minkowski evreni

• bildiğimiz kartezyen koordinat sisteminde y eksenini zaman x eksenini de uzay yapalım.
  y ekseni üzerinde gösterdiğimiz zaman saniye cinsinden ölçülürse x ekseni üzerinde gösterilen uzay da ışık saniye cinsinden olur.
  
  her iki eksenle de artı ve eksi yönlerde 45'er derecelik açı yapan iki tane doğru çizelim. bu doğrular zaman içerisinde yol alan ışık ışınlarını simgesinler.
  
  iki boyutlu minowski evreninde her nokta bir olayı temsil eder (o olayı). çizdiğimiz iki eğik doğru uzay zaman düzlemini üç ayrı bölüme ayırır: doğruların sınırladığı alanın içerisinde +t yönündeki alan koordinat sistemininin merkezine yerleştirdiğimiz olayın olası geleceği, -t yönünde kalan alan da geçmişidir. bu doğruların dışında, x ekseni üzerinde - yani o ile aynı zamanda fakat farklı konumda - olan hat ise üstgerçek ya da üst şimdiki an^* olarak anılır.
  
  kainatta hiç bir şey bilgiyi ışıktan daha hızlı iletemeyeceği için çizilen eğik doğruların dışında kalan olaylar orijindeki o olayını geçmişte etkilemiş olamazlar ya da olay, gelecekte onları etkileyemez, onlara yolaçamaz. yani eğikler dışındaki alanlar o'nun muhtemel geleceği ya da geçmişi dışındadırlar.
  
  gösterim, zamanın ve uzayın birer koordinata sahip olduğu iki boyut üzerinde yapılabileceği gibi zamanın bir uzayın iki koordinata sahip oldugu üç boyut üzerinde de yapılabilir. bu ikinci gösterimde yine her nokta bir olayı simgeler ve bu sefer y'ye dik çizilmiş her daire o olayının gelecekte etkileyeceği ya da geçmişte etkilenmiş olduğu olayların konumlarını gösterir.
• bu gösterim ile uzay ve zamanın göreliliğini kavramak nispeten kolaylaşır.
  
  misalen flexi kişisini durgun, ve bir t0 anındaki konumunu da konumun sıfır oldugu nokta kabul edelim. yani o zaman ilerlerken hep aynı x noktasında; x=0 noktasında olsun. uydurmacı bendeniz de ona göre hareket ediyor olayım; yani t değişirken bulunduğum x konumu da değişsin. şu halde ben ışık eğrilerinin içerisindeki bir alanda x ve y eksenleri ile açı yaparak ilerleyen bir doğru parçası üzerinde gösterilebilirim.
  
  bir t1 anında ben bu flexi kişisine göz kırpayım ve bu göz kırpış bana göre tam bir saniye sürsün. göz kırpmamın başladığı nokta ile bittiği noktayı flexi'nin üzerinde bulunduğu doğru ile birleştirirseniz kırpmanın ona göre bir saniyeden daha uzun sürdüğünü görürsünüz. yani onun - göz kırpmamın nedenini ile ilgili fikri bir yana - göz kırpışının süresine ilişkin gözlemi de de benim gözleminden farklı olur.
  
  şimdi flexi insanın da bana hallendiğini ve göz kırpmama aynı şekilde bir saniye süren bir göz kırpması ile cevap verdiğini düşünelim. benim açımdan bakarsanız - yani beni koordinat sisteminin merkezine yerleştirirseniz - göz kırpışın bana göre gene bir saniyeden uzun sürdüğünü gözlersiniz; flexi de benim gözümü açıkken kapalı, kapalı iken de açık olarak görür.
  
  peki ikimize göre de eşzamalı olarak gerçekleşen olayları nasıl tespit edebiliriz? bu da gayet kolaydır; uzay zaman doğrularımızın arasındaki açı eşzamanlılık ekseni ile konum ekseni arasındaki açıya eşittir: aramızdaki açıyı alır, konum eksenine aynen o açıda bir doğru çizerseniz her ikimizin de eşzamanlı olarak algıladığı olayların kümesini bulursunuz. o doğru üzerinde olan her şeyin ikimiz de aynı anda oldugunu düşünürüz; oysa hangi anda oldukları kimi referans aldıgınıza göre değişmektedir.
• daha önce kullanılmamasının sebeplerini ise belirtecek olursak;
  ışık hızı göreceli değildir. bu bilgi einstein ile ortaya çıktığı için galilean fizikte oluştuutlacak bir uzayda minkowski'nin yaptığında olan gibi sabit duran bir ışık ekseni olamayacaktı.
  zaman görecelidir. öncesinde zamanın görecelei olmadığına, tek bir zaman çerçevesi olduğuna ve bunun mutlak olduğuna inanıldığı için y eksenii olarak kullanılan ct'nin sabit olması transformasyonlar ve açıklamalar için ek bir basitlik getirmiyecekti..
• ayrıca bu evrende x=y ve x=-y 'nin üst kısmı (pozitif ct eksenini içine alan kısım) time-like bölgedir. yani merkezde (ct=0,x=0) olan bir olayın sonucu bu kısımda bulunuyorsa aralarındaki etkileşim yereldir. yandaki iki kısımda bulunuyor ise yerel değildir. her ne kadar bu mümkün olmayan bir şeyse henüz nasıl olduğu açıklanmayan fakat olan spooky action at a distance isimli olgu vardırki bell teorem'i bunu kanıtlar.
• (bkz: ışık konisi)
• hendrik lorentz'le beraber burnunun dibindeki izafiyet teorisini kaçıran iki bilim adamından hermann minkowski'ye ait olan uzay. adam bir de zamanında einstein'nın hocasıymış.