kritovulos

• bizanslı, istanbul'un fethine tanıklık eden tarihci. istanbul'un fethi anlatan kitabı vardır. fatih tarafından bir ara gökceada'nın idaresi vazifesi verilmistir. bu arada bir anlaşmazlık yüzünden ölümle burun buruna gelen kritovulos aman dileyince fatih tarafından bağışlanmıştır.
• fatih sultan mehmet'e aleni bir hayranlık duyan bizans tarihçisi. fatih kendisinin gözünde öyle büyüktür ki, kitabında büyük iskender'e ait olan kahramanlıkları bile fatih'e yakıştırmış, uyarlamıştır. kuşatma sırasında yaşayıp kuşatma kaydını tutan az sayıdaki tarihçiden biri olduğu için önemlidir; fakat türklere olan hayranlığı onu objektif yapmaktan uzak tutar.
• turklere ve fatih'e degil, belki de kellesine hayranlik duyan bir tarihciydi.
  sonucta fatih'in yazicisi makamina getirilmis biri.
• rum asıllı bir tarihcidir
  
  bizanslı soylu bir ailenin oğlu olarak doğan,eski yunanca ve edebiyata tutkuyla bağlı olan kritovulos,istanbul'un osmanli tarafından alınışına tanık oldu.konstantinopolis'in istanbul'a dönüşmesini yazıya döktü.
  kritovulos,fetihten sonra fatih'in en yakinındakilerden biri oldu ve çeşitli şehirlerin yöneticiliğini yaptı.
• (bkz: kritovulos tarihi)
  
  kritovulos'un, sultan ıı. mehmed'in saltanatının ilk on yedi yılını anlattığı bu kitabının dünyada sadece tek bir nüshası vardır. topkapı sarayında gı 3 koduyla muhafaza edilen bu el yazması, uzun yıllar boyunca dikkatlerden kaçtıktan sonra 1870 yılında yayımlandı. ingilizceye ancak 1954'te çevrilen kitabın ilk çevrildiği dillerden biri de türkçeydi. izmir mebusu karolidis efendi, 1910'da osmanlıcaya çevirdiği kitabı, üyesi olduğu tarih-i osmanî encümeni'nin dergisinin eki olarak yayımladı.
  
  kitap, pavlos ve aleksandra kanellopoulos vakfı'nın katkılarıyla, çift sayılı sayfalarda el yazmasının renkli fotoğrafları, tek sayılı sayfalarda ise ari çokona'nın aslından yapılmış özenli türkçe çevirisi olmak üzere iki dilde yayımlandı.
  
  ilber ortaylı, kitap hakkında şöyle yazıyor:
  
  mihail kritovulos imrozlu'dur ve son devir bizans ve osmanlı'nın istanbul (konstantiniyye) döneminin ilk helen asıllı tarihçisi olup; büyük hükümdarın helen kültürüne ve tarihine olan yakın ilgisini ve bilgisini ondan öğreniyoruz ve aynı zamanda da fethin bir dönemi kapatıp öbürünü açtığını ama medeniyetlerin bir uzlaşma içinde devamlılık sağladığını bu parlak üslupla şahid oluyoruz. kritovulos döneminin olaylarını basit bir vakanüvis gibi değil, geriye gidişlerle ortaya koymaktadır. bu nedenle bizim için dönemin diğer tarihçisi tursun bey kadar önemlidir. "fatih sultan mehmed'in fethine dair tarih" adlı eseri, vazgeçilmez bir kaynaktır.
• fatih sultan mehmed’in en yakınındaki bizanslı tarihçi kritvulos’un kaleminden vlad drakula’nın osmanlı ile ilk dönem ilişkileri: kritovulos tarihi’nden (yazılışı 1451-1467)
  
