nikolay ivanoviç ilminskiy

• "bizim için eğitimli bir müslümandan daha tehlikeli hiçbir şey yoktur" sözünün sahibi.
  
  kaynak: marc ferro nun islamın şoku kitabının 2008 ithaki basımı, sayfa 72.
• "... idil boyu halkları eskiden beri sadece putperestlikle kalmamıştır. müslümanlar ve tatarlar tarafından asimile edilmeye de çalışılmıştır. bu engellenemez bir sosyal süreçtir. 50 - 100 yıl sonra bölgede yaşayan çeremiş, votyak, çuvaş ve tatarlar tamamen müslümanlaşacaktır. bunu engellemenin tek yolu bölgedeki insanlara dinî ve ahlakî eğitim vermektir. bunun da tek yolu ana dille eğitimdir.
  
  eğer gayri ruslara sağlam ve emin bir şekilde ana dilleriyle hristiyanlık eğitimi veremezsek onların müslümanlık veya tatarlık adı altında birleşmelerine mani olamayız. aksine ana dillerini kiliselerde ve okullarda kullanmalarına vesile olursak küçük fakat birbirlerinden uzak olarak uluslaşmalarını sağlayıp ruslara yakınlaşmalarını temin edebiliriz. islamiyet ve tatarlık adı altında birleşmelerine mani olmuş oluruz.
  
  küçük ve ayrı düşmüş halklar uzun süre mevcudiyetlerini sağlayamazlar, tarihi süreçte ruslar arasında yok olup gideceklerdir. "
  
  (prof. dr. ilyas topsakal, "türk dünyası: biz kimiz, kimlik meselemiz", türk yurdu, ekim 2018)