diyarbakır

• doğduğum, büyüdüğüm, bütün ailemin doğup büyüdüğü, kök saldığı, kültürünü taşıdığı, hz süleyman'da duasını edip, kızdığında "kara yere giresen" diye ahını söylediği, yemeklerini yediği, yedirdiği, sokak sokak tanıdığım, her gidişimde koşarak sarılmak istediğim, her ayrıldığımda -ki bu yedinci senem- ağladığım, ne olursa olsun, zerresini değişmeyeceğim memleket. ailem, herkesten çok sevdiğim kardeşim, iki tane canıma katmak istediğim kuzenim, annem, babam, anneannem, teyzem, dedem, kurban olduklarım, hepsi hala orada yaşıyor.
  
  suriçi dediğin yer; çarşı, biz öyle deriz yani. babam yıllardır esnaflarından biri, üstelik suriçinde doğmuş, annesi gibi, annem gibi. şimdi suriçi dediğin yer, bak burda ezberden gidiyorum, ms 600lü yıllara, belki daha eskiye dayanan yapıların olduğu, attığın her adımda, burda da şu var burası da akkoyunlar zamanından, bak burda da çok eski bir güneş saati var diye diye gidebileceğin bi' yer. hanlar, hamamlar, camiiler, kiliseler, surlar, surların burçları, say sayabildiğin kadar, kapkara taşlarıyla dünya güzeli bi yer. sokakları (bkz: küçe), yemekleri leziz. bi' alışsan, bi gezsen, ararken ahmed arif'i de bulursun, efsunuyla peygamberleri de. yemin ederim, öyle güzel ki, elinden tutup götürdüğüm, sülüklü'de şarap içirip, hasanpaşa'da kahvaltı yaptırdığım herkes ama herkes delisi oldu. siz gidip sevmediyseniz, gezdirmesini bilmemişlerdir.
  o suriçinde yüzlerce yıl, çok yakın bi tarihe kadar, türk, kürt, ermeni, zaza, süryani, arap ne varsa birlikte yaşamışlar, yemekler, sokak isimleri, diller, zanaatlar birbirine karışmış. zanaat demişken, bakırcılar çarşımız, kuyumcular çarşımız, yemin ederim görsen, çok çok seveceksin. sevmemek mümkün değil burayı.
  
  şu anda, bi' terketmek istemeyeni o avlulu güzelim evleri, bi' de fakir halkı yaşar diyarbakır'ın orada. hanlar, hamamlar ayrı bak, han hamam demişken, restore ediyorlardı her yeri biliyor musun? ulu cami'yi, yanındaki medreseyi falan çok güzel yapmışlardı, hatta dünyanın en büyük açık hava müzesi olacak diyorlardı, geride kalan yıkık dökük her tarihi eser çıkacaktı. bunlardan bahsetmeden geçemiyorum, vallahi de kaldırım sevici değilim, ama hevseli yaksalardı da içim kanardı, şimdi de kanıyor napayım?!
  
  şimdi ben verdikleri bi kaç saat molada, suriçine gidip bakan babamdan biliyorum, canım ciğerim dediğim insanların gönderdiklerinden biliyorum, o fakir halkı, o güzelim kara taşları perişan halde. gördüğüm konuştuğum herkes ağlıyor, insanların ellerinde çocukları, eşyaları, kırıla döküle kaçışlarını görseydiniz diyorlar, içler acısı, dört ayaklı minareyi, o kiliseleri camileri görseniz, içiniz parçalanır. bi' yandan taksiler bile çalışmıyor şehirde artık, her yer kapalı, bütün esnaf kan ağlıyor, bir yandan evden çıkamayıp ekmek alamıyorlar, banyoda günlerce saklanan evler var. sonra haberler gelmeye başlıyor, ölümler, yine kan, daha çok kan istiyoruz diye bağıran ölümler hem de. çıkıp biri de açıklama yapıyor, terörle mücadele bu şekilde devam edecek diye. şimdi ben orda doğdum, doğduğum yere de aşığım diye mi suçluyum? benim annem babam orda doğdu diye mi suçlu?
  
