hesabın var mı? giriş yap

  • kelimenin çıkış noktası "to poach"/torbalama 'dan geldiği için aslında altı biraz eşilse sadece bizdeki sözlük anlamı ile, yani yasak avcılıkla açıklanamayacak, türk milletinde hiç yerleşmemiş bir derin kültürdür bu. avı vurup torbaya atıp lorda idareye yakalanmadan hemen kaçmak anlamında bir fiildir.

    yalan yok ben avcı bir kültürden geliyorum. dört beş jenerasyondur balıkçılığı kara avına tercih eden babam hariç hepimiz kara avından hazzeden ailenin bireyleriyiz. avcılığı da "hayvana kaçış şansı vermeyen avcı katildir" düsturuyla yaptık hep. av peşinde koşuyor olmanın hazzını hayvan öldürmenin üstünde tuttuk. ondan mobiletle otomatik av tüfeğiyle avlanmaya gidip yemeyeceği halde dokuz bıldırcın vurup çok bir halt etmiş gibi sırıtan selfie çeken yurdum insanıyla benim yıldızım hiç barışmadı. ne muhabbetlerinden ne de avdan bir zevk almadım.

    sonra devran döndü belçika almanya polonya kırsallarında karacaların zıpladığı dümdüz çayırlar, yabandomuzlarının fırıl fırıl koştuğu kara ormanlar, ördeğin binbir türünün olduğu bataklıklar safkan setterler puanterler görünce bu ortama ben de dahil olmak istedim. trende gniezno havalisinden geçerken iş arkadaşıma polonya'da geyik avının usullerini sorma gafletinde bulundum. orada kendi başına istediğin araziye çıkıp avlanmak gibi bir şey zaten yok, av arazisi olan bazı otellere veya üçüncü kişilere dört günlüğü bin euro muadili zlotyden başlamak üzere para ödeniyor. yanınıza rehber ve ekstra öderseniz köpek veriliyor. bir şey vurursanız pişirtebiliyor veya taksidermiye yollayabiliyorsunuz. bunun turizmi falan el yakan bir şey. çalışan kesimin altından kalkabileceği bir hobi değil. ancak kafama hep takılan ve yatmayan kısmı, bir özel “arazinin” avcılıkta tek değişmez şart olmasıydı. devletin ormanına girdim avlandım yok. bütün ülkede yıllık 227 geyik avlanabiliyor ve bunlar yılda 3600 baş üredikleri ve doğal düşmanları artık olmadığı için avcılık işte hayvanlar rahatça ürerken sayıları kontrol altında tutabiliyor. ama rasgele gider vurur kotayı dinlemezseniz hayvan başına beş yıl falan hapsi var.

    sonra gel zaman git zaman belçika'da üsün içinde devriye atarken aracın önüne cart diye çıkan ve selektöre kornaya aldırmadan yolun ortasında tüm ihtişamıyla korkmadan durmaya devam eden, abartmıyorum başından kuyruğuna 1 metre çeken kırmızılı mavili rengarenk bir erkek sülün gördüğümde yanımda oturan belçikalı polise sülün/pheasant nasıl avlanır nasıl izinlere tabidir diye sorduğumda yine aynı ketum cevap silsilesi beni karşıladı. burada avlanabilmek tezkereye ruhsata tabi olsa da ne avlanılacağına karar veren otorite avın üzerinde gezdiği arazinin sahibi olarak belirlenmiş. av arazisinin kiralanması olgusu var. federal araziye tüfeğimi aldım girdim diye bir şey yok. avcılığa izin verilen devlet arazisi yoktu, sadece bazı özel araziler vardı.

    ancak sonradan gördüklerim içinde asıl avcılık kültürünün bambaşka olduğu yer ise ingiltere oldu. burada avcılığı golf ile aynı kulvarda sadece yılda 100k kazanan insanların kendilerini meşgul ettikleri, giyim kuşamın edinilen silah kadar değerli olmasının beklendiği paçalardan elitizm akan bir şeye dönüşmüş buldum. ruhsat ve arazi izinleri haricinde avcılık bir tür dışarıda sosyalleşme aparatı haline gelmiş ki insan gitse de kendini survivor adasında kameralara karşı oynuyor falan gibi hisseder. boş silahlarla da gidilse bu tip bir avcılık kendini göstermeye çalıştığı şekilden hiçbir şey kaybetmez. bence.

