midway

• 1942-43 amerikan-japon savaşlarının baş üssüdür.
  
  amerikan bilim adamları tarafından çözülen, jn25 ile şifrelenmiş telsiz mesajları, pearl harbor baskınından sonra iyice coşan japon kuvvetlerinin amerikaya yeni bir saldırı hazırlığı içinde olduğunu ele verir. yine de saldırılacak noktanın şifreli mesajlar içinde bile "mi"^*adıyla şifrelenmesi amerikan subaylarının saldırı noktasının neresi olduğu konusunda bir türlü emin olamamasına sebep olmuştur. bunun üzerine saldırının midway adasına yapılacağından şüphelenen amerikan pasifik kuvvetleri generali, midway garnizonundan, sularının azalmakta olduğunu belirten bir mesaj göndermesini ister.
  
  bir kaç gün sonra japonların şifreli mesajları arasında saldırılacak bölgenin suyunun bitmek üzere olduğunu belirten bir notun geçmesiyle, saldırılacak bölgenin midway adası olduğu kesinlik kazanır.
  
  bütün amerikan donanması ada çevresine yığılır ve baskın yapmak isteyen japonlara karşı bir baskın hazırlanır. yine de adaya saldırmakta olan dört uçak gemisine karşı amerikalıların üç uçak gemisi vardır ve telsiz mesajlarının çözülmesinin fazlaca zaman alması, amerika'nın enformatik üstünlüğünü de kullanmasına engel olmaktadır. amerikan generalleri japonların ne zaman, nereye, nasıl saldıracağını biliyor olmalarına rağmen savaşı kimin kazanacağını kestirememektedirler. hatta yazışmalar incelendiğinde, amerikan amirallerinin savaşın kazanabileceğine inanmadığı söylenebilir.
  
  4 haziran 1942 de harekete geçen jopan (evet, yanlış yazdım) birlikleri amerikan donanmasının bölgede olduğunu farketse de hava üstünlüğünü kullanarak amerikan donanmasını yarıp adaya ilerlemeye devam eder. amerikan uçak gemilerinden kalkan avcı uçaklarıyla, japon uçakları arasında şiddetli bir çatışma başlar. ne var ki adaya ilerlemeye çalışan donanma japon savaş tarihinin belki de en büyük hatasını yapar ve yüksek irtifada uçup güvenliği sağlamakla sorumlu olan uçakları zaten japon üstünlüğüyle devam eden alçak irtifa savaşına kaydırır. aynı dakikalarda yüksek irtifada neler olduğunu görmek için havalanan bir grup amerikan pilotu birazdan tüm pasifik savaşının kaderini değiştireceklerinden habersizdir.
  
  çok yüksek irtifada tek bir japon uçağı bile kalmaz, ne var ki az önce havalanan amerikan bombardıman uçakları, sisli havadan da faydalanarak, japon donanmasına yüksek irtifadan yaklaşmaktadır. yüzlerce düşman uçağının oluşturduğu bariyerin üstünden tek bir japon uçağıyla bile karşılaşmadan geçen 12 bombardıman uçağı, dakikalar içinde kendini japon donanmasının göbeğinde bulur. uçaklar japon uçak gemilerine doğru dalış yapıp uçak gemileri üzerine bomba bırakmaya başlar.
  
  japon donanması 12 amerikan uçağını, gemilere sabitlenmiş hava savunma toplarıyla rahatlıkla püskürtebilecek güçtedir. üstelik devasa büyüklükteki savaş gemilerinin gök yüzünden bırakılan bir kaç bombayla batması kesinlikle beklenmemektedir. ne var ki inen uçaklara daha hızlı hizmet verebilmek için tüm yakıt ve cephanesi güverteye çıkarılmış olan japon uçak gemileri, düşen ilk bombalarla saniyeler içinde alev topuna döner ve uçak gemilerinden 3 tanesi 5 dakika gibi komik bir sürede batar. amerikan deniz kuvvetlerinden daha güçlü olan japon donanmasının omurga gücü yüzlerce uçak, pilot ve on binden fazla askeriyle birlikte dakikalar içinde imha edilir. ertesi gün kaçmaya çalışan son uçak gemisi de japon yönetiminin, okyanus imparatorluğu hayalleriyle birlikte sulara gömülür. bu çarpışmadan sonra tüm uçak gemilerini ve deneyimli pilotlarıyla birlikte 250 kadar uçağını kaybeden japon deniz kuvvetleri savunmaya geçer. bu saatten sonra japonlar denize iki uçak gemisi daha indirse de uçaklarını ve deneyimli pilotlarını kaybettikleri için, okyanusta bir daha dikiş tutturamayacaktır. saldırı sırası şimdi amerikadadır.^*****
• ikinci dünya savaşı, haziran 1942.
  4 uçak gemisine sahip (akagi, kaga, soryu, hiryu) japon ana vuruş gücü, çokça eskort ve çıkartma grubu ile midway adasına yollanır. karşılarında 3 amerikan uçak gemisi (yorktown, hornet, enterprise) bulunmaktadır.
  