  tamam, diyarbakır, karışır, olaylar, ateş, silah, hendek, tamam alışkındır, ama savaşa kim alışabilir? ama ailem evde duramıyor, onlara göre daha güvenli, aslında kimseye göre güvenli olmayan bi yere gidiyorlar, ben milyonlarca kilometre uzakta kafayı yiyorum, tanıdığım herkese iyi misiniz diyorum, işe gidip seyrantepeden ofise o gazın, o kargaşanın içinde yürüyorlar, bugün de bana isabet etmedi hissiyle. memurunu, öğretmenini de çekiyor devlet. e sen de susuyorsun, senin de haberin yok? hala diyarbakır'a gitsin 16lık kızlarla evlensin, peşmerge olsun diyorsun, elin de dilin de vicdanın da sızlamıyor mu?
  şimdi diyorsun ki sokağa çıkma yasağı var, o zaman onlar da çıkmasın, neden senin ayağın taşa değse, taşı oraya koyanın tüm zürriyetine küfrediyorsun, otobüsteki sana ters baktı diye sinirlenip kendini haklı görüyorsun, taksici uzun yoldan götürdü diye kavga ediyorsun, insanlar günlerdir harap halde, utanmasan benim istediğim için gerekirse onlar da ölsünler de hiç önemli değil diyorsun. ne cürretle? bu nefesi benden çok hakettiğini mi düşündün, ne hakla? bu ülkede her yer benimdir mi diyorsun, bi kere gelip görmediğin şehre?
  
  şu an diyarbakır'da yaşananlar normal değil. yine olaylar çıkmış yaa değil. eğer sen gerçekten o duyarlı olansan, her şeyi de sindirir olduk ne kötü yaa twiti atan kardeşsen, bak yapma. isyan et, benim gibi deliye dön. sabah kalk videolara bak ağla, şehre ağla, insanlara ağla. eğer olur da biterse, ki hiç umudum yok, önümüzdeki bilmemkaç ay kalkmayacak kan kokusunu düşün, doğrulmayacak belleri, gülmeyecek anneleri, toptan bi şehri, şehrin içinde aileleri, çocukları düşün. benim ailemi düşün. ben düşünüyorum çünkü, uyuyamıyorum ben, aklım çıkıyor birine bişey olacak, birinden haber alıcam diye. herkes iyi oh diye de rahatlayamıyorsun, öyle bi hal düşün. sabah kalk, şiş gözlerle ağlamaya korkmaya devam et. elin yetişmesin, acizliğini gör, savaş de. savaşı sevemezsin değil mi? insansın çünkü, sevmemelisin, nefret ettiğin biri olsa dahi, ölüme sevinmemelisin. bu on günü annelerinin kucağında geçiren çocuklar, dersaneye gidemeyen gençler, durup yaşadığı yıllara bakan teyzeler, kimse unutmayacak. bunu da yazmazsa tarih, ben oynamıyorum artık, hiç birimiz oynamayalım kurban olayım. o evlerinden kaçanların hayatını düşün, hadi ailen olmasın orda, endişe edeme, ama o fotoğraflara bak, o videoları gör, geride ne kalacak bi' düşün. ya hem hani biz kardeştik seninle, hani kardeş olacaktık, hani barışacaktık, benim kardeşimin ayağı taşa değse, ondan önce benim canım acıyor. benim kardeşim şu an her sokağında savaş olan bi şehirde yaşıyor, senin umrunda değil. hiç değil. böyle demek istemiyorum ama, sen demedin mi biber gazı kötü diye, insanlık suçu diye, mermiler, tomalar, akrepler iyi mi? yapma gözünü seveyim, tamam anladık, sırf bi yerlerde doğduk diye sevmiyorsun bizi, mutlaka kardeş de olmak istemiyorsun, zorlamanın anlamı yok, ama sen nasıl birileri, ben, benim ailem, sokaktaki kişi, her kış günü kestane aldığımız köşede duran adını bilmediğim abi acı çeksin istiyorsun?
  
  tamam al, seninle hiç tanışmadım, ama benden nefret ediyorsun, mümkünse sevdiğim herkes de ölsün istiyorsun. bekle, ben de gideyim, senin istemediğin herkes de çekilsin, öleceksek ölelim, böyle yaşayacağımıza ölelim. sevdiklerim varken, diyarbakır'ın kendisi sevdiğimken, her gün sabahtan akşama içim parçalanacağına, madem öyle öleyim.
  ölme diyorsan, gözünü seveyim ses çıkar. iştesin, okuldasın, problemlerin çok, inan benim de çok, inan bu olmadan da çoktu, inan hiç gülemiyorum, aşık oldum batırdım, aşık olanı üzdüm, iş desen, para desen, okul desen, anlatamam bile derdimi, ama kurban olayım, buna ses çıkar. kimsenin umrunda değil, bu ateş içimi yakıyor, nolacak diye aklımı kaçırıyorum, bişey yapamayacaksak bile bari sen ses çıkar, bil.
  
  bi de keşke, on gözlü köprüyü yazsaydım bu başlıkta, diyarbekir kızları deseydim, kibritsiz kandil yakar, ibrahim macit'den bişeyler paylaşsaydım, suzan suzi'yi anlatsaydım, başıma gelen komik olayları söyleyip, kızlar içinden seçilesen ne demek olabilir diye güldürseydim sizi, yemeklerimizden bahsetseydim. keşke hemen alışmasak her şeye, keşke uyum sağlamasak böyle. anlatacak çok şeyi var halbuki diyorum ya, ah işte. ah.
  