    bu arazi olgusunun bizde olmadığı halde bu evropalıların av denkleminde neden bu kadar merkezi bir yere sahip ola ki deyu düşünürken herkesin beni uyardığı yasak avlanma, poaching terimine dikkat kesildim. mesela bu anlayışı ingiltere'ye getirip bizzat koyan kişi 1066'da ingiliz tacını ele geçiren norman kral william the conqueror idi. bu adamların kültürlerinin temelinde avcılığın zaten hiçbir zaman toplumun alt sınıflarına ait olmamış/olamamış bir olgu olması yatıyor. william the conqueror geldiği gibi ülkeye bir bildiri/proclamation yayınlamış ve ormandaki tüm dişi ve erkek geyiklerin, yabandomuzlarının, tavşanların ve karacaların sadece krala ve derebeylerine ait olduğunu söylemiş. köylülerin et ihtiyacı ise artık yalnız domuzlardan, koyunlardan ve sığırlardan karşılanabilmiş. geyik eti artık köylüye yasak olmuş. geyik vuran bir köylü gördüklerinde william the conqueror devrinde ibret-i alem için hemen asmışlar. sonraki plantegenet kralları döneminde köylünün hemen sağ el işaret ve orta parmaklarını daha ok atamasın diye kesmişler. suçun tekrarında ise gözlerini oymuşlar. üçüncüsünde ise asmışlar. mesela açın robin hood okuyun, kralın geyiklerini vurmuş "much" isimli karekterin babasının parmakları ve gözleri yoktur. hatta hatta aynı balladın devamında kral aslan yürekli richard ülkesine keşiş kılığında geri döndüğünde hemen robin'in kendisine ikram ettiği geyik etine direkt dikkat kesilir. bir şey demez ancak büyüklüğünden demez. köylülerin soylulara ait hayvanları vurup yediğini alenen gördüğü anda içinde bulunduğu alarm durumu bugün sokakta yanında kokain çekilmiş emniyet müdürünün verdiği tepkilere benzemektedir. bu 11. yüzyılda yazılıp temeli atılan orman hukuku/forest law günümüzdeki vaziyetin dibini ta o zamanlardan döşemiştir. avcılık lordların tekelinden işte bugün arazisi toprağı ve avlanmaya maddi gücü yeten insanların sporuna evrilmiştir. bunda da soylular ve toprak sahipleri topraklarından aşağı sınıfları çıkarmada çok başarılı oldukları için yasak avcılığı diğer avrupa ülkelerine göre çok başarılı ekarte edebilmişlerdir.

    yani polonya'da geyik avcılığı yapabiliyorsunuz tabii, belçikada da sülün avlayabilirsiniz. ancak çok büyük rağbet olmamasının üç ana sebebi var.

    1-kültürlerinde bu pek olmadığından yanaşmıyorlar gibi. dedelerinin dedelerinin dedeleri kral 2. wladyslaw jagiello zamanında karaca geyik yüzerken yakalanıp asıldı diye nesiller boyu süzülüp gelen bir korku olmasa da çekingenlik var. kralın lordun korkusunun yerini de sonra başka idareler almışlar. ondan hiç yerleşmemiş bir şeye atıf yaptığınızda konuyu "ama ne gerek var" boyutuna indirgiyorlar. günümüzde markete girdiğinizde eti çok daha az eforla alabiliyorken çok da haksız değiller. avcılık o yüzden o taraflarda pek yok.

    2- o hobiyi kaldırabilecek mali kaynakları olan avrupalı cruise ile karayiplere veya avustralyaya falan gitmeyi yeğliyor. o tip paralardan bahsediyoruz.

    3- avcılıkla modern batılı insanın hayat görüşünün kavgaya tutuşup eninde sonunda avcılığın yeniliyor olması. safariye gidip trophy için fil veya aslan avlayan cem boyner gibi kişilerin toplumda aşırı bir kızgınlık yaratması. bu rahatsızlığın işte tavşan avının falan uzantısı olarak görülmesi.