  radarın henüz günümüzdeki hüneriyle kullanılamadığı bu yıllarda, keşif işi keşif uçaklarıyla yapılmaktadır. amerikan keşif uçakları, japon filosunu bulur. amerikan filosunun yeri belli değildir.
  
  amerikalılar torpido bobardıman uçaklarıyla savaşı açarlar. gelen amerikan bombardıman uçakları, savunmadaki japon avcıları tarafından düşürülmeye başlanır.
  
  japon tarafında bir kararsızlık durumu hakimdir. japon amirali nagumo önce amerikan gemilerine mi, midway hava üssüne mi saldıracağı konusunda kararsızdır. japon bombardıman uçakları, gemilere karşı etkili (ama karaya karşı etkisiz) torpido yüküyle havalanmıştır fakat amerikan gemileri henüz bulunamadığı için, japon bombardıman uçakları saldırıya başlayamamıştır.
  
  nagumo bulunamayan amerikan gemilerinden vazgeçer ve midway'e saldırmaya karar verir. japon bombardıman uçaklarını, torpido yüklerini bomba ile değiştirmek için uçak gemilerine geri çağırır.
  
  bu sırada amerikan torpido bombardıman uçakları japon alçak irtifa avcıları tarafından sinek gibi avlanmaktır. bu avın hızı yetersiz gelmiş olacak, nagumo yüksek irtifa avcı grubunu da aşağı irtifaya, bu savaşın içine çeker.
  
  olanlar olur. midway'den havalanmış ve kaybolmuş 12 adet pike bombardıman uçağı (yüksek irtifa bombardıman uçakları) tam o anda sislerin arasından çıkar ve japon uçak gemilerini önlerinde bulur. tüm japon avcıları aşağı irtifadadır. japon uçak gemilerinin güverteleri silah değistirmekte olan bombardıman uçakları, uçak yakıtı, bombalar ve torpidolarla doludur. 12 uçak savaşın kaderini belirleyen dalışı yaparlar. akagi, kaga ve soryu batar.
  
  hiryu bu olayın hemen arkasından yorktownu batıran bir saldırı havalandırsa da, ertesi günü yakalanır ve batırılır. japonların tüm saldırı gücü, tüm tecrübeli pilotları 24 saat içerisinde yok olur. japonya artık savunma savaşı yapacaktır.
  
  bundan sonrası şahsi fikrim:
  ha, midway'i japonlar kazansaydı ne olurdu? ikinci dünya savaşını daha fazla insanı ve hammaddesi olan taraf kazanmıştır. savaş sırasında amerika'nın gemi üretim hızı, japonya'nın gemi üretim hızının 10 katından fazladır. hâl böyle olunca amerika'nın savaşı kazanması kaçınılmazdır - midway, kaçınılmaz bir durumu belki bir, belki iki yıl kadar öne çekmiştir.
• 7 aralık 1941'de amerika’nın hawaii adaları’ndaki pasifik filosu’na ani ve başarılı bir baskın düzenleyen japonya, bu baskını takip eden yedi ay boyunca baş döndürücü bir yayılma gerçekleştirir.
  