  debe editi; van'ın bahçesaray ilçesine 65 km uzakta bir okula atanmış, dünyalar iyisi bi arkadaşımız varmış aramızda. okulda bi' çok malzeme eksikmiş bunu tamamlamak da hepimize düşer. yardım kampanyası için
  (bkz: güvendik ilk-orta okulu yardım kampanyası) şuraya bakarsanız, şu kötü zamanlarda bir sürü miniğe ışık oluruz belki.
• kadın olmanın zorluğu türkiye'ye has bir problem olmakla birlikte diyarbakır'da da mevcut fakat yıllarca uzun saçlarımla kahvede dayıların yanında batak oynayan ben, hiç bir gün ibne diye ötekileştirilmedim. götünden uyduranlara itibar etmeyiniz. muhtemelen bir kuyruk acısı var...
• yaklaşık 3 aydır yaşadığım ve 1 yıldan daha uzun bir süre de yaşayacağım şehir. daha önce de bir iki defa gezmek için gelmiştim ve zaten az çok bilgi ve gözlem sahibiydim.
  bugün bir arkadaşımla facede sohbet ederken, konuşmanın bir yerinde kendisine "atla gel bir haftasonu, gezdiririz seni" diyince, aynen şöyle bir cevap aldım; "diyarbakır'a mı :))". "gayet tabi neden ki ?" diye sorunca, "e yani ne biliim, diyarbakır nasıl ki" falan filan diye devam etti sohbet.
  kendisini suçlayamam; bugün hala birçok insanın diyarbakır'da insanların belinde silahlarla gezip sokakta birbirini vurduğunu düşündüğüne eminim. basitçe ifade edeyim; burada da insanlar gloria jeans'te gidip kahve içiyor, çocuklarını lunaparka götürüyor, alışveriş merkezlerine gidip alışveriş yapıyor, burger king'de hamburger yiyor. yabancı dil kursuna gidiyor, sanat galerilerinde yeni eserler üretmeye çalışıyor, açık hava film gösterimlerine katılıyor, amatör ve yerel film festivalleri düzenliyor, konserlere gidiyor, dışarda pazar kahvaltısına gidiyor vs. bu kadar basit ve ayrıntılı anlatıyorum çünkü birçok insanın saydığım bu sıradan şeylerin her birine tek tek şaşıracağına eminim. neyse bu işin sıradan ve gündelik tarafı. burada insanlar gayet medeni lan. o eski sikik devletin size dayatmış olduğu önyargılardan bir kurtulun artık, bir insan türkçeyi kusursuz konuşamıyorsa, bu o insanın medeni olmadığı ve olamayacağı anlamına gelmiyor. ne kadar medeni olabildiklerini gelip önyargısız bir gözlemle anlayabilirsin ancak. mesleğim gereği insanla muhatap oluyorum ve buranın insanları kendisine önyargıyla yaklaşmayan insana sonsuz bir saygı ve samimiyet gösteriyor. burada insanlar birbirine selam veriyor, nezaket gösteriyor, teşekkür ediyor, kadınlara saygı gösteriyor ve iddia ediyorum ki bir kadının yalnız başına en rahat dolaşabileceği şehirlerden biridir diyarbakır. (bazı bölgelerde bazı saatler hariç tabi, o kadarı paris'te de var).
  gelin amına koyim gelin. kendi ülkenizden, kendi insanınızdan bu kadar korkmayın. benim anlatmamla bir bok anlayamazsınız.
• 40 yıllık bir diyarbakırlı olarak artık hakkında bir şeyler yazmam gereken kadim şehrim.
  
  öncelikle şehir hakkında bir fikir sahibi olmak için buraya bakan misafirler için küçük bir gezi rehberi:
  
  1. mümkünse 15 temmuz – 15 ağustos arası gelmeyin. ağır bir sıcağı vardır, şehirden aldığınız hazzı düşürür.
  
  ara not: tarih – doğa turizmi sevmiyorsanız, az bir zaman kalacaksanız ve mekânlarda takılmak ve şehrin modern yüzünü görmek istiyorsanız buradan direk 7. maddeye atlayın.
  