    yani monarşi temelinden derebeylikten gelen her avrupa ülkesinde avcılık aşağı yukarı böyle. ancak bizdeki avcılık kültürüne oranla yasak avcılık terimi doğaya vs zarar verilen bir suçtan ziyade hırsızlık temelli bir suç. kanunun lafzı öyle demiyor olsa da ruhunda aslında siz lordun leydinin falan istihkakını çalıyorsunuz. polonya macaristan belçika ingiltere bence bu ekolden geliyor. av dendi mi de günümüzde önden bir tipinize bakıyorlar siz o sosyetik düzeyde misiniz diye. nitekim avusturya ve almanya'daki özellikle yivli tüfek avcılığında bu arazi bulabildiğiniz sürece toplumun alt sınıflarınca da sürdürülebilir bir etkinlik olarak kalmıştır. buradaki avcılık usulleri ve anlayışı da olması gerektiği gibi çok disiplinli bir avlanma dönemi ve yasak takibi, çok düşük kotalar, ihlallere göz açtırmadan hapis vesikaya el koyma gibi cezaların kimsenin gözünün yaşına bakmadan uygulanması, ruhsat ve tezkere verilirken kişinin psikolojik testlerine kadar ayrıntıya inilmesi yüzünden çok üst standartlardadır.

    bizde ise genelde avlanma sezonu açılır, havada uçan kaçan ne varsa otomatik av tüfekleri taşıyan terminatörler tarafından sabahtan öğlene yokedilir ve kahvehanelerde çay içerken “eskiden keklik çok idi şimdi gelmiyorlar cehape zihniyeti yüzünden” diye veryansın edilir. sonra bir posta daha çıkılıp kişi başı 20 kuş daha öldürülür.

    ondan türkiye’de avcılığı öldüren ve düzelmesini engelleyen ana sebep tezkere çıkartıp tüfek edinmiş herkesin avcı olabilmesi, meskun mahal harici aşağı yukarı istediği her yerde avlanabilmesi ve hazine arazilerinde avcılığın serbest olabilmesidir. nitekim tarihinde hiç lordu leydisi şatosu derebeyi ve bunlara ait hektarlarca arazinin olmamış olması yüzünden kendi insanına hazine arazisini yasak edecek tarihi bir nedeni veya altyapısı da yoktur. batının hırsızlık temelli poaching’i ile türk hukuk sisteminin hayvanları koruma temelli yasak avcılığı bu yüzden aynı etkiyi hiç yaratamamıştır. lazım değil diye köpeğini öldüren köylülerin olduğu ve bunun diğer köylülerce normal addedildiği bir ülkede hayvanları korumayı falan açıklamak zor iştir.

    yani neymiş pek de kaale almadığımız, çağ dışı bulduğumuz aristokrasi hayvanı daha iyi koruyabiliyormuş. tımar sistemini yerli aristokrasiye döndürmeyen osmanlı’ya o konuda ben de çok dargınım.

  • dinledim ve sevgilimle beraber denizde sırt üstü uzanmış, gözlerimizi kapatmış güneşten korurken bulduk birbirimizi.

    üstelik kasım ayındayız, en yakın deniz çok soğuk, güneş ısıtmıyor ve sevgilim yok. o derece gerçekçi bir şarkı.

  • x kuşağının önemli özelliklerinden markaya bağlılık ve otoriteye itaat kavramlarının y kuşağında bulunmaması kökenlidir.

    reklam ve propagandadan etiklenmez y kuşağı, x'in yemesi için dizayn edilmiş pazarlama teknikleri üzerinde etkisizdir.

    y kuşağının zaafiyeti pop kültürdür. bir şeyi popülerleştir ve bütün kaynaklarını ona harcamasını izle. selfie, sosyal medya bunların en güzel örnekleri. 5-6 ünlüye kullandır ve duyur. gerisi çorap söküğü gibi gelir.

    planking, ice bucket challenge, bir anda parlayan ne olduğunu nereden çıktığını anlamadan ortalığı kasıp kavuran ve ömrünü dolduran kavramlar oldu. hep bunun sayesinde.

    x kuşağı işe girdiği andan itibaren patronunun kölesidir. yokluk görmüştür, bilinmezden korkar, macera sevmez, şükür eder.
    y kuşağı işe girdiği an patronundan default olarak nefret eder. yokluğu fazla bilmez, bilinmez, macera onun için tahrik unsurudur.

    en önemli özelliklerinden biri de y kuşağı drama sever. dramayı icat eden (teatral anlamda değil, sosyal hayat dramasını kast ediyorum) pembe dizilerin, arabeskin yaratıcısı x kuşağından bile daha çok sever. dolayısıyla işsiz kalıp sefalet çekmek y kuşağı için heyecan vericidir, bu duruma karşı dik durup çevresine poz kesmek güçlü olduğu mesajı vermek ister. bir çoğu, kendi farkında olmasa bile içten içe patronu kötü davransın, sevgilisi aldatsın, evi yansın filan ister. hayatında melodramatik heyecanlar arar. dolayısıyla işsiz kalmaktan korkmaz. çünkü kendisine pop kültürle bu kavramlar empoze edilmiştir. popüler dizi film şarkılarda idolleştirilen baş karakterin başından bu tip olaylar geçmektedir ve y kuşağı bu karakterlerle kendini özdeşleştirir. x kuşağı ise bu karakterlere acır.

