fountain

• marcel duchamp'in 1917 yili yapimi ve gecen yuzyil'in "en iyi sanat eseri" secilmis yapiti. duchamp'in bu en unlu ready made'i (bkz: ready made), 1917 yilinda j l mott iron works isimli sirketten satin aldigi bedfordshire marka, ters cevrilerek uzerine "r mutt" olarak imza attigi bir pisuvardir. (su linkten gorulebilir: http://www.beatmuseum.org/duchamp/fountain.html )
  
  conceptual art'in (bkz: kavramsal sanat) dogusunu simgeleyen (ve en onemli ornegi sayilan) bu yapitta duchamp estetik bir deneyim amaclamamis, sanat dunyasina karsi kavramsal bir ifade^* takinmistir. kendisinin diger butun ready made'lerinde de gorulecegi gibi sanat dunyasinin sinirlarini ve sanat eserinin manasini zorladigi bu eserinin orijinali kaybolmustur. ama ironik olarak daha sonra yaptigi kopyalari orijinalinden daha buyuk bir basari kazanmistir. ters cevrilen bir pisuvardan sanat eseri yaratarak, sanat dunyasinin da altini ustune getirmistir aslinda duchamp!..
  
  bu pisuvara cesme (fountain) adini takarak sunmasi da nesnenin kazandigi anlami sorgulama acisindan cok onemlidir. yapilan eylemin (ters cevirme) ve sunulan yerin (muze) sayesinde bu obje yeni bir anlam kazanmistir. cesme adinin verilmesi bu acidan cok onemli felsefi bir anlam kazanmaktadir - pisuvar bir seyi^*absorbe ederken, cesme ortaya yeni bir sey^* sunar (eseri imzaladigi r mutt adi uzerinde de cesitli spekulasyonlar yapilmaktadir ayrica, kimisi bunu pisuvarin alindigi sirkete yorumlarken kimisi de almanca fakirlik manasina gelen armut olarak yorumlamistir. duchamp'in kendisi ise r harfinin richard'in kisaltmasi oldugunu soylemistir).
  
  bu kadar gunluk ve basit bir obje ile sanat ve sanat eseri kavramini sorgulamasina ragmen bu eserin estetik bir anlam kazanmasini onleyememistir duchamp (gerci bunu "gercekten" amaclayip amaclamadigindan emin degilim). oyleki ters cevrilmis bu pisuvari soyut bir meryem ana figuru olarak yorumlayip ona dini-estetik bir anlam kazandiranlar olmustur. kimisi de bu pisuvari meditasyon yapan bir buddha figuru seklinde yorumlamislardir. bu tur yorumlar uzerine duchamp soyle demistir:
  
  "... they have taken my readymades and found aesthetic beauty in them. i threw the bottle-rack and the urinal into their faces as a challenge and now they admire them for their aesthetic beauty. (... ready made'lerimi aldilar ve estetik bir guzellik buldular. meydan okumak icin yuzlerine sise askiligi [duchamp'in baska bir ready made eseri] ve pisuvar attim, simdi onlari estetik guzellikleri acisindan takdir ediyorlar)"
  
  su an degisik muzelerde bir kac kopyasinin gorulebilecegi fountain seyirciyi orijinallikle bulusturan (nesne gercek anlamda orijinalligini ve anlamini kaybetmesine ragmen gene de bir orijinallige sahiptir) ama bicim ve mana acisindan felsefi ve metafizik anlamin otesine gecen bir eser olarak yorumlanmistir. sanat dunyasinin kurallarini nerdeyse yeniden^* yazan fountain gecen yuzyilin en onemli eseri sayilmis ve 20. yuzyil'in en onemli sanatcilarindan biri olan (bkz: dahi) duchamp'in ardindan gelen bir cok sanatciyi etkilemistir.
• estetik uzun zamandır, varlığını sürdürebilmek için bünyesinde işlevselliği de barındırma zorunluluğu taşıyor. örneğin; resim, alıcı bulmak için bir sosyal sınıfa hitap etmeli ve hitap ettiği kitlenin evindeki, bürosundaki duvarın genişliği ile, rengi ile, o insanların yaşadığı hayat doğrultusunda edindikleri zevk ile iletişim içinde olmalı. sanatçı açısından anlaşılması ve uygulanması güç bir şey olsa da, bu durum sanat ile iştigal eden ve üretimlerinden kazanç sağlayan kimselerin er ya da geç kabul etmesi gereken bir gerçektir. bu gerçeği kavradıktan sonraki süreçte asıl önemli olan, yapıtlarını sanatın dışında yer alan kriterleri de göz önünde bulundurarak üretme sorunsalıyla karşı karşıya kalan sanatçının, eserlerini nasıl olup da yavanlaşmaktan koruyabileceğidir. marcel duchamp'ın pisuvarı, aslında sanatın içine düşmüş anarşist bir hazır nesneden ziyade, yapıtların taşıması öngörülen işlevselliğe ironik bir bakıştır diye düşünüyorum.
• ters çevrilmiş pisuvar.
  
  (bkz: marcel duchamp)
• (bkz: the fountain)
• marcel duchamp'ın eseri.duchamp eseriyle modernizmin belkemiği olan sanatçının üslübu,özgünlük ,görsel değerler kavramlarını sorgulamıştır.bulunmuş nesneyi sanat yapıtı olarak sunarak ideal formu yakalayabileceğine inanan temsili realizme karşı çıkmaktaydı.
• cevrenin bir eserin algilanmasindaki onemi duchamp'in fountain eserinde gozlemlenebilir. bu pisuvar tuvalette pek de birsey ifade etmeyecekken, islevselliginden siyrilip gavur abilerin dedigi gibi recontextualize edildiginde (baglam degisimi uygulandiginda) absurdist bir imge olarak karsimiza cikacaktir. hikayesi de sudur, muzenin biri bir gun der ki, genc artistler, galeri bulamayanlar, eserlerinizi bize gonderin, ne olursa olsun biz sergimize koyacagiz! hafif kil bir abi olan duchamp da söküp möküp bi pisuar gonderir ve sanat camiasinda uzun soluklu bir cigiri acma serefinde bulunur. pisuvar bu arada o muzede gosterilmez, ayrica kaybolur. dilden dile dolasan bu yari geyik, yari mit zannedilen fountain son derece gercektir, 1950ler gibi reproduksiyonu yapilir ve reproduksiyon muze muze gezer.
  
  (bkz: shock art)
• marcel duchamp'ın tasarladığı heykellerden birisi
  yaratıcı kişilik yaptığı bu işle çok ses getirmişti
• ilk görüşte aşk.
• iamamiwhoami şarkısı.
  fountain
• "if you open the curtain, you will see the mountain, over the fountain." (bkz: mehmet yaman/@ibisile)