dogma

• hiristiyan protestolarina neden olmus kevin smith filmi. kevin smith bir kere sinemanin onundeki gostericilerin arasina karisip filmi onlarla birlikte protesto etmis.
• dogma gelişmemiş ve olgunlaşmamış insan zihninin bir hastalığıdır. herhangi bir inanç, din, düşünce dogmanın mevzuu olabilir. yani islam da, hristiyanlık da, ateizm de, pozitivizm de, hatta anti-dogmatizm bile bizatihi birer dogma haline dönüştürülebilir/dönüştürülmüştür.
  
  bu sebeple, dogmadan kurtulmak ancak yeterince olgunlaşmış bir insan zihnine inhisar eder. ancak insanların ekseriyeti böyle bir tasfiye ve arınma işleminden geçmedikleri ve geçmeye de müsait olmadıkları için ömürlerini belirli bir dogmanın kelepçeleri içinde tüketirler.
  
  aylarca gezindim, yıkık ve şaşkın,
  benliğim bir kazan ve aklım kepçe.
  deliler köyünden bir menzil aşkın,
  her fikir içimde bir çift kelepçe.
  
  (nfk)
  
  dogmatik insanla konuşacak bir şey yoktur. onlarla birlikte yalnızca başka dogmaların esaretinde olanlarla kavga etmeye gidebilirsiniz.
  
  netice-i kelam, benim dogmam seninkini döver.
• 1999 yılı mahsulu abd yapımı bir kevin smith filmi.
  
  filmdeki tanrı rolu holly hunter düşünülerek yazılmış ama olmamış, rol emma thompson'a önerilmiş thompson rolu kabul etmiş ama film başlamadan hemen önce bebek yapmayı düşündüğünü söyleyerek tanrı rolunu oynamaktan vazgeçmiştir. sonunda rol alanis morissette'e kalmıştır. ama gene de filmdeki piano (1993) filmine gönderme yapılan espri korunmuştur.
  
  filmde loki rolunu jason lee oynayacakmış. ama programının çok sıkışık olması sebebi ile daha küçük bir rol olan azrail rolunu almış, loki rolu matt damon'a kalmıştır.
  
  kevin smith, dogmanın senaryosunu clerksden önce yazmış ama projeyi özel efektler için yeterli parayı bulana kadar bekletmiş.
  
  filmin havaalanındaki açılış sahnesinde ben affleck'in hemen arkasında gwyneth paltrow'u otururken görürüz. ama filmin içinde bir daha kendisine rastlamayız. bunun sebebi paltrow o gün sete affleck'i ziyarete gelmiştir. gelmişken de bir sahnede gözükmeyi ihmal etmez.
• ---10 sene sonra okuyunca sırf yazmak için mi yazmışım bunu diye şaşırdım doğrusu. dogma olmaz mı ya, dogma her yerde, kendi jestlerimiz, sözlerimiz bile birer dogma adayıdır.---
  
  bana dogma diye bir şey yokmuş gibi geliyor. sanki dogmanın kendisi bir dogma olmuş gibi. acep kimse dememiş mi: dogma nedir arkadaş, aklın olduğu yerde dogma diye bir şey olur mu, diye? demişlerdir muhakkak, o kadar da değil he mi...
  
  dogmanın yayılmasının, kitlelere ben dogmayım diye bağırmasının müsebbibi kilise olsa gerek. dogmanın savunulması veyahut kıyasıya eleştirilmesi ekseri isevi toplumlarda vuku bulmuş. musevilerde de vardır belki dogma, fakat onlar inandıklarını dogma diye tepelemeye kalkmadıkları için, hatta inandıklarını kitabına gayetten uydurdukları için, onlarda dogma yerine var bomba! latife bir yana, kapalı bir ümmet ya, dogmatikliğe meyyal olabilir, malumatım yok, gördüğüm kadarı...
  
  kilise dedik, bilindiği gibi kilise kendini iktidar üzerinden tanımlamış vaktiyle. iktidarını sağlamlaştırmak için de şaşaalı kılıflar hazırlamış kendine. kilisenin dediği dedik, çaldığı düdük olmuş. çaldığı düdüğün adı da işte dogma.
  
