• ticari zeka(!)ya kurban gidebilecek olan yumurtadır. normal bir yumurtanın üzerine bok sürüp köy yumurtası diye satılabilir. yapan var mı görmedim ama iyi iş lan. her şeyin şekline, rengine bakan, karpuzun götünü koklayan, domatese parmak atan bir insana yumurta satmanın en kolay yolu olsa gerek. "ıyy bok var bunun üzerinde" demez kimse. neden? yumurtanın boklusu hastır da ondan. "bok varsa tazedir hacı" derdi bi arkadaşım. ama hiç görmedim yumurta kırarken/yerken.

    + taze yumurta var mı acaba?
    - olma mı aplam. bak, boku bilem üstünde. tezecik koy yımırtası işte.
    + tamam tamam. anladık heralde köy yumurtası olduğunu. ver bana otuz tane.
    - hemen aplam. bokunu yıkayam mı?

    fena fikir değil lan düşününce. şimdi bu kadına boksuz yumurta versen olmaz anacım. bok olacak. hey gidi domat parmaklayan ablacım, sen yeter ki bok iste; ağzına bile sıçarlar.
  • en sağlıklı yumurtanın horoz tarafından döllenmiş , döllü , yani verimli yumurtadır. zira döllenmiş yumurta diğerinden vitamin ve mineral olarak daha zengindir. köy tavuğu çeşit çeşit otlarla da beslenir gezer dolaşır yeri gelir tezeklerin içinden öğütülmemiş buğdayları yer. bu aşama iğrenç görünebilir ama lezzetine lezzet kattığı tescillenmiştir. tüm bunları sentez halinde düşünürsek güçlü kas ve kemikleri olur elinizde parçalanmaz kemikleri, eti de yumurtası da lezzetli olur yani.
  • kabuğu boklu ve samanların içinde satılan her yumurtaya verilen ad
  • kardeşimin özel ilgi alanına giriyor bu konudaki bilgisi dillere destan, takdire şayan, önünde saygı ile eğilinecek kadardır. öyle ki; lisans düzeyinde eğitim verecek bilgi birikimine sahiptir. tabi bu deneyim öyle iki yumurta yemek yada 3-5 tane tavuk yetiştirmekle elde edilmemiş çok defa feleğin çemberinden geçilmiş kanmış, kandırılmıştır bu uğurda eline bıçağı alıp adam kovalamışlığına şahit olmuşluğum bile vardır. tabi kardeş bi konuda bu kadar iyi olurda biz boş dururmuyuz. tamam belki `eşek sikmedik ama eşek sikene yardım ettik. velhasıl gelelim biz konumuzun özüne;

    -bi defa yumurta çok ağır olmayacak mesela 50-55 gramı geçmemelidir. tamam daha büyüğüne de denk gelmedi değiliz ama genel olarak modifiyesiz ve doğal tavuk yumurtası öyle olur.

    -köy yumurtasının kabuk rengi ne olursa olsun (tavuk doğal besinler yemiş tamamen tahıl ile beslenmemişse) kesinlikle parlak olur ve yumurtanın ışık gören tarafı o ışığı yansıttığını belli eder

    -kabuk çiftlik yumurtalarına göre oldukça hassastır nispeten daha çabuk kırılır ama buradaki kritik detay ise bahsettiğimiz hassasiyet verimden düşmüş çiftlik tavuklarinin yumurtalarınınkinde daha fazladır kabukları daha incedir bunun sebebi ise; tavuk aldığı besinlerdeki kalsiyumu yaşlılık neticesiyle yumurtaya aktaramaz. bu yüzden yanınılgıya düşülmemelidir

    -yumurtanın büyüklüğü, parlak olması ve kabugunun ince olması bizim en önemli seçim kriterlerimiz. efenim şimdi siz diyeceksiniz ki "zaten çiftlik yumurtaları mat oluyor o yüzden kabuğu ince olsada biz performansı düşmüş tavuğun yumurtasını anlarız..." evet haklısınız da o işler öyle olmuyor!

    vicdansızlar onunda yöntemini bulmuşlar; hurda tavuğun haliyle mat olan yumurtalarını alıyorlar ve soğan kabuğu ile dolu suyun içinde bi süre bekletiyorlar ve alın size parlak ve ince kabuklu yumurta. tabi ki yumurtanın en önemli iki düşmanı nem ve güneş ışığı olduğundan bu durumdada yumurta 2-3 gun gibi sürede bozuluyor ki hemde ne bozulma ben yumurtaların durduğu yerde patlayıp etrafa saçılip ortalığı mahvetti bizzat şahit oldum.