  2. geziye içkale’den başlayın. büyük ihtimalle şehre geldiğinizde ilk olarak suriçi ilçesindeki eski şehir merkeziyle (dağkapı semti) karşılaşacaksınız. yürüyerek içkaleye gidebilirsiniz. içkale, eski şehri çevreleyen surların içinde, hükümdarlar ve kraliçelerin yaşadığı özel bir iç sur bölümünün ismidir. müze seviyorsanız tarihin beşiği mezopotamya’daki çeşitli yerlerden çıkarılmış acayip eserlerle dolu 3 tane müze ile atatürk müzesi var burada. ayrıca st. george kilisesi var, çok eski ama sağlam, restore edilmiş, görülmeye değer bir yapı. içkalenin yan tarafında ünlü hz. süleyman cami ve etrafında çok geniş bir alan var. çevre düzenlemesi güzel, surlarla çevrili. diyarbakır’ın çeşitli semtlerinden gelen insanlarla dolup taşar. diyarbakır’ı islam topraklarına katan sahabe torunlarının türbeleri buradadır. istanbul’un eyüpsultanı gibi adak adama, dua etme mekânıdır. fotoğraf sanatçılığına ve tarihe ilginiz varsa içkale bölgesinde harika pozlar yakalayabilirsiniz. içkale’nin uç tarafında bulunan enfes dicle nehri manzaralı kafede saatlerce oturup yiyip içebilirsiniz. ikramları güzel, fiyatları makuldür.
  
  3. suriçi bölgesinden devam edelim. ulucami’ye mutlaka uğrayın. daha önce güneş saati görmediyseniz caminin avlusundaki kadim güneş saatine bakın. müze bölümünde bulunan, caminin statik dengesini yüzyıllardır test eden dönen taş sütunları çevirin. caminin çeşitli din ve kültürlerin harmanı gibi olan mimarisine bakın. caminin hemen arkasında bulunan ahmet arif ve cahit sıtkı tarancı müze evlerine girin. eski diyarbakır evlerinin muhteşem ferahlığına ve estetiğine tanık olun. caminin karşısında hasanpaşa hanı var, orada çay için. kahvaltı seviyorsanız bu eski hanın küçük taş odalarından birinde binbir çeşit lezzetle dolu bir sabah kahvaltısı yapın. fiyatlar pahalı ama deneyim güzeldir. hemen yakınında bulunan ilginç yapı 4 ayaklı minareyi görün. şarap seviyorsanız yine hemen yakında bulunan sülüklü han’a mutlaka uğrayın. akşam serinliğinde bu eski hanın avlusu dolup taşar. ortam 10 numaradır. tarihi ve estetik bir mekânda şarap keyfi yaşarsınız. alışveriş seviyorsanız bu bölgede şehrin başka yerinde bulamayacağınız binbir çeşit yemiş, baharat, kahve, hediyelik eşya vs. bulabilirsiniz. esnaflar çok iyidir, iki adımda bir ayaküstü dibek kahvesi ikram ederler.
  
  4. yine bu bölgeden yürüyerek (20 dk.) veya arabayla gidebileceğiniz keçi burcuna uğrayın. diyarbakır surlarının en büyük burçlarındandır. dibi uçurum, manzarası harikadır. akşamüstleri burcun üstü insanlarla dolup taşar. etrafında yeme içme mekânları vardır. surların üzerinde yürüyebilirsiniz. bu kadim kalenin üzerinde yürüyüp şehri seyretmek iyi bir gezi deneyimidir. keçi burcu – içkale arası surların yan tarafındaki yoldan yürüyün. tarihi ve mimari meraklısıysanız zevkten 4 köşe olabilirsiniz. sevgiliniz yanınızdaysa kalp şeklinde oyulmuş surlara gidip resim çekinin, bu pozu dünyanın başka yerinde çekemezsiniz. resim buradan arabayla ongözlü köprü’ye geçin. (15 dk). yaz sıcağında gitmişseniz bunu akşama yakın yapın çünkü gündüz yanarsınız. devasa tarihi köprünün üstü panayır yeri gibidir. çeşitli şehirlerden gelen insanlarla dolu, halay çekenler vs... nehrin iki yakası yeme içme mekânlarıyla doludur. köprünün karşı tarafında belediyenin diyarı lezzet diye bir tesisi var, yemek fiyatları uygun, lezzetli, nehir manzarası harikadır. olta balıkçılığı merakınız varsa nehir yamacındaki sakin söğüt gölgelerinde olta atabilirsiniz.
  
  5. birkaç farklı hristiyan cemaatine ait kiliseleri (kiminde pazar sabahları ayin yapılır, izleyebilirsiniz) mutlaka gezin. son restorasyon çalışmaları ile görülmeye değer, farklı bir dokusu olan yapılardır. eğer tarihi camileri seviyorsanız suriçi bölgesi her biri en az birkaç yüz yıllık, çeşitli toplumlardan kalma camilerle doludur. suriçi bölgesi neredeyse komple sit alanıdır. her tarafı (6000 yıla kadar uzanan) tarihi ve mimari eserlerle doludur.
  