    y kuşağı bireyselcidir ve kendini dünyanın merkezine koyar. kendini çook uzun bir filmin başrol oyuncusu olarak görür ve etrafındaki herkes figürandır. onun için romantik ilişkileri daha çetrefilli ve anstabil yapıdadır. sürekli yükselip filmin sonunda en tepede olmayı hedefler. x kuşağı bir bütünün parçası gibi hissetmeye uygundur. aile kavramı onun için değerlidir. iş arkadaşlarıyla samimi ve kalıcı ilişkiler kurar. y kuşağının iş ilişkileri genel olarak soğuk yapmacık ve çıkar üzerinedir. kendi filminde figüran olan herkes yükselmek için bir gün üzerine basmaktan çekinmeyeceği kaldırım taşlarıdır.

    sonuç olarak içinde bulunduğumuz 2017 yılında x kuşağı patron, y kuşağı yeni çalışandır. y kuşağı yeni yeni yavaş yavaş patron statüsü kazanmaya başlamaktadır.

    ancak yöneten y yönetilen y olduğu zaman ben bu kuşak çatışmasının çözüleceğini öngörmüyorum. aksine daha da derinleşecek. çünkü melodram bağımlı y'ler iyi yöneticiler olamayacaklar ve altlarındaki en az kendileri kadar hırslı ve egoist diğer y'ler bu durumu kolaylaştırmayacak. bence asıl cümbüşü o zaman göreceğiz.

    şimdi hepsini yazmaya kalksam kitap olacağı için bu noktada kesiyorum. bir çok eksik altı doldurulmamış kavram var ama hepsini detaylı inceleyince pop kültür, döneme damga vuran tarihsel olaylar ve kişiler ile ilgisi var. konunun uzmanı değilim ancak merak edilen konularda sorusu olanların sorularını cevaplayabilirim.

    şimdi mesaj atıp hocam ben a kuşağıyım hiç dediğine uymuyorum, b kuşağıyım şöyle böyle demeyin. bu yazılanlar psikoloji değil sosyoloji konusudur. bireyleri tek tek değil bir bütün olarak ele alır. bütüne tepeden bakınca görünen budur.

    ayrıca y kuşağının önemli özelliklerinden biri de farklı/özel olduğunu düşünmektir. yani y kuşağıysanız ve bu yazılanların size uymadığını düşünüyorsanız, tebrikler, tipik özelliklerinden en az birini karşılıyorsunuz. *

    edit: y kuşağını* bu kadar (x kuşağının gözünden bakarak söylüyorum) gömmüşken, bir noktayı vurgulamadan geçmek olmazdı. y kuşağı teknolojinin en hızlı ilerlediği dönemin hemen sonrasına doğmuş kuşaktır. bu nedenle önemli bir kırılma noktası oluştururlar. ileride bir gün kuşaklar kendi aralarında sınıflandırıldığı zaman* bir konu başlığı x ve y kuşakları arasında olacaktır. yani y kendi içinde bulunacağı kuşaklar grubunun ilk üyesi olacaktır ve artık o gruba ne isim verilecekse onun ilk örnekleri, prototipleri, başka bir bakış açısından en ilkelleridir. bunlar bilgisayarla doğan ilk çocuklardır. ilk gençliklerinde internetle tanışmış ve hayatlarının bu reseptif döneminde bu olguyu kendilerine entegre ederek oldukça aktif kullanıcıları olmuşlardır. tabi bunlardan sonra gelen z kuşakları direk internet ile doğmuş kuşak olup doğumlarından itibaren tanışık oldukları bu olguyu doğal hayatın bir parçası olarak kabul etmişlerdir.

    dediğim gibi, broşür uzunluğunu çoktan geçtik, kitapçık uzunluğuna yaklaşırken kapatıyorum. * kitabı buraya yazmayayım bedavaya. *

    edit2: kendimi durduramıyorum birkaç şey daha eklemem lazım.
    x kuşağının alamet-i farikası üretkenlik, y kuşağınınki yaratıcılıktır.
    z kuşağına çok değinmedim, çünkü bu kuşağın en büyük üyeleri 17 yaşındalar ve henüz onları yeni yeni tanıyoruz. z kuşağı bence şu an yeni tanımlanıyor olmalıydı, ancak bir grup aklıevvel sosyoloğun önce biz tanımlayalım, bizim adımız anılsın, ilk biz yapalım güdüleriyle aceleci davrandığını düşünüyorum. bu neslin özellikleri yeni yeni kendini göstermeye başlayacaktır.

