the devils

• ken russell'ın en sevdiğim filmlerinden biri.
  
  sinema tarihinde birçok yönetmen bilinçli bir çabayla hristiyanlığa, temsil ettiği ideolojiye ve dolayısıyla kilise kurumuna, isa kültüne, yahudilik mitolojisine saldırmıştır ki bunların başında luis bunuel gelir, herkes bilir. hristiyanlık ve onu koruyan iktidar bazan cinselliğin önündeki kalın bir duvardır (picnic at hanging rock), bazan varoluşsal boşluğun nirengi noktasıdır ve tanrı hakikat çölünde adeta buharlaşmıştır (det sjunde inseglet), bazan şeytanla mücadele edip yanılsamalarla baş başa kalan insanın sığındığı esrarengiz kapıdır (simón del desierto), bazan sonuna kadar alaya alınan bir tabuya dönüşür (viridiana), kimi zaman umarsızlığın anlaşıldığı bir döneme denk gelir (nazarin), kimi vakit cinsel istismarın kaynağını oluşturur (the magdalene sisters), bazan da iktidar ve güç dolayımında kavranabilir (the name of the rose) -ki bilgi yığınlardan her zaman gizlenegelmiştir.
  
  ancak ken russell anarşist the devils ile çılgın bir hristiyanlık eleştirisine soyunur ve yukarıda saydığım birçok filmin örgenleştirdiği temaları bünyesinde barındırır. başından sonuna bir kara mizah egemendir filme ve kilise kurumu ile iktidarın savaşı da es geçilmemiştir. kral portresi açıkça gülünçtür ve halktan kopuktur. rahibeler histeriktir. başrahibe kambur bir mastürbatör, aciz bir kadındır. çevreye tam bir kaos hakimdir. kralın görevlileri şeytan çıkarma ayinlerini kullanarak egemenliklerini pekiştirme gayretindedirler. rahip grandier ise açıkça günah keçisidir ve gelenek olduğu üzere diri diri yakılarak katledilir.
  
  başka hiçbir filme benzemeyen muhteşem bir filmdir: kambur başrahibenin fantezileri, kafka romanlarını andıran yargılanma sahnesi, sarkastik günah çıkarma sahnesi, pop-art geleneğini anıştıran mizansenler, sahnelerle uyumsuz garip müzikler, abartılı makyajlarıyla eşcinseller, çıplak bir halde yerlerde yuvarlanan,mastürbasyon yapan bastırılmış rahibeler, incil'i yakan bir başka histerik rahibe ve daha fazlası: the devils.