*

  • bertolt brechtin 1949da yayınladığı ve berliner ensembledeki çalısmalarından edindigi deneyimlerden yola çıkarak olusturdugu yeni tiyatronun belli baslı araçlarını ve özelliklerini anlattığı kitabı...
    brecht açıkça geleneksel tiyatronun psikolojik yapısını elestirir,aristotelesçi dramın ve katharsisin,özdeslesme nin karsısında durur,bunun yerine tiyatronun ilk görevi olan öykü anlatarak eglendirmenin yabancılastırmayla mümkün oldugunu ve elestirinin esas oldugunu savunur.buna göre;oyuncu,hem oynayan hem de oynadığını gösterendır,müzik-ısık ve dekor eslik eden araçlar degil yabancılastırmayı ve yadırgatmayı arttıran ögeler olmalıdır

    (bkz: epik tiyatro)
    (bkz: epik oynama)
  • ---------------ahmet cemal
    burada özellikle belirtilmesi gereken bir nokta, tiyatro için küçük organon'u -ister brecht'in kişiliğine, ister onun temsil etmiş olduğu dünya görüşüne duyulan hayranlık nedeniyle- bir tür kutsal kitap saymanın, brecht'e ihanet etmekle aynı anlamı taşıyacağıdır. çünkü belki günün birinde bu yüzyılın gereksinimlerini karşılamak bakımından epik tiyatronun da yeterli olamayacağını büyük bir açıklıkla söyleyen, yine brecht'in kendisi olmuştur. başka deyişle, sanat yaşamının her döneminde kendi çalışmalarına son derece eleştirel gözle bakmaktan hiçbir zaman vazgeçmemiş birinin görüşlerini dogmalaştırmak, o sanatçıyı anlamamaktan başka bir şey değildir.

    asıl bu noktaların gözden kaçırılmaması durumunda, tiyatro için küçük organon'un ne kadar yetkin düzeyde bir tiyatro kuramını içerdiği, gerek tiyatroda, gerekse gösterim sanatlarının başka alanlarında çalışanlar için ne kadar değerli bir araç olduğu anlaşılır. özellikle hemen her paragrafın ortaya hemen her dönemde yeni bakış açılarından tartışılabilecek konular atması, eserin önemini sürekli gündemde tutmaktadır. konuya önyargısız ve gereken birikimle yaklaşmasını bilenler için, zamanında yalnızca tiyatro düşünülerek kaleme alınmış olan bu eserin günümüzde televizyon açısından da düşünceye yepyeni boyutlar kazandırıcı nitelikte olduğu kesindir.
    ---------------"çevirmenin notu", tiyatro için küçük organon, s. 19-20.

    bu alıntı, kitabın 1993'teki ahmet cemal çevirisinden. yakınlarda kaybettiğimiz çok kıymetli bir çevirmen olan ahmet cemal bu kitabı aslında 1976'da da çevirmiş ama bu çevirinin onla neredeyse hiç ilgisi yok. çevirmenin notu'nda bu süreci ve neden yeniden çevirdiğini ahmet cemal, bence her çevirmende olması gereken bir tevazu, samimiyet ve özeleştiri sorumluluğuyla şöyle açıklıyor:

    ------------
    bu arada kendi çevirim konusunda bir özeleştiriyi dile getirmeyi de, uğraşıma duyduğum saygı açısından kaçınılmaz sayıyorum. tiyatro için küçük organon'u ilk kez 1976 yılında çevirmiştim. bu basım için çeviriyi gözden geçirdiğimde, ne yazık ki hoş görülemeyecek aksaklıklarla ve yanlışlarla dolu bir çeviri olduğunu saptadım. bunun üzerine eserin çevirisini, yaklaşık yüzde doksanbeş oranında, yeniden yaptım. ilk çevirideki aksaklıkların ve yanlışların nedenini araştırdığımda, iki kaynak saptadım.

    bir defa o yıllarda bu metni, çevirmen ile çevrilecek eser arasında kurulması mutlaka gerekli belli bir diyaloğu kurmadan, sırf o sıralarda brecht çok gündemde olduğu, onun üzerine yazmak, ondan bir şeyler çevirmek bir modaya dönüştüğü için dilimize çevirmeye kalkışmıştım.

    yaptığım yanlışların ikinci ve asıl önemli kaynağı ise, bu çeviri işine girişirken, tiyatro konusunda yeterli bilgi birikimimin bulunup bulunmadığını araştırmamış olmamdı. oysa insan kendi anadilini ve yabancı dili ne kadar iyi bilirse bilsin, çevireceği metne ve o metnin temel aldığı bilgilere yeterince egemen olmadığı takdirde çevirinin başarıya ulaşması olanaksızdır.

    bu nedenlerle, şimdi tiyatro için küçük organon'un yeni bir çevirisini sunarken, yanlışlar içeren 1976 çevirisini okumuş olan okurlardan özür dilemeyi de bir borç sayıyorum.
    ------------
  • 32
    ama biz yine de ilerlemeye bakalım! düşüp kalkmamamıza aldırmadan ilerleyelim! bir kavganin içine girdik görünüşe bakılırsa, o halde kavga edelim! inançsızlığın dağların yerini bile değiştirdiğini görmedik mi? bizden bir şeylerin gizlendiğini anlamış olmamız yetmez mi? bir perde çekilmiş hepsinin önüne: onu kaldıralım!

    tiyatro için küçük organon, bertolt brecht, çev. ahmet cemal, mitos boyut yayınları, s.56.
hesabın var mı? giriş yap