iktisadi düşünce tarihi

• her ne kadar kendi tecrubelerim ve bircok iktisat ogrencisinden duydugum kadariyla bu baslik altinda verilse de aslen bir tarih dersi degil, teori duzeyinde karsilastirma ve cokca analitik arastirma alani iceren bir ders olmasi gerektigine inandigim alan.
  
  iktisadi dusunce tarihi (history of economic thought ya da history of economic doctrines) dersi genelde iktisadi dusunceleri tarihsel (kronolojik) bir sirayla pesisira anlatir. ama pozitif bir tarih, daha dogrusu iktisat gorusunun de etkisiyle eskinin yanlis yeninin, dogru oldugu varsayimindan ilerleyen bir ana goruse sahiptir. ornegin, adam smith modern piyasa sisteminin kurucusudur denir (ki ilgisi yoktur- adam smith cogu acidan sosyalist dusuncelere sahip bir ahlak profesoruydu ve onu oyle gormek isteyenlere unlu kitabi uluslarin zenginligi [the wealth of nations]'ni okumasi tavsiye edilir); ancak kendisi yanlisa dusmustur, sunu gorememistir gibi bir takim uyduruk onermelerle gecistirilir. sirada david ricardo vardir. onun da kira teorisinden, kar uzerinden soylediklerinden bahsedilir, hadi bakalim bu da yanlisti zaten denip devam edilir. yuzune tukurulmesi gereken siradaki figur marx'tir. onun da "yanlis", "eksik" ve ideolojik(!!!) yanlari kalaylandiktan sonra, agzindan kopukler saca saca bir antisosyalizm, antikomunizm nutku atilir. sira say'dadir.(bkz: jean baptiste say) ama artik liberal dusuncelere gelindiginden biraz sakinlesilir; ama say yasasi, piyasalar teorisi de payina duseni alir bu arada. sirada kim kaldi? tabii ki jeremy bentham, marginalizmin temelini atan ve faydaciligin babasi ingiliz kardesimiz. onu severiz niye sevmeyelim, hemen bu adam var ya o marjinal fayda, marjinal maliyet kavramlarinin atasidir opun elini denir. artik neoklasik iktisada yaklasilmistir, yuzler mutludur, 19.yy.'in bir suru yanlisindan siyrilip leon walras, jevons ve menger'in manevi huzurlarinda bir dakika saygi durusunda bulunulur. yurek dayanmaz bu sahneye, neoklasik iktisadin bu uc kurucusuna saygida kusur edilmemelidir. hoca, gunun anlam ve onemini belirten yurek daglayan bir konusma yapar, eserinizi koruyoruz falan gibi beylik laflar duzer, ardindan kimilerinin hala kalbinde apayri bir yeri bulunan augustin cournot amca icin gozyasi dokulur, pareto kisisi icin methiyeler duzulur, arz-talep egrilerinin babasi alfred marshall icin kirbir pare top atisinda bulunulur, keynes'ten hasbelkader bahsedilip tu kaka denilip dogruca milton freidman'in parasalci teorileri dogrudur, kafanizi karistirmayin oyle keynesgil dusuncelerle denir ve oohhh klasik iktisat yerden yere vurulup neoklasik iktisat goklere cikarilir, tarihsel olarak mesruiyeti saglanan (!!) burjuva iktisadinin dusmandan kurtarilisinin bilmem kacinci yildonumunun temsili de burada biter.
  
  ancak, elbette bu tarz tarafli bir tarih ve iktisat anlayisi daha ilkokul siralarinda "marxism ve leninizme giris" adli zorunlu dersleri olan sscb egitim anlayisiyla paralellik gostermektedir. peki dogrusu nedir ve nasil olmalidir? oyleyse burdan buyurun: (bkz: iktisadi analiz tarihi)
• bu ders, genellikle 4. sınıfta verilir. ilk 3 yılda verilen bilgilerin tek bir derste birleştirilmesiyle voltran oluşturmaya uzanan yolda denebilir. xenophonla başlar keynes'e hadi bilemediniz friedman'a kadar uzanır. neoklasik iktisattan kusmak üzere olan çoğu iktisat öğrencisi marxla bu derste tanışır. ayrıca buradan beni izleyen bütün bilkent iktisat öğrencilerine selam ederim.
• hocaların siyasi görüşüne göre içeriği değişen bir dersin adı.
• cem behar tarafından finalinde şu tek soru sorulan derstir. kitap açık, mola serbest, tartışma serbest.
  