    bir de şu var, x kuşağının y kuşağını eleştirmeye çok da hakkı yoktur. çünkü bu kuşağı onlar yetiştirdi, onlar yarattı, beslendikleri popüler kültürü onlar oluşturdu ve dayattı. dolayısıyla y kuşağında takdir ettikleri ve sevmedikleri bütün özellikler kendilerinin eseridir.
    ancak bir y kuşağı bir z kuşağını istediği kadar eleştirebilir, yerin dibine bile sokabilir, çünkü bu kuşağı da x kuşağı yarattı, z kuşağının ilk üyeleri 2000 yılında doğduğunda y kuşağının en büyükleri 20 yaşındaydı, kendi çocukları yoktu dünyayı ve popüler kültürü halen x kuşağı yönetiyordu. bundan sonra tanımlanacak kuşakların da aynı şekilde 15-20 yıl arayla tanımlanacağını varsayarsak y kuşağı ancak bu yeni tanımlanacak kuşakların bir veya birkaçından sorumlu olabilir. hatta y kuşağının da sorumluluğunu büyük ölçüde x ve baby boomerlar paylaşmaktadır.

  • topuklu ayakkabı giydirip, makyaj yapıp sonra elbise giydirdikleri tacizciye ceza adı altında kendi kafalarındaki fantazileri uygulanması.

  • koltukta mandalina soyuyorum, eşim yan koltukta, oğlan ortada dolanıyor ve bir anda beni ve annesini elleriyle göstererek;

    "siz ikiniz şekerlerimsiniz" diyor.

    tam keyifli bir gülümse otururken dudaklarıma ekliyor sabi,

    "anne sen ve mandalina"

    umarım espridir, sormaya çekindim o an. annesinin anıra anıra gülmesi de etkiledi biraz beni.

  • el cerrahisinin hassas bir ihtisas olduğunu vakti zamanında bir arkadaşımın iş kazası geçirmesi sonucu anlamıştım. tabi şimdi gelde bunu videodaki arkadaşa anlat.

    hepimiz kabul edelim adamın cüretkarlığı cehaletinden çok "elitlerin iktidarını yıkıyoruz" ayağına fetöcülerin doluştuğu harbiyeyi, "monşer bunlar" diyerek mülkiyeyi, şimdide "giderlerse gitsinler" diyen tıbbiyeyi ayağa düşüren zihniyetten geliyor. 20 yıldır iktidarda olan sadece bir siyasi parti değil bu zihniyet. işte anketlerde şaşırdığınız aç açık olmasına rağmen oy veren %30'un 29'uda bunlar, geri kalan %1'ide iktardan rantlananlar.

  • otobüs ile dünyanın aynı olduğu. hepimiz bu dünyaya binmiş bir yolcuyuz ve ölüme gidiyoruz; hepimiz bir otobüse binmişiz ve menzile gidiyoruz. kimimiz erken iniyor kimimiz sonunda iniyor. hayatta böyle, kimileri erken göçer kimileri geç ama herkes gelir geçer bu dünyadan, çeşitli yollardan.

  • öğretmenlerini kurtaran (!) aynı devletin sağlık bakanı bugün doğuda sokağa çıkma yasağı olan yerlerde sağlık çalışanlarının 24 saatlik nöbetler yerine 7 günlük bina içinden çıkılamayacak nöbetler tutacağını söyledi. hani birileri soruyordu ya doğuda ne oluyor diye? savaş var kardeş savaş; ama adamlar olağanüstü hal durumu bile vermiyor 7 günlük nöbeti rutin bir uygulamaymış gibi anlatıyor bunu yapan da müsteşar sekreter falan değil direkt bakan . sözlükte dayağı hak eden doktor , doktor maaşı ,öğretmen maaşı, öğretmenlerin uzun tatili vs vs diye başlık açanları bu dönemde doğu'ya bekliyorum ben kendi adıma. pusu kurulmuş köy yollarından geçip okulda ders, hastaneden çıkmadan da 7 gün boyunca gündüz gece demeden kliniklerde iş başı yapsınlar .