  6. bir gününüzü eğil ilçesine ayırın. şehre 40 km uzaklıktadır. muhteşem bir kanyonun içindeki dicle barajında tekne turuna binin. kanyonun iki yanı semud kavmi olduğu söylenen eski bir medeniyetin kayalara oyduğu binlerce mağara evle doludur. urartulardan kalma kayalara oyulmuş devasa mezarlar, yapılar, merdivenler, kaleler vs.. tarih ve doğa iç içedir. burada dalış, yamaç paraşütü, jet ski, olta balıkçılığı, trekking gibi etkinlikler yapılır. baraj manzarasında makul fiyata güzel yemek - balık yiyebilecek birçok restoran vardır. kaplıca seviyorsanız çermik ilçesine gidin (90 km). uygun fiyata lüks bir otelde kaplıca (termal su, havuzlar vs.) tatili yapabilirsiniz. bu ilçede haburman köprüsünün yanındaki mekanlarda tahtlara kurularak altınızdan akan tertemiz nehri ve içinde yüzen balıkları seyrederek iyi bir sac tava yiyebilirsiniz. çermik’e giderseniz yol üstünde ergani ilçesindeki, insanoğlunun bilinen en eski yerleşim yerlerinden biri olan hilar mağara şehrini de gezin. ezoterik konulara ve antik şehirlere ilginiz varsa son yıllarda keşfedilen çınar ilçesi yolu üzerindeki zerzevan kalesini ve tarihi yerleşkesini gezmenizi mutlaka tavsiye ederim. (20 km). ben gezdim, hakikaten çok acayip. arkeolojik kazının sürdüğü bu yer ve altındaki gizli mithras tapınağı, dünyayı yöneten ailelerin ve uluslararası belgesel kanallarının epeyce ilgisini çekiyor. tapınak, illuminati’nin atası kabul edilen mithras’a ait sembollerin en iyi korunduğu yer. haber
  
  7. gelişen her şehir gibi diyarbakır da eski yerleşim yerleri olan suriçi ve yenişehir bölgesinden çıkıp kayapınar ve bağcılar semtlerine taşınmıştır. bu semtlerin her birinin nüfusu türkiye’deki birçok şehirden fazladır. kayapınar ilçesinde doğru imar planlarıyla uygulanan lüks site yaşamı türkiye’nin başka yerinde yoktur (büyük bahçeli, havuzlu yaşam alanları vs.) doğal olarak ekonomik ve sosyal anlamda iyi durumda olan kesim bu bölgede yaşar. burada halkın, genişliğinden dolayı 75 mt. yol dediği “mahabad bulvarı” yaz akşamlarında mutlaka gezilmelidir. 5 km. uzunluğunda, geniş bir bulvarda bulunan çeşitli mekânlar insanlarla dolup taşar. türkiye’de başka yerde bu kadar çok mekânın olduğu bir bulvar olduğunu sanmıyorum. gece yukarıdan görünüm en iyi künefe (levent usta, sıtkı usta vs.), ciğer (muharrem usta, remzi usta vs.), kahve (starbucks, gönül kahvesi vs.), dondurma (simdo, mado vs.), alkollü ve müzikli mekânlar (temaşa, hayal kahvesi, leman kültür vs.), lunapark ve daha yüzlerce mekân bu caddede bulunur. kebap meraklısıysanız diclekenet tarafındaki nasır ustaya, ağır –pahalı yemek ve lezzet arıyorsanız loqum, fırınci, hancı ya da recep usta’ya, ayaküstü yiyiciyseniz tantunicilere, kokoreççilere, burgercilere vs. gidin. diyarbakır insanı yeme içmeyi, parasını harcamayı sever, bu yüzden başka şehirlerde göremeyeceğiniz bir mekân bolluğu vardır.
  
  bu anlattığım yerleri birkaç günde gezip bitirebilirsiniz. şimdi 40 yıllık bir diyarbakırlı olarak diyarbakır’ın diğer boyutlarına kısaca değineyim. insanların çoğunun kafasındaki diyarbakır imajı nasıl oluştu?.. (buraya dikkat: aşağıda geçmişte yaşanmış bazı olayları anlatacağım, şehir hakkında kafanızda tehlikeliymiş gibi bir imaj oluşmasın. şu an resmi emniyet kayıtlarına göre bile en az olayın yaşandığı büyük şehirlerdendir, rahatça gezebilirsiniz.)
  
  bu şehir maalesef ülke üzerinde oyun oynamak isteyen “dahili ve harici bedhahlar” tarafından çokça kullanılmaya çalışıldığından kendisi güzel ve kadim ama bahtı kara bir şehirdir. milliyetçi muhafazakâr türklerin şamar oğlanıdır. kürt solunun kalesidir. zamanında bazı devlet görevlilerinin uyguladığı yanlış politikalar yüzünden birçok örgüt bu şehirde doğmuştur.
  