  - iktisadi düşünce tarihinde ilerleme var mıdır? varsa neden vardır? yoksa neden yoktur?
• (bkz: recep kök)
• kesinlikle her iktisat hocasının verebileceği bir ders değildir. bu dersi verecek hocanın tercihen bu alan üzerine doktora yapmış olması ve derste referans verilen bütün eski metinleri okumuş olması gerekir. aksi takdirde bu ders veriliş amacına ulaşamaz ve hocanın önündeki kitaptan birşeyler okuyup, kitaptaki grafikleri tahtaya çizdiği dolayısıyla dersin işlenişine kendisinden birşey katamadığı monotonluğun sınırlarını zorlayan bir ders olur.
• (bkz: işaya üşür)
• geçtim keynes'i mill'i beni aristoteles'le platon'la akraba etmiş ders. başlıyor bilimsel iktisat öncesinin de taaaa yıllar öncesinden geliyor düne kadar. iktisat öğrencilerine de bütün büyük iktisatçılara kronolojik sırayla sövme imkanı sağlıyor.
  
  ama güzel derstir, en azından koca kitabı hatmettikten sonra "gerçek yaşamda bu tür piyasalar bulunmaz" diyerek sonlanmıyor...
• günümüz dünyasını anlamak açısından son derece önemli olan iktisat dersi.. bu derse hakim olan bir hocadan dersi almak büyük bir avantajdır, 4 sene boyunca iktisata dair öğrendiğiniz ne varsa, bunları irdeleyerek sorgulamanızı sağlar..
• e.k. hunt'un history of economic thought adli eserinin turkce'ye cevrilmis kitabidir. ingilizce'den turkce'ye mufit gunay tarafindan aktarilmi$tir. eger bu alanda ilk bu kitabi okursaniz diger idt kaynaklarinin hic bir anlam ifade etmedigini anlayacaksiniz. demem o ki, olu iktisatcilari adeta film karesi gibi bir serit ve akicilikla anlatir. bunun sebebi hunt'in; kuramları dusunceye dayandirmasi ve bu dusuncelerin kuramlardan turedigini ayni zamanda devam eden toplumsal olaylari ve kosullari da yine bu kuramlarin aciklanmasiyla elde ettigini belirtmekte fayda vardir.ozetle, hunt yorumladigi ve kaleme aldigi iktisatcilari kendi ideolojik görüsleri dogrultusunda bilissel ve bilimsel arastirmalarina yon verdigini kabul eder. cogu idt yazari tarafsiz oldugunu kabul ederken hunt buyuk bir farkla tarafliligini durust ve comertce dile getirir."yazarlara yon veren ve yorumlamayi kaynak edinen fenomen kisinin sahip oldugu ideolojik dusuncedir", diyerek en azından bizim gonlumuzde taht kurmustur. herkesin sandiginin aksine, eger bir iktisat ogrencisi iseniz, idt cok zevkli bir alan. burada sozum teorisyeni tanimadan teoriyi anlamaya calısanlaradir. bu yaklasim konunun ezbere ogrenilmesinden baska birsey degildir. bu meslege aday olanlarin temeli de o derece anlamsiz ve dayaniksiz olacaktir.
  kitabin icindekiler bolumunu :
  -adam smith'den once iktisadi fikirler
  -adam smith
  -thomas robert malthus
  -david ricardo
  -uscu oznelcilik: bentham, say ve senior iktisadi
  -yoksullarin siyasal ekonomisi:william thompson ve thomas hodgskin'in fikirleri
  -eklektik faydaciliga karsi katiksiz faydacilik: bastiat ve mill'in yazilari
  -karl marks
  -faydaciligin zaferi: jevons, menger ve walras iktisadi
  -neo-klasik firma ve gelir bolusumu kuramlari: marshall, clark ve bohm-bawerk'in yazilari
  -thorstein veblen
  -emperyalizm kuramlari: hobson, luxemburg ve lenin'in yazilari
  -görünmez elin tamamlanmasi, kutsanmasi ve yok olmasi: neo-klasik refah iktisadi
  -neo-klasik ideolji ve kendiliginden ayarlayan piyasa masali: john maynard keynes'in yazilari
  -olculebilir sermaye verimliligi masalnin son bulmasi: sraffa'nin yazilari
  -cagdas iktisat bir: ortodoksinin catallasmasi
  -cagdas iktisat iki: kurumsallasma ve post-keynescilik
  -cagdas iktisat uc: elestirel siyasal iktisadin yeniden canlanmasi.