doğu roma imparatorluğu

• cyril mango nun yeni roma imparatorluğu isimli kitabında enine boyuna incelenir. cyril mango kim diyeceksiniz? istanbul doğumlu, dünyadaki önemli bizans araştırmacı ve tarihçilerinden biri. roma' yı anlamak icin, pagan roma' dan ziyade doğu romanın incelenmesi gerektiğini dile getirir. büyük konstantinos ile başlayan hristyan roma ile sezar' ın pagan roma'sının birleşimi içine filistin, mısır, balkanları da alarak hem askeri hem de ekonomik anlamda kafa tutulması güç bir imparatorluk olmuştu. 7. yy daki arap akınlarına kadar. mesele şu ki antik dönemin işgalci roması, geç antik donemde hem doğudan hem batıdan istilaya uğradı. buna rağmen doğuda sasanilerle tampon bölgeyi korudu. imparatorluğun hellenlerden savaşarak aldığı miras hristyanlığın etkisiyle artık özellikle dini mimari üzerinde, diplomatik ve yerleşik bir yatırıma dönüştü. şöyle ki yeni roma(bizans) par exellance( bürokratik) bir devletti fakat istanbul da iustinaunus doneminde bile 70bin asker bulundururdu. bununla beraber imparatorluk savaşçı politikalardan ziyade piskopos ve rahiplerin politikalarına bıraktı kendini. batı romanın barbarlar tarafından yağmalanmasıyla beraber tekrar italya seferine çıkan justianus 6. yüzyılda bu statik devlet politikasına son verdi. hadrianus un ve marcus aurelius un romasına geri dönmek istiyordu. başkentin dilini grekçeden tekrar latinceye döndürmek icin bile radikal değisiklikler yaptı ama incil metinleri grekçe olduğu için pek talep görmedi. ikonoklazma donemi yani orta bizansa kadar tekrar eski gücüne kavuşan doğu roma bu dönemle birlikte makedonyalılar hanedanının da tahta gecmesiyle latin isgaline kadar dışa kapalı bir politika izledi. kuzey afrika ve ortadoğudaki hakimiyetini arap ve arami kavimlerine kaptırdı. sonraki 250 yıllık palaigoloslar donemiyse roma nın istanbul un fethine kadar olan dönemde sadece siyasi nüfuzunu korumasından ve baskentteki venedikyan, cenevizli hanedanların politikalarını uygulamasından ibaretti. 11. yüzyılda başlayan 400 yıllık türk akınlarının kendisine kayseri rum ünvanı veren fatihle beraber taçlanmasıysa ilber ortaylı nın tabiriyle" ortaya apaçık müslüman roma" geleneğini çıkardı. osmanlı devleti gerek siyasi, gerek askeri, gerek mimarisiyle doğu roma nın devamı niteliğinde tarih sahnesinde yerini aldı.