  kafanızda bir fikir oluşması açısından; 90 lı yıllarda yol kontrollerinde minibüste kürtçe oyun havaları kaseti yakalansa uzman çavuşlar o kaseti şoförün kafasında kırarlardı. birçok köy pkk ya karargah olmasın diye boşaltıldı. o köylerdeki insanlar diyarbakır’a veya batıya beş parasız göç etmek zorunda kaldı.
  
  erdoğan döneminde de halkın 20 yıldır beklediği şehir hastanesi, tramvay-metro, kentsel dönüşüm gibi projeler hep lafta kaldı. hükümetler “bunlar bize oy vermiyor, büyük yatırım yapılmaz” derken halk da “bunlar diyarbakır’a doğru dürüst bir şey yapmıyor, o zaman oy yok” inatlaşmasına girdi. (bkz: devlet bize baxmir) :) izmirliler nasıl inadına chp diyorsa diyarbakır’ın büyük kısmı da inadına hdp demeye devam etti. devletle halkın arası 90 lı yıllardaki gibi düşmanca değil artık tabi, bu anlamda büyük oranda barış ve iyilik sağlanmış olsa da limoni bir ilişki tarzı hâlâ devam ediyor.
  
  diyarbakır’da diğer büyük şehirlerde olduğu gibi, kendini çok iyi yetiştirmiş her kesimden insan, sanatçı, entelektüel olduğu gibi çok cahil ve geri kafalı insanlar da vardır. ama genel anlamda diyarbakır kültürü gerçekten yüce gönüllü, misafirperver ve yardımseverdir. özellikle şehre dışarıdan gelmiş yabancılara, turistlere karşı birbirlerine olduğundan çok daha fazla müsamahakârdırlar. bir karadenizli diyarbakır’da asla karadenizli olduğu için kötü görülmez, yabancı diye baş tacı edilir. ama maalesef hâlâ diyarbakırlılar karadeniz bölgesine gezmeye giderken bir ürkerler. bu şehirde kimse ayrımcılığa maruz kalmaz ama batıya giden diyarbakırlıların içinde hep bir ayrımcılığa maruz kalma korkusu vardır. bu yüzden hala birçok kişi araç alırken plakasının 21 olmasını istemez, şehirde bolca 34 ve 06 plaka görürsünüz. bu, düşünürseniz aslında çok acıklı bir durumdur.
  
  bölgedeki diğer şehirlerle (urfa, antep, mardin) karşılaştıracak olursanız, diyarbakır insan profili en yüksek olan şehirdir. bu şehirde (belki de siyasetin kattığı) bir okumuşluk düzeyi, medeniyet, kültür vardır. doğudaki diğer şehirleri de gezer, insanlarla muhatap olursanız bunu hemen hissedersiniz. özellikle yukarıda anlattığım kayapınar bölgesinde insanların giyim-kuşam, davranış rahatlığı ve yaşam tarzı batı şehirlerine yakındır. diyarbakır insanıyla bir iki muhatap olursanız uzun ve keyifli dostluklar kurabilirsiniz. batıdan tayinle gelip buraya temelli olarak yerleşen birçok aile vardır. büyük şehirde yaşamanın avantajlarıyla küçük şehir geçim rahatlığını harmanlayabilmiş nadir şehirlerdendir. burada türkiye’nin en lezzetli yemeklerini en uygun fiyatlara yiyebilir, lüks ve geniş apartman-site dairelerinde uygun fiyatlara oturabilirsiniz. an itibariyle örneğin ankara’da en az 5 milyon tl olacak lüks evin fiyatı burada 1.5 milyon, en az 5 bin tl olacak evin kirası burada 2000 tl dir. maddi durumunuz iyiyse birçok şehirde bulamayacağınız lüks ve rahatlığı burada bulursunuz. senede bir ay gidip sahil şeridinde de takılabiliyorsanız âlemin kralı olursunuz.
  
  klavyem döndüğümce anlatmaya çalıştım, eksik yanlış varsa yeşillendirin lütfen. diyarbakır’a gelecek olursanız da sormak istediğiniz bir şey olursa da elimden geldiğince yardımcı olurum. başım gözüm üstüne.
  
