ethica

• nokta atisi onermelerinden deli gibi malzeme cikar. misal:
  
  ('insanin koleligi veya duygulanislarinin kuvvetleri uzerine' bolumunden)
  "onerme xlviii: asiri degerlendirme ve asiri degersiz gorme duygulanislari her zaman kotudur."
  
  onerme agini ve spinoza'nin ispat sonrasi ekledigi qed bitch'i bir kenara birakiyorum. yavas yavas ilerleyeyim: asiri degerlendirme'den kasit ne? asiri deger verme, yuceltme, goklere cikarma hali. keza, asiri degersiz gorme de bunun aksi yondeki versiyonu. bu iki asiri-uc deger atfetmenin getirebilecegi felaketlerden biri, duygulanisin nesnesine koru korune, akilsizca baglanmakla alakali. isin kotusu, baglilik, hem asiri degerlendirmede hem de asiri degersiz gormede gecerli. asiri degersiz gormenin ardinda, zimni bir kendini-ona-gore-kurma isleyisi yer alir. asiri degerlendirmede ise bu apacik gerceklesiyor zaten. her iki halde de, maksiumum deger atfedilen nesnenin geribildiriminin niteligindeki ani degisim, atfedeni, yani bu iki duygulanistan birine sahip olani, had safhada etkiliyor. birim zamanda kallavi bir uctan-uca salinim tecrube ediliyor. bu, hem bunyeyi yoruyor, hem de onun kendi gucune ve iradesine olan inancini azaltiyor. olgun insan diye bahsettigimiz sahis, bu iki kutup arasinda salinmaktan imtina eden, daha dogrusu onceden salinsa bile, zamanla, 'bilincli imtina'dan 'dogal uzak-durusa' tedrici bir bicimde gecmeyi ogrenebilen insan oluyor. onun stabilitesine, sakin bakisina, ve ayaklarinin yere saglam basmasina zemin olan tutumun bilesenlerinden biri, suphesiz bu onermenin gosterdigi hakikatin kavranisina dayaniyor.