    -bide yumurta tüm bu kriterlere uyuyor ama yine de emin olamiyormusunuz, o zaman yapılacak şey; tavaya az biraz halis köy tereyağı iki yumurta kırdığın zaman tüm yalan uzmanları gelse sizin damak zevkinize engel olamaz.
    -şimdi siz bide köy tereyağının nasıl olduğunu soracaksiniz... tamam sıra onada gelecek ama kendi anlattığımdan ağzım sulandı önce gidip yumurta ile karnını doyurmam lazım.
  • çiftlik yumurtasından esas farkı, hasladiginizda soymasinin zor olması ve dış kabuğunu soyduktan sonra önce bir zarla daha kaplı olması. çiftlik yumurtasını soyarken bu ince dış zar yok.

    horozlu yumurta diye bilinir. gerçek embriyodur neticede.
  • yıllar önce beyaz'ın esprisine konu olmuş yumurtadır:

    "(top model) cindy crawford yumurtalarını satıyormuş. keşke bizim sivaslı cindy (tülin şahin) satsaymış, hiç değilse köy yumurtası olurdu!"
  • yumurtanın hasıdır amma velakin sizden önce bir horozun ziyaretine ugramışsa tavanızda bir köy yumurtası degil de köy ölü civciviyle karşılaşmanız yüksek ihtimal.
  • bizim orda bir bakkal var sırf sattığım yumurtalar köy yumurtası demek için akşamdan yumurtaları boka yatırıyor. sabahta bok banyosu yaptırıyor. boktan gözükmeyen yumurtaları daha sonra hasır sepete koyarak yumurtaların köyden geldiğini tescillemiş oluyor.
  • ailem iki yıl önce kendilerini emekli edip ankara'dan urla'ya taşınıp site içinde, bir dönüm bahçeli bir ev aldılar, amaçları her şeyi kendileri yetiştirmek. bu amaçlarına da ulaştılar sayılır şuan bahçede yer fıstığından domatese, ahudududan armuta her şey var tabii bir de kümes var.

    2 yıllık kümes maceramızdan öğrendiklerimi anlatayım;

    - köy tavukları bilinenin aksine her gün yumurtlamazlar, gün aşırı yumurtlarlar. mesela bizim 12 tavuktan bir gün 5-6 diğer gün 6-7 yumurta alıyoruz. tabii yumurtlama oranı tavuk cinsinden cinsine değişiyor sene içinde toplam 160-180 yumurta veren tavuk cinsleri olduğu gibi 360 günde 320-340 yumurta veren cinsler de var. köy tavuğu yumurtası diye bize köyde yetişmiş ligorin veya kahverengi yumurtaları ile daha çok organik imajı veren brahma yumurtası yediriyorlar haberimiz yok.

    - köy tavuğu demişken, köyde yetişen her tavuk köy tavuğu değildir. köy tavuğu denen tavuk cinsi anadoluda yüzyıllardır yetiştirilen pek çok farklı tavuğun karışa karışa ortaya çıkardığı pek iri olmayan, yumurta ve et verimi düşük, soğuğa dayanıklı, çeşitli renk ve desen yapısında olabilen ve diğer tavuklara göre daha iyi uçma kabiliyetine sahip tavuklardır. net bir cins tanımı olmamakla birlikte belirli özellikleri ile bilgi sahibi kişiler tarafından ayırt edilebilirler.

    - en çok yumurta veren tavuk cinsi bile olsa tavuklar kıştan ve yazdan bahara geçişlerde 10-15 gün tüy değişimi dönemlerinde, sıcak-soğuk geçişlerinde ve bazı türler kışın soğuklarda yumurta vermiyorlar. yani size sürekli yumurta sağlayan bir üretici varsa ve bu üretici size her daim yumurta verebiliyorsa burda şüpheli bir durum olabilir.

