kuş sarayı

• osmanlı uygarlığı ve dönemine ait bir yapı türü. kuş evleri, osmanlı döneminde 15. yüzyılda başlayıp 19. yüzyıla dek varlığını sürdürmüşler. bir kuş evinde, aynen dönemin evleri gibi koridorlar, cumba biçimli çıkıntılar, sütun kabartmalarla yükselen balkonlar ön yüzünde pencereler, çatılar ve kubbeler bulunurmuş. zaten, bu yüzden, onlara kuş yuvası, veya “kuş bahçesi” gibi bir isim vermek yerine, insanların yaşadığı evlere benzediği için kuş evi deniyormuş. aynı zamanda bu taş evlere “kuş köşkü” “kuş sarayı” diye de isimler verilebiliyormuş. medrese, ev, mektep, saray gibi yapıların ve bilhassa camilerin dış cephesine monte edilen bu evleri yuva belleyen kuşlar, yaşamlarını buralarda sürdürür, soğuktan ve tehlikelerden korunur, yavrularını buralarda beslerlermiş. zarif mimari yapılarıyla göz dolduran kuş evleri, bir başka zarafet göstergesi olarak, binaların bol güneş alan ve rüzgâr vurmayan cephelerinin, ulaşılamayacak yüksekliklerine yerleştirilmiş. bu nazik yapılarda kuşlar için her ayrıntı hesap edilmiş.
  
  kuş evlerinin ilk örnekleri, aslında, osmanlı’daki taş ustalarının tutumluluğu sayesinde ortaya çıkmış. taş yontulurken köşesi kopunca, taşı atmak istemeyen ustalar, taşı yine de kullanırmış. böylece tüm taşlar birleştirilince ortada bir oyuk kalırmış. kuş evlerinin ilk örnekleri böyle ortaya çıkmış. zamanla kuş dışkılarının cepheye değmemesi için çıkıntılı kuş evleri yapılmış. sonra da kuşların yağmurdan korunması için bu yapılara, ufak çatılar eklenmiş.
  
  (bkz: hamuşan/@ibisile)
• sevginin, merhametin ve zevkin sembolü yapılardır. sadece dekor amaçlıysa bile işe yaramaz birtakım süslemeler yerine neden böyle incelikli amaca sahip olsun..
  bu taştan veya mermerden yapılmış sert yapılar en karanlıkta kalmış kalpleri bile yumuşatır. insanın diğer canlılardan üstünlüğünü bu kadar güzel kullanması, zayıf ve küçük canlılara armağan sunması sadece sevgiyle açıklanır.
  kuşlar ki hem özgürler, gökyüzü onların, hem de gökten gelen fırtınadan korunamayacak kadar canı ince, küçük.. peki insanın kalbi ne kadar sevgi dolu ki onlara sığınak yapmak yerine saray yapıyor? bu neyin sevgisi?
  bu kadar basit yapıya bile zevk katan insanlıktan ümit kesilmemeli: sonsuz sevgiyi kalbinde taşımasa neden kuşlara saray yapsın?