95 tez

• gerek kapitalizm tarihi için, gerek avrupa tarihi, gerekse de reform hareketi tarihi için çok önemli bir yere sahip olan martin luther'in, yani protestanlık anlayışının ya da mezhebinin başlamasına vesile olan büyük teologun, endüljansları ve de dolaylı olarak papa ve kiliseyi 95 tane vurucu başlıkla eleştirdiği eseri. öncelikle martin luther neden önemlidir sorusuna bir cevap aramaya çalışalım. martin luther’den de önce papa'nın ve kilisenin hristiyanlığın özüyle ve isa öğretileriyle çelişen uygulamalarına ses çıkaran ve reformist olarak tanımlanabilecek kişiler vardı. ama bu kişilerin sonu, gerek konjonktürün uygunsuzluğundan, gerekse de luther gibi sistematik bir şekilde görüşlerini ifade edemediklerinden ölüm oldu. luther ise bu kitapta da gördüğümüz gibi argümanlarını sistematik bir şekilde ortaya dökerek bütüncül bir yaklaşım sergilemiştir. işte luther bu şekilde 3. büyük hristiyan mezhebinin yolunu açmıştır. lakin genel kanının aksine protestanlık ya da luther'in düşünceleri hristiyanlığa ya da incil'e ters değildir. tersine luther katolik kilisesini ve papayı isa öğretisinden ve gerçek hristiyanlıktan sapmakla suçlayarak, öze dönüşü salık verir. ayrıca yazımın başında da belirttiğim gibi protestanlık anlayışı kapitalizmin oluşumuna sebep olmuştur. çalışmaya ve çalışarak tanrının sevgili kulları olma anlayışına verilen önem neticesinde kapitalizme giden yolun taşları dizilmeye başlanmıştır. bu konuda daha ileri gitmek isteyenler max weber "protestan ahlakı ve kapitalizmin ruhu" adlı kitabı okuyabilirler. okunması gereken önemli bir kitap.
  
  sayfa 13
  30. tam bağışlanmaya mazhar olduğundan emin olmak şöyle dursun, hiç kimse kendi pişmanlığının gerçekliğinden bile emin olamaz.