    - "köy yumurtası kahverengi olur, sarısı ise turuncuya kaçan koyu bir renk olur" bilgisi ise büyük bir yalan. yumurtaların rengi tamamen tavuğun cinsi ile alakalı. eflatun,mavi, yeşil ve siyah yumurtlayan tavuklar bile var. sarısının rengi ise beslendiği maddelere göre değişebildiği gibi tavuktan tavuğa da değişebiliyor. mesela bizim tavuklardan birinin yumurtasının sarısı bildiğin limon sarısıyken aynı şeylerle beslenen diğerinin sarısı baya baya portakal turuncusu. yani koyu renk sarıya sahip kahverengi her yumurta köy yumurtası değildir.

    - fabrikasyon tavuk ve yumurta üreticilerinin yumurta sarısının rengi için bir skalaları var -boyacıların renk paleti gibi düşünebilirsiniz- siz bir market sahibi olarak gidip bir fabrika ile ayda x miktar tavuk yumurtası için alım anlaşması yaparken, yumurtanın sarısının rengini bu skaladan seçebiliyorsunuz ve renk sizin yumurtalarınız için ayarlanabiliyor. bu renk ayarlaması için bol lutein içeren kadife çiçeği yaprakları, annatto tohumu, mısır, havuç ve çeşitli algler gibi doğal maddeler kullanılabildiği gibi bu pigmentasyona sahip kimyasal maddeler de kullanılabiliyor. bu tamamen fabrikanın bağlı olduğu organiklik sertifikası veya diğer üretim standartlarına bağlı.

    - üretim yöntemleri iyice çeşitlendi ve aralarındaki farklar flulaştı. pek çok diğer üründeki gibi yumurta üretiminde de her üreticinin farklı şartlarda yetişen tavuklar için farklı isimlendirmeleri bulunuyor. bu pazarlama yöntemleri de tüketicinin kafasını iyice karıştırıyor fakat kabul görmüş genel isimlendirmeler şöyle: organic eggs, cage-free eggs, free-range eggs, pastured eggs ve factory eggs. türkçe karşılıkları belirsiz olabiliyor, bir markanın free-range dediği aslında cage-free olabiliyor, bu yüzden yabancı anlamlarıyla ne olduklarını bilip üreticinin size verdiği bilgilerden yumurtanın hangi sınıfa girdiğini sizin anlamanız daha iyi. kısaca farklılıkları şöyle:

    *factory/battery eggs: hayvanlar kanat bile çırpamayacakları, önlerinde yem ve su bulunan çok katlı kafeslerde yaşalar. birbirlerine zarar vermemeleri, agresifliğin azaltılması için loş aydınlatılmış ortamlarda gün ışığı görmeden yaşamlarını sürdürürler. bir karış olsun serbest gezecekleri veya eşelenecekleri alanları yoktur. ticari yemle beslenirler, antibiyotik kullanımı kısıtlanmamıştır, gaga kısaltılması ve zorla tüy döktürme rutin işlerdir.

    *cage-free eggs: fabrikasyon tavuklar gibi kanat bile çırpamayacakları kadar küçük kafeslerde önlerinde yem ve su ile oturan tavuklar insanların canını sıkmış olacakki bu yöntem geliştirilmiş. bu yöntemde tavuklar (avrupadaki kural ve yönergelere göre) yine fabrikasyon yumurtacılıktaki gibi devasa kapalı binalarda oluşturulan ve tavukların 7şer 7şer bölündüğü küçük kümeslere ayrılırlar. toplam hayvan sayısının toplam kümes alanına oranı 9'dan büyük olamaz ayrıca kümes başına maksimum 7 tavuk olabilir ve bu hayvanların hepsine 15 santimlik tüneme alanı ve kümes başına 250 santimetrekare eşelenme alanı sunulmak zorundadır. açık alana çıkmaları zorunlu değildir, antibiyotik kullanımı kısıtlanmamıştır, ticari tavuk yemi yerler (yemler açısından kısıt yoktur), hayvanları korumaya yönelik aşı yapılabilir ve gagaları kısaltılabilir. demekki cage-free demek tavuk çıkıp açık alanda geziyor demek değilmiş. ayrıca 1999'da avrupa parlamentosundan geçen bir yasaya göre 2012 sonrasında avrupa üyesi devletlerdeki tavukçuluk fabrikasyon/kafes tavukçuluğunun yasaklanmasıyla beraber minimum cage-free olarak yapılabilecek.

