönemde oluşmuş olmasıdır ve bu dönemin evrimsel bir açık nedeni ile kömür rezervleri ile dolduğu düşünülüyor bunun nedeni olarak bakterilerin selülozu sindirebilme özelliğinin evrilmesi ile ağaçların selüloz tabanlı evrilmesi arasında en az 7 milyon yıl olmasıdır yani demek istediğim ağaçlar ömrünü tamamlayıp öldükten sonra bakteriler onları sindiremediği için kömürleşme bakımından en zengin dönemin oluşmasına neden olmuşlardır.

    6-permiyen dönemi; (292-251 milyon yıl)
    - tropikal iklim yerini karasal iklime bıraktı bataklık ve yağmur ormanlarının yerini açık tohumlu ağaçlar aldı.
    - sürüngenler baskın grup oldu.
    - kaplumbağaların evrimi.
    bu dönemde yaşam hiç olmadığı kadar büyük bir yara aldı ve yaşanan büyük volkanik aktivite ile birlikte küller tüm dünyayı kapladı ve küresel buzul çağı dönemi yaşandı bu büyük yok oluşta türlerin %93 lük bir kısmı yeryüzünden tamamen silindi.

    7- triyas devri ; (251-205 milyon yıl)
    - ağır darbe alan yaşam kendini toparlamak için çaba gösterirken bu yok oluştan sürüngenler sağ çıkarak çeşitlenmeye ve gelişmeye başladılar .
    - ilk memelilerin ortaya çıkması.
    - ilk mercanların ortaya çıkması.
    - ilk timsahların ortaya çıkması.

    8- jura devri; (205-142 milyon yıl)
    - pangea parçalanmaya başlar.
    - ekvatoral ve nemli olan iklim dönem boyunca gittikçe yumuşar.
    -dinozorlar karasal ekosistemlerin baskın omurgalı grubu olur.
    - denizlerde sürüngenler çağı başlar.
    - sürüngenler gökyüzünün de hakimi olur.
    bu dönemde tüm dünya tabiri caizse sürüngenlere hizmet ediyor dinazorlar kan vahşet kavga her şey var kimse onları yenemiyor önüne geçemiyor ve milyon yıllar boyunca böyle gidecek ama bu döneme renk katan başka bir olay oluyor kuşların evrimi ile kuşlar jura döneminde ortaya çıkıp dünyayı renklendiriyorlar günümüzde de tür sayısı gittikçe artarak ekosistemde çeşitliliği arttırmaktadırlar.

    9- kretase devri ; (142-65 milyon yıl )
    - dinazorların altın çağı.
    - çiçekli bitkilerin yaygınlaşması ve çeşitlenmesi .
    - pangea'nın ikiye bölünüp lavrasya ve gondvana adlı iki kıta oluşturması.
    bu dönemin sonunda dünya'ya meksiya bölgelerinde bir yere meteor düştüğü ve ünlü kretase- tersiyer yok oluşunu tetiklediği düşünülmektedir bu yok oluşla birlikte büyük dinazorlar da dahil olmak üzere tüm türlerin yaklaşık olarak %73 lük bir kısmı yeryüzünden silinmiştir ve memelilerin önü açılmıştır .

    10- paleosen devri ; (65-55 milyon yıl)
    - dinazorlardan boş kalan faunayı memeliler doldurmaya başlar.
    - ilk memeliler kemirgen ve böcekçil olarak ortaya çıkar.
    - memliler hızlı evrimleşmesine ve türleri artmasına rağmen anatomik olarak küçük kalır plesiadapiformes bu dönemin en önemli türlerinden birisidir.

    11- eosen devri; (55-33 milyon yıl)
    - himalayaların oluşumu.
    - balinaların evrimi.
    - gergedan domuz ve çift toynaklıların evrimi.
    - kazlar ördekler baykuşlar balıkçılların evrimi.
    - yok oluş ile memeli türlerinde azalma ve eosen devrinin sonu.

    12- oligosen devri; (33-23 milyon yıl)
    - küresel soğuma ile türlerin zorlu bir döneme girmesi.
    - gelişmiş sindirim sistemine sahip çift toynaklıların ortaya çıkması.
    - antartika kıtasına kar yağışının başlaması.

