• st. petersburg da "sovyet" (konsey, şura) adını taşıyan ilk örgüt 1905 başlarında grevci petersburg işçilerine mali destek sağlamak amacıyla seçilen işçi delegelerinden oluşmuştu. moskova'da da 1905’ie ücret artması talebiyle greve giden matbaa işçilerinin temsilcileri, giderek diğer işkollarından da gelen temsilcilerle birarada bir "sovyet” oluşturdular. (19 eylül’de işverenlerin yılbaşında sağlanan maaş artışının bir kısmını geri alma teşebbüsü ile tetiklenen yerel bir matbaacılar grevi olarak başlayan hareket hızla yayılmıştı) kısa süre sonra moskova’nın tamamı grev yapan matbaacıları destekler hale gelmişti ve st. petersburg’daki matbaacılar da moskova’daki yoldaşlarını desteklemek üzere 3 ekim’de greve çıktılar. matbaacılarla aynı taleple harekete geçen demiryolu işçileri de dahil olmak üzere diğer işçiler de onlara katıldı. 9 ekim’de moskova demiryolu işçileri grevde idi, 3 gün sonra st. petersburg demiryolu işçileri de onlara katıldı. rusya tarihinin ulusal ölçekteki ilk genel grevi yaklaşmaktaydı. başkentte eylemleri koordine etmek ve disiplini sağlamak üzere kurulan geçici grev komitesi, bir seçilmiş işçi delegeleri konseyi oluşturarak temsil gücünü arttırmaya karar verdi. bu konsey için yapılacak seçimler de daha önce şubat ayında inceleme komisyonu için yapılan seçimlerle aynı ilkeler temelinde olacaktı. kasım 1905’te en güçlü zamanında 181 fabrikadan ve 16 sendikadan 562 delegeden oluşan st. petersburg sovyeti böyle kuruldu.

    sovyetlerin en temel özelliği bu ilk dönemlerinde siyasal bir önderlikten yoksun olmalarıydı.

    st. petersburg'daki grevin çözüme bağlamak için kurulan komisyonua sorunlarını anlatmak için işçi delegelerini çağırmış, komisyona gidecek delegeler sovyet tarafından seçilmişti. 1905 boyunca sovyetler yarı-legal bir ortamda yaşadılar. sosyalist bir karakter taşımamaları ve tanınan siyasi önderliklerle ilgilerinin kurulamamış olması yüzünden polis açıkça müdahalede bulunmuyor, ancak gene de denetleyemediği bu örgütlere kuşkuyla bakıyordu. yaz aylarında sovyet faaliyetleri polis baskısı yüzünden oldukça durakladı, ancak sonbahardaki genel grev dalgası örgüte yeniden hayatiyet kazandırdı. yeniden örgütlenen st. petersburg sovyeti ilk kez 13 ekim 1905te toplandı. sovyeti oluşturan işçi temsilcileri, kentte sürmekte olan grevler ve direnişler içinde yer alan işçi gruplar tarafından seçilmişlerdi. seçimler petersburg da 500 işçiye bir delege esasına göre yapılmıştı. bu sayı moskova'da 400’de bir. odessa'da ise yüzde bir esasına göre oluşacaktı. st. petersburg sovyeti toplantı yeri olarak teknoloji enstitüsünü seçti. enstitü sovyetin yaşadığı kırk gün boyunca kentin işçilerinin uğrak yeri, danışma merkezi olarak işlev gördü. 17 ekimde seçilen yürütme kurulu'nda üç bolşevik, üç menşevik ve üç sosyalist devrimci üye, bunların dışında da partisiz işçiler yer alıyordu. yürütme kurulun da bulunan bu sosyal demokrat ve sosyalist üyelerin içinde sovyet faliyetleri üzerinde en çok etkisi olan, o sırada menşevikleri temsilen seçilmiş olan troçki idi.

    st. petersburg sovyeti kasını sonlarından başlayarak inisiyatifi hükümet güçlerine kaptırdı. 22 kasımda sovyet başkanı hrustalev-nosar tutuklandı. polis ve askerî birlikler sovyet toplantılarını engellemeye başlamışlardı. sovyetin kendisini savunacak askerî gücü de yoktu, petersburg sovyetinin son eylemi, tüm sosyalist ve marksist örgütlerin girişimiyle başlatılan bir "mali boykot" oldu. sovyet, halkı vergi vermemeye ve hükümetin bastırdığı kağıt paralan kabul etmemeye çağırdı. bu boykotun uygulanmasının sonuçları henüz görülemeden, 8 aralık 1905te polis ve askerî birlikler sovyet yürütme kurulunun toplantısını basarak üyeleri tevkif etti.
  • ascher, kısa rusya tarihi, s.183-184.
    ----------
    genel grev sırasında grev komiteleri olarak tamamen kendiliğinden oluşan sovyetler (işçi temsilcileri konseyleri) faaliyetlerini bütün ülkeye yaydılar. bunların en önemlisi olan petersburg sovyeti, hükümetin otoritesine meydan okumaya başladı. özellikle grevler sırasında bu yapının etkisi hissedildi; posta idaresi ve demiryolları gibi devlet kurumlarına talimat veriyor, st. petersburg kent meclisiyle -hatta bir keresinde bizzat başbakan vitte'yle- müzakerelerde bulunuyordu. sovyet aynı zamanda hükümet kurumlarına pek çok soruşturma dilekçesi gönderdi; devlet görevlilerinin sovyet'in otoritesinden bu başvuruları yanıtlayacak kadar etkilendikleri görüldü. sovyet, işini kaybeden işçiler için para toplama işini de örgütlüyor, yetişkinlere günde otuz, çocuklar için ise on beş kopek dağıtıyordu. ayrıca işsizler ve aileleri için pahalı olmayan çeşitli yemek salonları açtı. sovyet'in en cesur girişimi, bazı değerlendirmelere göre sayısı 6000'e ulaşan kendi milis güçlerini oluşturmasıydı. milis özel kolluk takıyor, sık sık polisin işine karışıyor, hatta polise emir verecek kadar ileri gidiyordu. devletin içinde bulunduğu karışıklık nedeniyle şaşkına dönen polislerin çoğu milise teslim oluyordu. önde gelen bir gazete aslında iki hükümet olduğundan; birine kont vitte'nin, diğerine petersburg sovyeti başkanı g. s. khrustalev-nosar'ın önderlik ettiğinden şikayet ediyordu. bunlardan hangisinin erken davranıp diğerini tutuklayacağı belli değildi.
    ----------
hesabın var mı? giriş yap