    *free-range eggs: yem, aşılama, antibiyotik, gaga kısaltma vs gibi endüstriyel konularda cage-free yönteminden farkı yoktur. farklı olduğu nokta her tavuk günde belirli bir saat belirli bir alanda gün ışığı altında özgürce gezip ot, bok, böcek yer. dünyanın geneli aksine avrupa birliği bu belirli alan ve belirli zaman olayına bir açıklık getirip tavuk başına 4 metrekare alan ve bu alana dilediği zaman çıkma hakkı olması gerektiğini söylemiş.

    *pastured eggs: pasture yani çayır, bayır, mera. pastörize yumurta değil. bu yöntemse free-range'in bir tık üstünü temsil ediyor. bu baya anam babam usulü en basit tavukçuluk yöntemi. bahçenin veya tarlanın bir kenarına kurulmuş bir kümes var, tavuklar diledikleri zaman bu kümesten çıkıp bahçede, tarlada, dağda, bayırda gezip otunu, böceğini yiyor. aşılama, antibiyotik kullanımı vs hakkında bir yönetmelikleri yok fakat bunları sınırlayıp çeşitli organik sertifikalarını alabiliyorlar.

    *organic eggs: tavuklar organik sertifikalı yemlerden oluşan antibiyotik içermeyen bir diyetle beslenmelidirler. hayvan kaynaklı yemlerle beslenemezler örn. toz haline getirilmiş yumurta kabuğu veya hayvan kemiği. sürünün korunması için aşı olabilir ve gagaları kısaltılabilir. tavukların kafeslenmesi yasaktır ve her tavuğun belli bir miktar açık alana ihtiyacı vardır fakat açık alan tanımı biraz gevşek tutulmuştur. free-range ve pastured yöntemleri bu sertifikayı alabiliyorlar.

    araştırmalara göre bağ bahçe gezen tavukların (pastured ve free-range) yumurtalarında a ve e vitaminiyle beraber omega 3 yağ asitleri daha fazla bulunuyormuş.

    az buçuk kendi bildiklerimi anlatayım derken yazmışken tam olsun diyerek ufak çaplı araştırmalarla yazıyı biraz uzattım kusura bakmayın *ha tüm bunların üzerine siz nasıl besliyorsunuz derseniz bizimkilere sabah ve akşam buğday, öğlen suyla karışık kepek veriliyor, sabahtan akşama kadar da çimlik alanda eşelenip böcek vs yiyorlar arada sırada ise evde ayrı bir çöpte topladığımız her türlü sebze ve meyve artığıyla beraber yemek artıklarını yiyorlar.

    ---okumayı sevmeyenlere özet: her köy yumurtası denen yumurtaya aa bu kahverengi, sarısı da güneş gibi diye atlamayın. imkanınız varsa üretildiği yeri ve verilen besinleri görün yoksa da satıcının dürüst olacağına güvenip sorabilirsiniz. bazı kurnaz üreticiler veya köylüler bağ bahçede gezen yerli cins tavukları bırakıp yerine bol yumurta veren hibrit cinslerden edinip bunları yumurta yemi ile besleyip köy yumurtası diye samanlar içinde 2 kat fiyata itelemeye çalışıyor.

    türlü türlü çakallıklar yapılmasına müsait, yurdum kurnazlarının yeni para kaynağı olan ve hakikisi lezzetli olan yumurta, yumurtanın hası.

    başka şeyler öğrendikçe editle eklerim, bilgilerde yanlışlık varsa veya eklemek istedikleriniz olursa bir yeşil uzağınızdayım.
  • çoğunlukla migrostan alınan yumurtanın üzerine bir tutam tezek, bok ne demek isterseniz eklenerek yapılır

    sonuç: yumurtanın üzerindeki bok= katma değer
hesabın var mı? giriş yap