    13- miyosen devri ; (23-5 milyon yıl)
    - memeli çeşitliliğinin zirveye ullaşması.
    - rakun gergedan zürafa geyik ve sırtlanların ilk kez ortaya çıkması.
    - dünya'nın günümüz görünüşünü alması.

    14- pliyosen devri ; (5-1milyon yıl)
    - miyosen'de başlayan soğuma bu dönem de hızlanarak devam eder.
    - deniz seviyesinde azalma ciddi boyutlara ulaşır.
    - bu dönemin en önemli olayı primatların ve ilk insansıların ortaya çıkması'dır.

    15- kuaterner devri (1 milyon yıl - günümüz)
    - en kısa jeolojik devirdir.
    - insanın ortaya çıkışı ve tarım devrimi .
    - mamutların soyunun tükenmesi.
    - insanlığın tüm kıtalara yayılıp uygarlık kurması.
    - pleistosenin bitip holosenin başlamasıyla, buzul çağı biter ve dev memeliler ortadan kalkar.
    - modern günümüz dünyası.
  • 4,5 milyar yil yasinda olan dunyamiza biz goz gezdirelim. jeolojik caglar kademeli olarak 5'e ayrilmistir:

    prekambrien (ilkel cag)
    paleozoik (birinci cag)
    mezozoik (ikinci cag)
    neozoik (ucuncu cag)
    kuaterner (dorduncu cag)

    0)prekambriyen

    ilkel zamanin yaklasik 4 milyar yil surdugu dusunulmektedir.ayrica gunumuzden 600 yil once sona erdigi tahmin edilmekte.

    •kitalarin cekirdek kismi bu zamanda ortaya cikmistir bunun yaninda algler ve bakteriler gibi tek hücreli canlilar gorulmeye baslanmistir

    1) paleozoik

    birinci zaman yaklasik 375 milyon yil surmus ve gunumuzden 225 milyon yil once sona ermistir.

    •kitalarin bu zamanda buyudugu gorulmektedir. ayrica bircok bolgede taş kömürü yataklari olusmustur.

    •ilk kara bitkileri meydana cikmis bunun yaninda baliga benzer ilk organizmalar gorulmustur.graptolitih ve trilobittir gibi canlilar bu zamanin simgesi olmuslardir

    •eski kivrimlar, masif araziler olusmus

    •ural daglari ve iskandinav daglari olusmustur (en yasli daglarimiz)

    2) mezozoik

    •alp kivrimlarina hazirlik 2. zaman da olmustur.

    •denizler ilerleyerek karalar denizlerin altinda kalmislardir (transgression)

    •ammonit ve dinazor ikinci zamani temsil eden canlilar olmuslardir

    •pangea kitasi ayrilmaya basladi

    •ikinci zaman yaklasik 160 milyon yil devam etmistir

    3) tersiyer (nezozoik)

    •alp kivrimlari olusmus

    •atlas ve hint okyanusları olusmus.

    •turkiye'nin ana yer sekilleri olusmustur

    • kuzey anadolu ve toros daglari

    • linyit, petrol, tuz ve bor yataklari

    •ucuncu zamanin 63 milyon yil devam ettigi tahmin edilmektedir.

    4) kuaterner

    •biz ortaya cikmisiz... insanoglu

    •gunumuzden 2 milyon yil once baslayan bu dönem hala surmektedir

    •iklim degisikleri

    •buzul cag sona erdi

    •ege denizi, istanbul ve canakkale bogazi ortaya cikti

    •mamut ve insan bu donemin temsili olmustur.
  • prekambiyen ve fanerozoyik üst zamanlardır. prekambiyen'in hadean zamanında dünya oluşmuş.
    fanerozoyik zamanlar ise
    1. zaman: paleozoik
    2. zaman: mezozoik
    3. zaman: senozoik dönemleri:
    (ilk ikisi türk eğitiminde 3. zaman tersiyer ve sonuncusu 4. zaman olarak kabul edili bildiğim)
    3.1 paleojen
    3.2 neojen
    3.3 (4. zaman) kuvaterner

    ve artık insanlar tarihi başlar.
hesabın var mı? giriş yap