  edit : imla ve küçük düzeltmeler
• işim gereği türkiye'nin 72 şehrine gittim. hoşgörü olarak ilk üçtedir diyarbakır. toplam 1 aya yakın kaldım bu kentte. ne içki içene laf edilir ne küpeme laf edene rastladım ne de yanımdaki kız arkadaşlara bakmak için kafasını kaldırana. fenerbahçe maçı için kafe bulamayıp kahveye girdiğimizde kızlarla, maç boyu küfür bile etmediler. hayvan diye bağırana şışşşt misafirlere ayıp olıyor dediler. yabancıları mutlu etmek için canlarını veren insanların yaşadığı şehirdir diyarbakır.
  ayrıca diyarbakır için olumsuz yazılanların çoğuna başka bir şehirde rastladım ama o şehri öyle etiketleyecek kadar da terbiyesiz değilim.
  ama diyarbakır için 4 yıl kalıp uzun saçlı diye kendisine oğlan diyenlerin yüzde 90 olduğunu söyleyecek kadar abartanlar var ve bunu haftanın en iyi entrylerine taşıyanlar..
  yazıklar olsun önyargınıza da nefretinize de.. derdiniz çok belli.. bu sefer o insanlara küfür etmeden kibar dille objektif gibi yazarak halkın kin ve nefret duygularını kışkırtıyorsunuz.
  lütfen bunu da en kötülere sokun iyice belli olsun sözlüğün ulusalcı-cemaatci koalisyon iktidarı..
• madenleri var
  petrolü var
  hayvancılığı var
  alabildiğine verimli tarım arazileri var
  10 bin yıllık tarihi var.
  sanata önem veriyorlar, il bir müze şehir görünümünde.
  şu karışık ortama rağmen şehir yerli, yabancı turist kaynıyor.
  insanları çok çalışkan, restoranlarda inanılmaz güler yüzlü çalışanları var.
  yemek kültürleri süper. sanatçı, aydın ve siyasetçi yetiştiriyorlar.
  
  ama ne hikmetse siktiriboktan bir orta anadolu şehri kadar hürmet göremiyorlar.
  gelişmişliği, medeniyeti avm üzerine kuran, sanayi hacmine göre belirleyen buğday kafalı insanlar tarafından halen fakir ve az gelişmiş olarak yaftalanıyorlar.
  ben bu güzel şehri bu hale getiren sisteme sokayım afedersin.
• korona virüsüyle mücadelede ciddi manada sınıfta kalan şehrim. “evde kal çağrısı“ halkın bir kulağından girip diğer kulağından çıkmışa benziyor. işi olmadığı çok bariz bir kitle, götünde kurt varmışcasına sağa sola koşturmaya devam ediyor. özellikle bağlar ve suriçi bölgesinde gündelik yaşam koşuşturmacası tüm hızıyla sürmekte. ve altını çizmek istiyorum, bütün bunlar havanın yağmurlu olduğu, güneş yüzü dahi görülmeyen günlerde olmakta. bir de sıcaklığın azıcık artmasıyla beraber olabilecekleri düşünmek bile istemiyorum. parklarda, hazreti süleyman türbesinde, dağkapı’da ve on gözlü köprü civarında bir araya gelebilecek kalabalık şimdiden gözümü kamaştırıyor.
  
  yaşlı annem ve babama zarar gelir endişesiyle balkona bile çıkmaya endişelendiğim şu halimle bütün bu olanlara çok şaşırıyorum çünkü şehirde hemen hemen her evde bir yaşlı ikamet etmekte. ve buna rağmen kimse, mevcut durumu umursamıyor. ancak durumun böyle oluşunu sadece halkın bilinçsizliğiyle açıklamak mümkün değil. virüs nedeniyle ölümler, şehir şehir açıklanmadığı sürece umursamaz kitlenin durumu ciddiye alacağı yok. bunun yanında caydırıcı bir sokağa çıkma yasağı da artık acil bir ihtiyaç. aksi taktirde idare, virüsün yayılması noktasında en az bilinçsiz halk kadar sorumlu olacaktır, benden söylemesi.
• sur mahallesinde tamamen tesadüfen girdiğim bir berber dükkanında istanbul'dan bir günlüğüne geldiğimi öğrenince bana ev yapımı nefis bir kahve ikram eden ve traştan para almamaya kalkan ''abi yapma sen bizim misafirimizsin'' diyen esnaflara da sahiptir. o kadar mahvolmuşuz ki istanbulda; insan görünce ağlayasım geldi.
• valiye sert bir email attigi icin tutuklanip iceri atilanlarin oldugu bir ulkede dukkan yagmalayanlarin, polis taslayanlarin, orduya hakaret edenlerin, teroristlerin posterini, terorist orgutun bayragini acanlarin elini kolunu sallaya sallaya dolasmasiyla kurt sorunu, cozumsuzluk falan gibi tam da ne oldugu bir turlu anlasilamayan olgularin aslinda pozitif ayrimciliktan baska bir sey olmadigini dusunduren sehirdir burasi. "aman sakin otursunlar" diye spor kulupleri korunur kollanir (bkz: #1375884)kacak akaryakit ticareti yapilmasina, kacak elektrik kullanilmasina, acik acik vergi kacirilmasina goz yumulur, ulkenin butun kaynaklari bu bolge kalkinsin diye akitilir (bkz: gap), butun tesviklerde oncelik saglanir, ama hala gidip birileri "cozumsuzluk var efendim" diye ortaligi yakip yikanlarin mazur gorulmesini falan bekler.
  