  “…bu esnada ulahların (eflak) hükümdarı drakula’nın bir hayli askeri tahşid ederek (toplayarak) evvelce kendisine ulah memalikinin hâkimliğini bahş etmiş olan padişah hazretleri aleyhine müsellah-ı kıyam eylediği haberi varid oldu (silahlı isyan kalkıştığı haberi geldi). macarlar ve ulahların hükümdarı olan yanko, mukaddema kuvva-i askeriyesiyle ulah hıtasına (bölgesine) hücum ettiği zaman drakula’nın pederini itlaf ederek (öldürerek) hükümeti merkumun (onun) biraderlerinden birine tevdi etmiş ve drakula’yı diğer biraderiyle mezkur hıtadan def ve tebaid eylemiş idi. o zaman drakula ve biraderi, fatih sultan mehmed han hazretlerinin babası sultan murad’a iltica ettiklerinden sultan müşarileyh henüz son(?) tıfuliyette (küçük yaşta) bulunan bu iki biraderi hüsn (iyi) kabul eyleyerek saray-ı hümayun’da iaşe etmiş idi. sultan murad’ın vefatında taht-ı osmaniyye’ye cülus eden sultan mehmed han hazretleri de bunların terbiye ve iaşesine pek ziyade itina eylemişti. bilahare ulah hükümetinde tehadis eden bazı vaka-i siyasiye neticesi olarak biraderi hükümetinden def ve nef olunduğu zaman padişah hazretleri drakula’yı kuvva-i azime-i askeriye ile vatanına göndererek ulah memalikinin idaresini ona tevdi eyledi. padişaha karşı daima dost ve muhab (seven) kalacağını ve muahede-i münakide ahkamına (anlaşma koşullarına) riayet eyleyeceğini esasen yemin ile temin etmiş olan drakula az zaman sonra bunların hepsini unutarak padişah hazretleri aleyhine kıyam ve bir hayli kuvva-i askeriye ile tuna nehri’ni mürur eyleyerek (geçerek) hükümet-i osmaniyye’ye tabi niğbolu ve vidin kıtalarına (bölgelerine) akın eyledi ve bir çok nüfusu katl ve itlaf ve bir çok emval ve ganaim çapul ettikten sonra yine nehri geçerek memleketine avdet etti…”
• ilber ortaylı'nın sık sık atıf yaptığı değerli kaynaktır.
• ari çokona tarafından kitabı çevrilen tarihçi. hasan ali yücel klasikler dizisi'nde basıldı.
• istanbul' un fethi isimli kitabını yeni bitirdiğim bizans müverrihi. yabancı sayılabilecek kaynaklardan tarih okumayı seviyorum. bu arkadaşla ilgili söyleyebileceğim kendisinin (bkz: fatih sultan mehmet) hayranı olduğu ve kendisinin totosunun da fatih tarafından bir kaç sefer kurtarılmış olması. ayrıca kendisi yine fatih tarafından bölgesel yönetici yapılarak zengin edilmiştir.
• fatih sultan mehmet'in tarihçisi.
  rum'dur.
  kendisi hakkında şöyle bir anekdot paylaşmak istiyorum;
  fatih, bu abimizden ataları hakkında malumat istiyor.
  kritovulos yaptığı araştırma sonucunda osmanlı ailesinin kökenlerinin kayı boyuna değil, ahemeniler'e -ahemeniler yunanlılaşmış perslerdir bu arada- dayandığını ortaya çıkarıyor.
  fatihe atalarının türk değil ahemeni olduğunu söyleyince fatih seviniyor ve ödül olarak kendisini imroz adasına yönetici olarak tayin ediyor. buranın gelirini falan da kritovulosa bağışlıyor.
  osmanlı'nın türklüğe bakış açısını yansıtması bakımından önemlidir bu detay.
  mesele osmanlı ailesinin türk olup olmaması değil. fatih'in atalarının türk olmadığını öğrendiğinde verdiği tepki.
  istanbul'un fethi'ni anlattığı kitabında bu olayı anlatıyor kritovulos.