  hong kong, filipinler, çinhindi, malezya, endonezya, güneybatı pasifik adaları japon işgaline girer. müttefikler ağır kayıplara uğrar ve sürekli geri çekilir. japon yayılması avustralya’ya ve abd’nin pasifik’teki can damarı olan hawaii adaları’na kadar dayanır. fakat ne büyük ölçüde olursa olsun, japon yayılması bu iki hedefi de kapsamına almadığı sürece yeterince güvenli olmayacaktır. çünkü avustralya ve hawaii üsleri müttefik kuvvetlerin elinde bulunduğu takdirde, uzayan zamanla birlikte savaş alanlarında ağırlığını hissetirmeye başlayacak olan amerikan endüstrisi, bir süre sonra japon kazanımlarını bir bir geri alma potansiyeline sahiptir (ki sonuçta da bu oldu). ancak avustralya ve hawaii de alındığı takdirde abd’ye pasifik cephesi’nde bir saldırı harekatına başlama imkanı verecek hiçbir ileri üs kalmayacağı ve bu cephede amerika tamamen kendi ana karasına hapsedilmiş olacağı için, belki japonya ile barışa mahkum kalacak ve böylelikle 7 aralık 1941'i takip eden japon yayılımının büyük bir kısmı da garantiye alınmış olacaktır.
  bu stratejiye dayanan japonya, nisan 1941'de avustralya’ya karşı harekete geçer. mercan denizi savaşı yaşanır ve berabere kalınır. avustralya’ya yönelik japon yoklaması bir süreliğine rafa kaldırılır. bu kez de dikkatler hawaii üssüne yönelir.
  
  1942 nisanı’nın son günleri ve mayıs ayı boyunca amerikan telsiz dinleme postaları japon iletişiminde sürekli ve giderek yoğunlaşan şifreli bir hedef ismi tespit etmektedirler: af. japon mesajlarındaki af yoğunluğundan, bir sonraki hedefin orası olacağı bellidir; ama af neresidir? amerikan kurmaylar kendilerini japonların yerine koyarak düşündüklerinde üç- dört ihtimal öne çıkmaktadır. amerikanların bu ihtimallerin hepsini birden koruyabilecek güçleri yoktur. aslında japonlar karşısında o kadar zayıftırlar ki birini bile koruyabilecekleri şüphelidir. ama zayıf da olsa bir başarı şansına sahip olabilmeleri, af’nin neresi olduğunu kesin olarak bilebilmelerine bağlıdır. aksi halde hiçbir şansları da olmayacaktır. ihtimaller arasında en güçlü olanlardan biri af’nin midway olduğudur. hawaii’nin kuzeybatısında bulunan midway, stratejik hedef olan hawaii’ye saldırılmadan önce mutlaka ele geçirilip bir ileri deniz/hava üssü durumuna getirilmesini gerektiren bir coğrafi konuma sahiptir.
  bu ihtimalden yola çıkan amerikan istihbarat subayları, japonlara bir yem atmaya, bir oyun oynamaya karar verirler. böylece ”kaderin midway mucizesi”ni oluşturan taşlardan ilki yerine yerleştirilmiş olur.
  hawaii’deki amerikan karargahından midway’e bir haber gönderilir ve midway’den hawaii’ye şifresiz olarak açık bir telsiz mesajı çekmesi istenir: ”tatlı su kondansörümüz bozuldu. acele(tekrar ediyoruz acele) olarak yenisini gönderin”. askeri değeri yüksek bir mesajdır bu. japonların dikkatini çekmemesi mümkün değildir. sonra pasifik’in dört bir yanına dağılmış olan amerikan dinleme postaları dört kulak kesilirler. beklenen haber gecikmez. amerikan mesajını zapteden japon istasyonlarından biri tokyo’yu hemen uyarır:”af’nin tatlı su kondansörü bozuk!”
  japonlar yemi yutmuş ve amerikanlar istediklerini öğrenmiştir. hedef midway’dir…
  
  japon gücü midway’e doğru japonya’daki merkez üslerinden demir alırken filo komutanı koramiral nagumo’ya kötü bir haber iletilir. hava harekatı başkanı yarbay genda ağır bir grip nedeniyle hastanede yatmaktadır. onun yerini alabilecek ikinci adam olan yarbay fuçida da o sırada apandisitinden ameliyat olmaktadır. ikisi de savaş dışıdır. haberi alan koramiral nagumo hafifçe sararır ve titrek bir sesle konuşur:”pearl harbor baskını’nı genda başlatmış ve fuçida yönetmişti. şimdi her ikisi de yok!” kurmayları, komutanlarını teselli etmeye çalışırlar. usta havacıların yerlerine getirilenler ise bu çapta bir harekatın altından kalkması imkansız, beceriksiz subaylardır.
  bu midway’e giden yolda kader’in ikinci taşıdır.
  