  ne cozumsuzlukmus ama be.
  
  aman efendim dillerini konusamiyorlar dendi, acilan kurtce kurslari kisa surede kapandi, bugune bugun devletin televizyonu kurtce yayin yapiyor. her tarafta kurtce filmler, albumler, posterler kitaplar var. ozel kurtce tv bile acildi ama, merak etmeyin, o da yakinda kapanir, bir trt kalir o yayinlari devam ettiren. (bkz: trt de kurtce yayina baslanmasi). nasil ? trt ‘nin kurtce yayinlarini begenmediniz mi ? kulube hosgeldiniz arkadaslar, trt’nin 6 kanalinda ne yayin var ki kurtce yayini guzel olsun ? sirf bu ornek bile "kürt sorunu"nu ne güzel anlatmaktadır işte... artvin’deki, yozgat’taki, bayburt’taki insanin hayati ne kadar kaliteli ise, ekonomik durumu ne kadar güçlüyse, ne kadar ozgurluge sahipse, ne kadar adalet aliyorsa, iste kürtlerin (ki şu yazida türk kürt diye ayırım yapmak bile canimi sıkıyor aslinda ya) durumu onlardan farkli degildir. ya da degildi gecmise kadar.
  
  hem sinir iliskileri hem de butun bu ilgi ve alaka yuzunden ekonomik olarak cok daha hizli yukselecek bu bolgeler - belki de budur pkk’nin azitmasinin asil sebebi - , sinop, kars, isparta, erzincan, bartin, usak yerinde sayip fakirlesirken.
  
  butun bunlar ortada iken, dagda elinde silahla gezen teroristlerin cenazesini bahane edip guzelim bir sehri talan edenleri "efendim cozumsuzluge isyan eden halk" diye tanimlamak, acik acik boluculuk yapan belediye baskanini savunmaya kalkmak, dokunmayin etmeyin efendim demek; bütün bunlar tuylerimi urpertiyor.
  
  dünden beri diyarbakir’daki bir çok tanıdıkla konuştum - cok uzgun ve kaygililar. cesitli vesilelerle nusaybin dahil yöreye çok gittim geldim. oraları da, oraların insanlarını da tanıdım. . ne diyarbakir bölücü ne de diyarbakirlilar. ne urfa bölücü ne de urfalılar (uzar gider). ama işte kürt sorunu kürt sorunu diye ortalığı ayağa kaldıran, çözümsüzlük diye diye çözümsüzlük yaratan ve temel hedefi de aslinda ekonomik olan bir oligarşi var ki, şu ana kadar sağduyu ile birbirlerine hala yakın duran insanları birbirlerine düşürmeyi başardıkları noktada nasıl bir çözümsüzlük yarattıklarını ve o çözümsüzlüğün üstlerine nasıl yıkılacağını görecekler. o an hepimiz için çok geç olacak.
• büyük türkiye turu yapıp memleketten yüzlerce fotoğraf çeken alman fotoğrafçı hans peter grumpe'nin hususi olarak 2 kere ziyaret ettiği tek şehir.
  
  1988'de 41 ve 1990'da 58 olmak üzere toplam 99 fotoğraf
  
  -----1-----9-----8-----8-----
  1988'deki ziyaretinden fotoğraflar
  -----1-----9-----8-----8-----
  
  diyarbakır ovası
  12
  
  diyarbakır surları
  1234
  
  surdan manzara
  
  şehir manzarası
  12
  
  ayakkabı boyacıları
  
  çatıda kahvehane
  12
  
  kasap
  
  pazar
  
  su satıcısı
  
  içecek satıcısı
  
  insan manzaraları
  123456789
  
  balık satıcısı
  
  sebze tezgahları
  
  bir esnaf
  
  surp giragos ermeni kilisesi
  123456
  
  yakacak odun taşıyan kadınlar
  
  kahvehane
  
  okul ve öğrenciler
  12345
  
  _____1_____9_____9_____0_____
  1990'daki ziyaretinden fotoğraflar
  _____1_____9_____9_____0_____
  
  diyarbakır yolu
  1234567
  
  malabadi köprüsü
  
  diyarbakır surları
  12
  
  dicle köprüsü
  
  şehirden kesitler
  12345
  
  ulu cami ve civarı
  123456789
  
  leylek yuvası
  123
  
  insan manzaraları
  12
  
  hasan paşa hanı
  
  çarşıdan görünümler
  123
  456
  789
  101112
  131415
  161718
  192021
  222324
  252627