thales

• dalgın bilimadamları soyunun en ünlü atası herhalde miletli filozof thales’tir. hani şu yıldızlara bakarken önündeki bostan kuyusuna düşen thales.
  
  kanları fıkır fıkır kaynayan miletli genç kızlar biraz önce önleri sıra yıldızlara bakarak yürüyen, sonra da düştüğü boş bostan kuyusundan iki delikanlının yardımıyla ahlayıp puflayıp çıkan thales’i de kim bilir nasıl acıyarak ama daha da çok kahkahalarını zor tutarak seyretmişlerdir. sonra da belini tuta tuta bir tümseğe ilişen thales’i kaderi ile baş başa bırakıp, ılık ege gecesinde sevgilileri ile koklaşıp öpüşmeye, günlerini gün, daha doğrusu gecelerini gece etmeye koşmuşlardır.
  
  bostan kuyusuna düşen dalgın adam, hesiod’un ve homer’in felsefi düşünceleri yalayıp geçen sözlerini bir yana bırakırsak, yunan felsefesinin ilk filozofudur. dünyadaki her varlığın temel maddesi sudur diyen, odur. ayrıca her şey tanrılarla doludur diyen, mıknatıs taşının demiri çektiğinden ötürü canlı olduğunu iddia eden de yine odur. ilk iddiası ile ilkel de olsa bir materyalist, ikincisi ile metafizikçi görüşü temsil eder görünen, ama iki iddiasının birbirini tamamladığı sonradan, hele öğrencisi anaksimandros’tan sonra iyice anlaşılan thales, dalgın olmasın da ne olsun? mısır’a gidip geometriyi hellas’a getiren odur. denizdeki gemilerin aralarındaki mesafeyi hesaplayan odur. kendi gölgesinin büyüklüğünün gerçek boyuna ulaştığı zamanı bekleyip ehramları yerdeki gölgelerinden ölçmeyi ilk akleden odur. dünya tarihinde, güneş kararması olayını önceden hesaplayarak ilk saptayan ve dediği doğru çıkan ilk astronom odur. görünüşlerin ardındaki gerçek özü bulmak için gece gündüz çalışan, dünyaya gelişinin maksadının bu olduğuna inanan böyle bir kafanın dalgın olmasından, gökteki yıldızlarla meşgulken bastığı yeri göremeyip bostan kuyusuna yuvarlanmasından doğal ne olabilir?
  
  kanı fıkır fıkır kaynayan miletli kızlar, varsın onunla alay etsinler. sonra ılık ege gecesinin içinde sevgililerine günlerini gün, daha doğrusu gecelerini gece etmeye koşsunlar.
  
  ne varsa yine dalgınlarda var.
  
  uyanıklar, elbette yere sağlam basarlar. çevreyi hesaba katarlar. uyum sağlarlar. ateş gibidirler. faiz hesaplarını, herkesten iyi bilirler. işlerini tıkırına koyup, köşeyi dönerler. günlerini gün ederler. ama o gün “dün” olur. dalgınların bazısı dünden bugüne ulaşır. hatta yarına uzanır. dalgınlara gülmek, hamların hakkı. gökyüzüne dalıp, çukurlara düşmekse, hep düşünenlerin bahtı.
  
  21 temmuz 1984 – haldun taner