gazel

• divân şiirinin en ikili, en âşık halidir gazel. aşağıdaki de nazarımda enfes bir örnektir, kânî ebubekir efendi'den;
  
  /...
  
  tab'ım ne mantık u ne bedî u ne beyân arar
  bîharf u savt söyleyecek hemzebân arar
  
  yanisi;
  
  yaratılışım sanatlı sözlerin, hikmetli kelimelerin peşinde değil
  sessiz ve harfsiz söyleyecek bir sohbet dostu arıyorum ben
  
  .../
• en güzel örneklerinden birini hababam sınıfı nın çok sevgili öğrencilerinden biri olan güdük necmi seslendirir. özellikle "yarama bastı geçti" derken yaptığı vurgu koparır her seferinde.
• yaprak, dal, çalı, çırpı anlamında kullanılır.
  
  erzurum türküsü hani yaylamda çok da güzelce kullanılmıştır.
  
  hani yaylam hani senin ezelin
  guz gelen doker baglar gazelin
  yaylam senin hic gelmez mi guzelin
  hani yaylam hani senin ezelin
  
  yaz genelde yayla seni gezerim
  kalem alip kasin gozun yazarim
  ne o hos olur o yaylanin guzeli
  hani yaylam hani senin ezelin
• sonbaharda ağaçların etrafına kümelenmiş kurumuş ve sararmış yaprakların tümüne verilen ad. köylerde ekmek yapmak için gereken yakıtın ham maddesi zira ince ince yanması tercih nedenidir. kışın başında toplanmayıp,süprülmezse ve rüzgar uçurmazsa çürüyerek ilkbaharda toprağın nefes almasını engelliyormuş.
• sonbaharda sararıp kuruyan yaprak anlamına gelir ve bu bağlamda, anadoluda ekim ayı gazel ayı olarak da bilinir.
• beyit sayısı beş ile on beş arasında değişen nazım şekillerinden biridir. genellikle aşk, şarap, güzelleme gibi konular ele alınır.
  
  gazelin birinci beyti kendi arasında kafiyeli olup musarra adını alır. diğer beyitler ise birinci beyitle aynı kafiyeyi taşır ve mukaffa denilir. gazelin ilk beyti matla, son beyti makta, matladan sonraki beyit hüsn-i matla, maktadan önceki beyit hüsn-i makta, şairin adının geçtiği beyit mahlas beyt adını alır. bir gazelin en güzel beytine beytü'l gazel, beyitleri mana bakımından birbirini tamamlayan gazellere yekahenk, beyitleri aynı derecede güzel olan gazellere yekavaz denilir. iç kafiyeli olan gazellere ise musammat adı verilir.
• "buraaadaaaannn bir atlı geçti, yaramaaaa bastı geçti,
  dolana ay dolana, dolana gün dolana" diyerekten (bkz: güdük necmi)nin örneğini akla getirendir.
• "sende ölüp bir sevda şehidi olmak varken seni sevmeyi seçtim intiharlar içinde" dizeleri ile yüreğime bir avuç tuz bulutu üfleyen hüseyin kaya şiiri.
  
  bırak böyle kalayım yâr bu harlar içinde
  kalayım kavrulayım âh ü zarlar içinde
  
  ben değildim isteyen bu gamı ayrılığı
  sen beni koyup gittin bu diyarlar içinde
  
  yazgımda aşkın dağı dolaştım kervan kervan
  bilmedin beni kaldım bu pazarlar içinde
  
  bıraktım gençliğimi acının sahrasına
  çıkmaz bir düşe kandım intizarlar içinde
  
  şimdengeri istemem vuslatın gülşenini
  kalsın bu gönül bahçem sonbaharlar içinde
  
  bu sonu ben istedim bu kanlı helakı ben
  senin hiç yitmediğin rûzigârlar içinde
  
  sende ölüp bir sevda şehidi olmak varken
  seni sevmeyi seçtim intiharlar içinde
  
  bırak böyle kalayım böyle harlar içinde
  kalayım kavrulayım âh ü zarlar içinde
• "gazel nedir, hangi dili konuşur görürsün
  kim gazel yazar, onu kim bulmuştur görürsün
  âşık değilsen eğer, iş olsun diye
  seviyorsan, aşk mendili buruşur görürsün"^*
• pirlerinden biri hafız ı şirazidir.
  
  "yolunun toprağını öptük, dudak kanattık
  halk hoş görmüş, görmemiş, kulak ardına attık
  sıskacık gönlümüze yüklemedik dünyayı
  bağlanmış dert yükünü bir kenara fırlattık
  medrese dırdırını, damını, kemerini…
  ay yüzlü sevgiliyle kadeh uğruna sattık
  aşktan serseme döndük mor menekşeler gibi
  sevdalı başımızı dizimize dayattık
  hafız’a sorar mısın: yitik gönüller nerde?
  -dalgalı saçlarının burgaçlarına battık!"