bonobo

• sosyal ve cinsel davranışlarda insanlara şempanzeden daha da yakındır. paylaştığımız kimi özellikler:
  
  - yüzyüze cinsel ilişki (örneğin misyoner pozisyonundaki gibi ama bununla sınırlı değil),
  
  - oral seks,
  
  - french kiss,
  
  - scissoring / tribadism de dahil olmak üzere insanlardaki eşcinsel^* ilişkilerde kullanılan bütün temel pozisyonlar (ve erkeklerde birbirine handjob çekmek gibi yöntemler, aklın yolu birdir mantığıyla ortaya çıkmış belli ki)
  
  - aynadaki yansımasının kendisine ait olduğunu fark edebilme,
  
  - insanların ilk görüşte anlayabileceği türden yüz ifadeleri ve el işaretleri (birbirlerine aynı bizim yaptığımız gibi "gel, dur, git" türünden hareketler yapıyorlar)
  
  - diğer büyük maymunlardan daha farklı ve karmaşık sesli iletişim (bunun dillere benzer bir yapıda olduğunu gösteren araştırmalar var)
  
  - birbirlerine isimler takmaları (belli vokal öğeleri daima belli bonobolar için kullanıyorlar, birbirlerini isimlerle çağırmalarından çok o isimleri nasıl belirlediklerini süper merak uyandırıcı bulmaktayım)
  
  - öğretildiğinde birkaç yüz ile birkaç bin arası kelimeyi tanıma ve karmaşık sorulara öğretilmiş işaret diliyle (elle havada çizerek veya kalemle çizerek, yani yazarak) yanıt verebilme,
  
  - avlanmak ya da sorun çözmek için alet kullanma (çubuk, dal, taş vs.)
  
  - alet kullanmanın da ötesinde, ihtiyaca göre alet yapabilme: taşları birbirine vurup kırarak, ardından da kenarlarını keskinleştirerek kesici aletler yapıyor (tanıdık geldi mi?).
  
  - ayrıca diğer büyük maymunlardan çok daha uzun süre iki ayak üstünde yürüyebiliyor ve iki ayak üstünde yürüdüğü zaman yürüyüş şekli diğer maymunlarınkinden çok insanınkine benziyor.
  
  diğer primatlara oranla şempanze ve bonobo gerek genetik anlamda gerek davranışlarıyla insana o kadar yakın ki, insana yaptığımız gibi bunlara da "homo" ile başlayan isimler konulması gerektiği yönünde bilimsel tartışmalar var. dna kanıtları insanla şempanzenin yollarının 6 milyon yıl önce ayrıldığını gösteriyor. aynı kanıtlara göre şempanzeyle bonobo ise sadece 1 milyon yıl önce ayrılmış durumda. zaten bu iki canlının iki ayrı tür olduğunu 100 yıl öncesine kadar anlayamamış insanoğlu.
  
  bu akrabamızdan sadece 9-10 bin adet kalmış durumda^* ve onları da hızla tüketmeye devam ediyoruz. tükenmezlerse yasalar tarafından birey olarak tanınacakları bir geleceği biz görmesek bile torunlarımız görebilir, bu konularda kafa patlatan yığınla düşünür var.
  
