langston hughes

• "ben amerika'nın kırık kalbiyim" diyen zenci yazar.zencilerin boyunduruk altında yaşamaktan kurtulması uğrunda sesini yükselten blues şairi..
  
  karaların yeri neresi
  bu atlıkarıncada;
  binmek istiyorum,söyleyin bana
  güneyde bir kasabada
  beyazlarla karalar
  oturamaz yan yana
  güneyde trenlerde
  zenci vagonu ayrı,
  otobüste yerimiz en arkada
  ama atlıkarıncada
  yok ki arka sıra
  hangi ata bineyim
  benim derim kara
• harlem renaissance'in en basta gelen isimlerinden biridir.
• (bkz: bir zenci kızın türküsü)
• harlem
  
  what happens to a dream deferred?
  does it dry up
  like a raisin in the sun?
  or fester like a sore-
  and then run?
  does it stink like rotten meat?
  or crust and sugar over-
  like a syrupy sweet?
  
  maybe it just sags
  like a heavy load.
  
  or does it explode?
  
  diyerek olayi bitiren, her siirinde kaybedilmis umutlarin sesini duyabileceginiz sair. ozellikle bu siiri malcolm x ve savunduklariyla cok ozlestirilir. o bu siiri 1951 yilinda yazmis ve tukenmis umut 1965 yazinda los angeles'da the watts isyani ile patlamistir. o yaz baslayan isyanlar 1967'e kadar surmus ve bircok buyuksehri yakip yikmistir.
• "winter moon"
  
  how thin and sharp is the moon tonight!
  how thin and sharp and ghostly white
  is the slim curved crook of the moon tonight!
• şairin bir zenci kız için türkü adlı şiiri melih cevdet anday tarafından türkçeleştirilip orhan velinin çıkardığı yaprak dergisinin ilk sayısında ( 1 ocak 1949) yayımlanmıştır.
• zenci
  
  ben bir zenciyim
  gecenin karanlıkları kadar siyahım
  afrika'nın derinlikleri kadar siyah
  
  ben esirim
  cesar eşiğini temiz tutmamı söyledi
  washington'un çizmelerini ben sildim.
  
  ben bir işçiydim
  benim elimin altında yükseldi o piramitler
  woolworth binasının harcını ben yaptım.
  
  ben şarkıcı idim
  cazı çıkaran ben
  afrika'dan georgia'ya kadar türküler yaktım.
  
  ben kurban edildim
  kongo'da ellerimi kesti belçikalılar
  texas'da gene beni linç ediyorlar.
  
  ben bir zenciyim
  gecenin karanlıkları kadar siyahım
  afrika'nın derinlikleri kadar.
  
  cev: mehmetcan koksal
• hayat güzel
  
  nehir boyunca yürüdüm
  kıyısında oturdum
  düşünmeye çalıştım ama yapamadım
  bu yüzden suya atladım ve battım.
  
  bir keresinde yüzeye çıktım ve haykırdım!
  ikinci kerede feryat ettim!
  eğer su o kadar soğuk olmasaydı
  batabilir ve ölebilirdim.
  
  fakat o su soğuktu! pek soğuktu!
  
  asansöre bindim
  yeryüzünden onaltı kat yukarıya
  bebeğim geldi aklıma
  ve aşağıya atlamak geldi içimden.
  
  orada durdum ve haykırdım!
  orada durdum ve feryat ettim!
  eğer o kadar yüksekte olmasaydım
  atlayabilir ve ölebilirdim.
  
  fakat orası yüksekti! ne kadar da çok yüksekti!
  
  böylece hala burada sağ isem
  sanırım sağ kalmaya devam edebilirim,
  aşk için ölebilirdim
  ama yaşamak için doğdum.
  
  beni haykırırken duysanız da
  ve feryat ederken görseniz de
  öldüğümü görsen de tatlı bebeğim
  inatla yanında olacağım.
  
  hayat güzel! şarap kadar güzel! hayat güzel!
• halkım
  
  gece güzeldir
  halkımın yüzleri gibi,
  
  yıldızlar güzeldir
  halkımın gözleri gibi,
  
  güneş de güzeldir;
  halkımın kökleri de.
  
  p.s. : "hepimiz zenciyiz..."
• amerika amerika olsun yeniden
  
  amerika amerika olsun yeniden.
  döllensin yeniden o düş.
  hani öncü gelir ya düzlerden
  özgür bir yurt bulmak için yollara düşmüş…
  
  (amerika’nın görmedim amerika olduğunu ben.)
  
  amerika düşlerin düş geldiği düş olsun.
  o döllü döşlü sevgilerin civan ülkesi,
  ne kıral, ne tiran, sökmez olmuş o oyun,
  susa durduramazlar gayrı herkesi…
  
  (amerika’nın görmedim amerikalığını hiç.)
  
  ey, öyle bir yurt olsun ki benim yurdum
  boğmasınlar vatan-millet çelenklerine erkinliği,
  ama hakkı hak, özü özgür olsun,
  aldığımız her solukta duyalım eşitliği.
  