  şimdi her sakallı amcamız olmadığı gibi, inanca dair her husus dogma değildir hülasa. islam'da hiçbir vakit iktidarı üzerine almış müstakil bir kurum teşekkül etmediği için, ürettiği her akideyi dogma kapsamında değerlendirmek hata olur. bakmayın şimdiki ahmak iktidarların sırtlarını islam'a dayamasına; hah buradan, yani gelen geçenin sırtını islam'a dayayabilmesinden de anlayabiliriz, bu dinde olmadığını tekelci bir kurumsallaşma... ha cahilliğin, zevksizliğin, hanzoluğun kol gezdiği yerlerde dogma da olur dogurma da, fakat konumuz o değil.
  
  mesela, "allah'tan başka ilah yoktur" önermesine bakalım. bu dogma mı? dikkatle bakarsak, bir kere gramer olarak dogma olmaya müsait değil. haydi grameri geçelim, pratiğe bakalım. isteyen gider araştırır, allah'tan başka ilah var mı yok mu diye, kim tutuyor değil mi? "allah'tan başka ilah aramak yasaktır" demediğine göre. öyle ya, istediğin kadar ara allah'tan başka ilah, bulursan senin olsun. bulamazsan da iman eder, bir akidenin hakkını vermiş olursun.
  
  gerçek manada dogma diye bir şey olaydı, dünyada ne put olurdu, ne idol, ne mitoloji, ne din... kilisenin yaktığı dogma da, malum ancak yatsıya kadar yandı. aslen bu da aklın olduğu yerde dogma diye bir şeyin olamayacağının apaçık kanıtı. aklın olduğu yerde diyorum, koşullu önerme. "dünyada akıldan daha az hiçbir şey yaratılmamıştır" demiş sevgili peygamberimiz. dogma mı bu, yoo gayet ampirik bir bilgi, ben buna hem kendimde hem çevremde şahidim. demek ki nerede akıl az, orada dogma çok.
• belli bir konuda ileri sürülen bir görüşün, sorgulanamaz, tartısılamaz hakikat olarak kabul edilmesi... itiraz edilemeyen önerme de denilebilir...
• matt damon ve ben affleck'in oynadigi 1999 yapimi bir fantastik komedi. hakkaten de komik ayrica.
• filmin super kadrosundaki en onemli isimlerden birisi de kardinal rolundeki george carlin'dir.
• filmin en komik esprilerinden biri de,
  
  --- spoiler ---
  "tanrı'nın sesini duysaydın aklını kaçırırdın ve kalbin patlayıp göğsünden fırlardı. bunu anlayana kadar beş tane adem harcadık"
  --- spoiler ---
• en genel tanımı: eleştirilemeyen, sorgulanamayan; olduğu gibi kabul edilmesi gereken, inanca dayalı bilgi türü
  
  dogmalara inanırsınız ya da inanmazsınız, inanç önemli faktördür. dogmalar ispatlanamaz, eleştirilebilir ama varlığı da çürütülemez.
  
  misal din de bir dogmadır. dinin ve allah'ın varlığı ne somut olarak ispatlanabilir ne de çürütülebilir. isteyen inanır, istemeyen inanmaz.
• kufurlerin havada ucustugu, melek ve havarilerin bile gayet kafa adam/kadinlar oldugu, ve hatta isa'nin bir havariye borc takan biri olarak gosterildigi matrak film. muslumanlikla ilgili benzer bir film cekilse bizdeki kraldan cok kralcilar kiyameti koparirdi herhalde.
  
  --- spoiler ---
  
  dusunsenize, peygamberden bahsederken hz eklemeyince munafik damgasi yediginiz bir ulkede "muhammed'in bana 12 papel borcu var." diyen bir melek.
  ya da allah'tan bahsederken "cok matraktir" diyen biri.
  ya o isa'nin da asildigi yerde biriken boklardan olusan bok canavari? (kabul, o biraz power rangers tadindaydi)
  tek derdi seks olan peygamberler de cabasi.
  
  --- spoiler ---
  
  ohhooo, say say bitmez. isin kotusu muslumanlikla ilgili filmler, ne kadar basarili vs olursa olsun, sıkıcı olurken bu filmi izlerken hem egleniyor hem bir suru sey ogreniyorsun hristiyanlikla ilgili. guldururken dusundurmek bu olsa gerek.