  yukarıda sıraladıklarımdan çok daha ilginç özellikleri, aşağıdaki ted videosundan izlenebilir. daha önceki entrylerde aynı konuşmanın youtube linki verilmiş ama bu link daha kalıcı olabilir diye veriyorum:
  http://www.ted.com/…umbaugh_on_apes_that_write.html
• afrika da bulunan bir insansı maymun türü... yanılmıyor isem zaire nehri'nin güneyinde kalan primatlar şempanzelere kuzeyindekiler ise bonobolara evrimleşmişlerdir - ya da tam tersi. şempanzeler ile aralarındaki en temel fark ise dişilerin toplumdaki^* rolleridir - dişi şempanzeler devamlı hor görülüp hatta ve hatta zaman zaman tecavüz edilirken yani kısaca şempanze topluluklarında şamar oğlanı rolünü üstlenirken, bonobo topluluklarında dişi bireyler daha el üstünde tutulur, bahsedildiği gibi anaerkil ve çok daha medeni/eşit bir topluluktur...
• insan turu icin utopik bir yasam suren -simdiye kadar- en son kesfedilmis insansi maymun turu. kongo nehrinin guneyinde yasayip kuzeydeki goril tehlikesiyle yuzlesmedikleri icin sempanze dostlari gibi avlarini korumak ve paylasirken kavga etmek zorunda degiller. anaerkil duzende yasadiklari icin de en buyuk sikintilari kim daha guzel, kimin daha az paraziti var gibi cabuk cozulebilecek seyler. zaten erkeklerin yarattigi kim en olgun meyveyi yedi, su genc bonobonun performansi yuzunden hicbir disi benimle ciftlesmiyor gidip sunu iyice benzeteyim gibi sorunlari da komunlerinin disileri olaya el atip acilin bakiyim herkese yetecek enerji var disilerde deyip seviserek cozduklerinden ortamlarina genelde huzur hakim. sanirim doganin hippileri diye nam salmalari da buradan geliyor.
• misyoner tipi sevisen insan disindaki tek canli turu ^*
• ''sadece dört büyük maymun türü vardır; bonobo, şempanze, goril ve orangutan. maymunlar büyük ve kuyruksuz primatlardır. bu iki özellik, hominoid diye bilinen insan ve maymun ailesini şebeklerden ayırır. maymunlar asla şebeklerle karıştırılmamalıdır, primat ise bizi de içine alan daha kapsamlı bir sıfattır. maymunlar arasında en yakın akrabalarımız şempanze ve bononolardır, her ikisinin de yakınlık derecesi aynıdır. yine de bu durum, primatalogları hangisinin en iyi insan atası modeli olduğunu hararetle tartışmaktan alı koymaz. hepimiz tek bir atadan geliyoruz ve türlerden biri onun özelliklerini diğerinden daha fazla muhafaza etmiş, böylece insan evrimi açısından daha büyük bir önem kazanmış olabilir. ama bunun hangisi olduğunu tespit etmek şu anda imkansız. bekleneceği üzere şempanze uzmanları oylarını şempanzeden, bonobo uzmanları da bonobodan yana kullanır genelde. goriller, bizim evrim dalından, şempanze ve bonobolara nazaran daha önce ayrıldığından, gorile daha çok benzeyen maymunun özgün tip kabul edilmeyi hak ettiği söylenir. iyi de gorillerin son ortak atamıza benzediğini kim söylüyor? onların değişmek için yedi milyon yıldan fazla zamanı vardı. bizim asıl aradığımız bu süre zarfında en az değişen maymun. önde gelen vahşi bonobo uzmanı takayoshi kano, bonobolar nemli ormanı hiç terketmediği için- halbuki şempanzeler kısmen, bizim atalarımızsa tümüyle terk etmiştir- muhtemelen daha az değişim baskısına maruz kaldıklarını; bu yüzden de hepimizin atası olan orman maymununa daha çok benziyor olabileceklerini savunur. amerikalı anatomist harold coolidge bonoboların şempanzeyle insanın ortak atasına, yaşayan şempanzelerden daha yakın olabileceği yorumunda bulunmuştur.''
  
  kaynak: ''içimizdeki maymun - frans de waal'' (metis yayınları, 1.baskı, 24.sayfa)
• pan paniscus.
  
  - homo sapiens'in en yakın iki kuzeninden biri. (diğeri: şempanzeler; ya da pan troglodytes)
  - insanlar ile son ortak ataları ~10 milyon yıl önce yaşamış (#45839194)
  - şempanzeler ile bonoboların son ortak atası ise ~900.000 yıl önce yaşamış
  - orta afrika'da, kongo nehri kenarında yaşıyorlar
  - kongo nehri, bonoboları karşı taraftaki şempanze ve gorillerden ayırıyor, bu sayede güvende yaşıyorlar
  - ilgili bölgede 15.000 ila 20.000 arasında bonobo bulunduğu tahmin ediliyor; ki bu da aşağı yukarı dünya üzerindeki bonobo sayısı demek
  - kimi primatolojistler, bonoboların neslinin tehlike altında olduğunu düşünüyorlar
  - cinsel davranışları nedeniyle hayvanat bahçeleri bonobolara yer vermiyor
  - şempanzeler gibi saldırgan değiller, mülayim bir mizaçları (ve belki simaları) var, saldırgan olanları çok az
  - boyları şempanzelerinkine yakın, ama daha ince ve hafifler
  - ataerkil olmayan, eşitlikçi bir kültürleri var
  - yürüyüş tarzları, şempanzelerden ziyade insanlara yakın; iki ayak üzerinde yürüyebiliyorlar
  
  national geographic dergisinin mart 2013 sayısındaki, bonobolar ile şempanzeler arasında karşılaştırmalar sunan görseller için bkz.:
  - http://ngm.nationalgeographic.com/…himp-interactive
  
  daha fazlası için bkz.:
  (1) the gentle genius of bonobos, susan savage-rumbaugh, ted talk, february 2004
  (2) belgesel: bonobo ape: our closest relative
  (3) the left bank ape: an exclusive look at bonobos / david quammen / national geographic / march 2013
  (4) wikipedia
  
  tema:
  (bkz: evrim teorisi /@derinsular)
  
  tekmili birden: pdf
• primat kardeslerimiz arasinda en barisci toplumyapisina sahip turdur ayni zamanda.
• insana en çok benzerlik gosteren primat turu
  (bkz: anaerkil)
• future sound of jazz compilationlarinin 7sinde rastladigimiz yeni mesih bir müzisyen.silver isimli bir basyapita sahip..genel tarzi hip-hop kokenli trip-hop acid-jazz karisimi..ortadan yani..
• taşlardan alet yapan, ateş yakan, söndüren, makas kullanan, araba süren, yazı yazan, müzik aleti kulanan, kendi aralarında bir dilleri olduğu sanılan maymun türü.
  
  http://www.youtube.com/watch?v=a8ndjah-fve