  (eşitlik nedir bilmedim ömrümde,
  ne de özgürlük gördüm bu “hürler ülkesi”nde.)
  
  karanlıkta ne homurdanıyorsun ulan?
  kimsin sen, yıldızlara balçık sıvıy’can?
  ben yoksul beyaz, iteklenip kazıklanmış,
  ben zenciyim, sırtımda köleliğin kırbaç izleri,
  ben toprağından koğulmuş kızılderili,
  ben boş bir umuda kapılanmış muhacir…
  nereye el attıysam, aynı kurt meseli,
  it ite, it kuyruğuna yesir…
  ben umut, ben hayat dolu delikanlı
  düşmüşüm bu kahrolası örümcek ağına:
  kâr, kazanç, haraç! hücum komşunun toprağına!
  altına hücum! hücum ekmeğine yoksulun!
  çalıştırıp adamı çökün gırtlağına!
  para vurun! parti vurun! adam vurun!
  
  ben rençberim, toprak elin toprağı,
  ben işçiyim, makineye kiralık,
  ben zenciyim, hepinizin uşağı,
  ben halkım, boynu bükük, bağrı yanık,
  o güzelim düşe rağmen aç, hâlâ şamar oğlanı…
  ah, öncüler, ben buyum işte,
  adam olamamış bir yurttaşınız,
  dikiş tutturamamış hiçbir işte!
  
  ama o yalvaç düşü gören de benim
  o eski dünya’da, daha bendeyken kırala,
  ne gerçek, ne güçlü, ne dişli bir düş görmüşüm,
  yerin kulağında çınlıyor yiğitlemeleri…
  amerika’da amerika diye bişey kaldıysa hâlâ,
  onun taşı, onun harcı, onun teri.
  bendim ya o erkeç denizleri aşan
  “yurdum” diyecek bir yurt bulmaya!
  bendim o sarp irlanda kıyısından,
  leh düzü ve ingiliz çayırından açılıp
  ve özgürlüğe doğru yelken açıp
  bendim gelen buraya
  bu “hürler ülkesi”ni kurmak için…
  hür mü dedin?
  
  hür mü dedin? kim? ben mi?
  ben mi hürüm? bu işsiz yığınlar mı hür?
  grev yaptığımızda kurşunlanan kardeşler,
  boğaz tokluğuna çalışanlar mı hür?...
  gördüğümüz bunca düşe,
  başardığımız bunca işe,
  okuduğumuz kitaplara,
  çağırdığımız türkülere,
  diktiğimiz ağaçlara,
  doğurduğumuz çocuklara,
  önerdiğimiz yasalara…
  ve emeğe eski karşılık,
  bu işsiz milyonlar mı hür?
  yeninin ekmeği bir düş,
  yeni dünya kuyusu’na
  belki o da düşmüştür…
  
  amerika, ah, bi amerika olsa yeniden!
  bulunup da bir türlü kurulamayan o ülke!
  ama kurulacak er geç o özgür olduğu yer herkesin,
  fakirin, yani zencinin, kızılderilinin,
  benim, yani amerika’yı bulan sizlerin
  kanıyla, canıyla inancıyla,
  ocakta kürek, donda sapan ve yanan yüreğiyle
  yüzyıllar önce bulduğu,
  yüzyıllardır hayalini kurduğu…
  kuracağız o yurdu!
  bu yıkım, bu kıyım, bu zalım gangster ecelinden,
  bu uğursuz, bu namussuz, bu uzun ellilerin elinden
  biz ki halkız, hakkımızı alalım!
  bu dağları, nehirleri, fabrikaları
  kurtaralım bu uçsuz bucaksız ovayı!
  bu yemyeşil, bu cânım topraklar üstünde
  kuralım yeniden amerika’yı!
  
  langston hughes
  
  çev: can yücel