benmerkezcilik

• (bkz: beniçincilik)
  (bkz: egosantrizm)
  
  "dört ile altı yaşları arasındaki çocukların doğal özelliği sayılan bir zihin durumu" tdk büyük türkçe sözlük
  
  diyelim ki önümde bir raf var ve üzerinde kitaplar var. dört tane kitap görüyorum.
  diyorum ki sana "bana üçüncü kitabı getir."
  getiriyosun bi kitap, ama benim istediğim değil
  
  neden?
  çünkü senin baktığın açıdan görüntü daha farklı
  yani senin bakışın ile "üçüncü kitap" benim bakışımdaki "üçüncü kitap" ile aynı değil
  
  fakat şöyle bir ince ayrıntı var.
  ben dört kitap görüyorum evet,
  ama daha dikkatli bakarsam senin bakış açından dört kitap görünmediğini anlayabiliyorum
  senin görüşünü engelleyen bir nesne var ve sen üç kitap görüyorsun
  ve aslında bunu fark edebilirim. bunu fark etmem demek ikimizin de dünyayı aynı biçimde görmediğini kabul etmem demek. bu fikri içime sindirebilmem demek. kendi gördüğümün evrenin esas biçimi olduğuna dair kesin bir inanç sahibi olmamam demek.
  
  yani ben sana diyebilirim ki "bana ikinci kitabı getir"
  sen de sana göre ikinci fakat bana göre üçüncü olan kitabı getirirsin
  ve ben amacıma ulaşmış olurum
  kimsenin de canı yanmaz
  
  buradan zekanın mütevazi bir tanımını yapmak istiyorum:
  zeka "bana ikinci kitabı getir" diyebilmektir.
  
  neden mütevazi? çünkü üçüncü olduğunu gördüğüm halde "ikinci" diyebiliyorum. kendi gördüğümün mutlak gerçeklik olduğuna dair önsel bir inancım yok. "hayır o üçüncü" diye tutturmuyorum. seninle sidik yarışına girmiyorum. sana kendi dünya görüşümü ispatlamak gayreti içerisinde değilim. senin dünyayı daha farklı görmen bende hiçbir rahatsızlığa sebep olmuyor. bunu veri olarak alıyorum ben.
  
  peki bilgi nasıl oluşuyor?
  evrene bakıyorum, dinliyorum, dokunuyorum, tadına bakıyorum, hissediyorum
  vücudumla ve beynimle evreni ölçüyorum
  peki bu ölçümün hatasız olduğuna dair bir garanti var mı?
  elindeki terazi ile patatesin ağırlığını ölçmen gibi
  elinde bir bilgi var, diyorsun ki ikibuçuk kilo
  kanıt?terazi
  onun doğru olduğunun kanıtı?
  
  yani sen evreni doğru ölçebilecek bir cihaz olduğuna nasıl hükmedebilirsin?
  var mı böyle bir hayvanlık
  var mı böyle bir kendinetapınmacılık
  
  milyonlarca insanın yaptığı ölçümleri karşılaştırabilirsin mesela
  nası bir varyasyon var bi bak, bi zahmet
  yine de senin ölçümün daha doğru. dimi?
  kanıt? çünkü o ölçümü sen yaptın.
  
  işte böyle bişey benmerkezcilik.
  sen orijin olduğunda evren doğru anlaşılabiliyor nedense. hatta anlaşılmasını bırak gerekçelendirilmesi bile senin orijin olmanla mümkün. niye var lan bu evren, senin için niye olacak başka. herşey senin için. (babamın lafıdır: oğlum herşey sizin için)
  
  bu ahval ve şerait içerisinde görüyoruz ki, illa dört altı yaş aralığında olmak şart değil.
  
  haa bide bencillik var. o farklı bişeydir. bencil adam "bana ikinci kitabı getir" der ve amacına ulaşır. o kadar. bencillik candır.
  benmerkezcilik zihniyetle ilgilidir. bencillik tutum ile ilgili.
  bencillik menfaatlerle ilgilidir, hedeflerle ilgilidir, mücadele ile gayretle ilgilidir. benmerkezci ise evreni tanımlarken kendini orijin olarak alan kişidir, bencil olması gerekmez. bencil olabilmek için önce hedefleri olur insanın. bu hedefleri ön plana çıkarabilmek ile ortaya çıkar bencillik. benmerkezcinin ise çoğunlukla bir hedefi yoktur. o üçüncü kitaba ulaşmak isteyen kişi değildir, başkalarının "ikinci" olarak gördüğü kitabın aslında "üçüncü" olduğunu ispatlamak için çalışır. bu da pratikte hiç bi boka yaramaz.
  
  galaksimizde sen de 250 ben diyim 350 milyar yıldız var. aha bu galaksi gibi milyarlarcası daha var. sen hala diyosun ki o kitap dördüncüydü. ben diyorum ki bak üçüncü kitap zaten dördüncüyü müjdelemişti diyorum. bak kötü bişey demiyorum ki kardeşim. senin kitabını da kabul ediyorum ama bak o müjdeledi diyorum bak müjde diyorum.
  
  tavuk da bizim için var. niye, yumurta yiyelim diye bide bide tavuk döner yiyelim diye. aksi halde niye "tavuk" adı altında bişey olsun ki. niye olsun yani.