  japon filosu pasifik’e açıldığı andan itibaren eşine az rastlanır yoğunlukta bir sis tarafından kuşatılır. savaş düzeninde ilerleyen yüzden fazla gemi, telsizleri kapalı ve radar henüz kullanılmıyor… durumun ne denli bir keşmekeş oluşturduğunu tahmin etmek güç değildir. japon gemileri birbirlerine çarpmamak için hız keserler. midway’e varış süreleri bütün planlarını alt-üst edecek ölçüde uzar… bu gecikme, amerikanlar için bir altın fırsat olur. hazırlıklarını hızla bütünleyip tam zamanında midway sularındaki yerlerini alır ve japonları beklemeye başlarlar…
  
  üç amerikan uçak gemisinin nerede bulunduğu sorusu, japonlar için hayati bir önem taşımaktadır. durumu netleştirmek için de merkezi amerikan üssü olan hawaii’ye bir hava keşfi planlanmıştır. uzun menzilli bir japon deniz uçağı amerikan uçak gemilerinin hawaii’de olup olmadığını kontrol edecektir. fakat son anda tokyo’daki genel karargah keşif kararını iptal eder. ve en kötüsü, iptal, midway’e ilerlemekte olan filoya bildirilmez. ve haklı olarak filo, her şeyin yolunda olduğunu, hiçbir aksi sürpriz ihtimali bulunmadığını düşünerek yoluna devam eder.
  oysa bu gaflet de beklenen sona döşenen bir taştı. amerikan uçak gemileri sessiz sedasız midway etrafındaki yerlerini almışlardır.
  en sonunda kader günü olan 4 haziran 1942 gelip çatar. 108 japon pike bombardıman uçağı, sabahın erken saatlerinden itibaren midway’deki zayıf amerikan garnizonunun üstüne çullanmıştır. çevredeki amerikan uçak gemilerinin varlığından habersiz bulunan japonlar, tam bir rahatlık içindedirler. nasıl olmasınlar ki? küçük midway savunması karşısında dev japon armadası… ama yine de her şeyi şansa bırakmak istemezler. japon filosundaki kruvazörlerden mancınıkla fırlatılan keşif uçakları midway karasularında amerikan uçak gemilerini aramaktadır. fakat bir tanesi, teknik bir arıza sebebiyle geç fırlatılır. yarım saat kadar… yarım saat geç fırlatılan 4 no’lu keşif uçağının bölgesinde tam üç tane amerikan uçak gemisi bulunmaktadır. ve bu gecikmenin japonlara ödeteceği bedel yıkıcı boyutlarda olacaktır.
  bununla da kalınmaz,
  4 no’lu keşif uçağı, uçuşu sırasında bir yığın aksilikler yaşar. motoru bir türlü tam randımanla çalışmaz, yeterli hıza ulaşamaz ve gecikme süresi bu sayede bir saate uzar. en sonunda tam görevini bitirip geri dönmek üzereyken bir hayli gecikmiş olarak amerikanları görür. artık herkes birbirinin varlığından haberdardır. fakat japonlar amerikanların yalnız bir tane uçak gemileri olduğunu zannederler. çünkü ”no 4” ancak birini görebilmiştir.
  ilk saldırı amerikalılardan gelir. yavaş ve savunmasız amerikan torpil uçakları japonlar için kolay bir hedef olurlar. on beş uçağın tamamı japon filosuna önemli sayılabilecek hiçbir hasar veremeden japon avcıları tarafından düşürülür. düşen uçaklardan sağ kalan tek pilot denizde paraşütüne sarılmıştır ve iki gün orada bekledikten sonra kurtarılmıştır. o günü ‘çöplükteki sinekler gibiydiler’ diye tarif ettiği japon zero avcılarıyla hatırlayacaktır. gün, amerikanlar için kötü başlamıştır; ama daha yeni başlamıştır…
  
  ikinci amerikan saldırı dalgası da yine iki ayrı grup halinde gelen torpil uçaklarından oluşmaktadır. japonlar bu saldırıyı da havada hazır bekleyen avcı uçakları sayesinde rahatça boşa çıkartırlar… ve hemen hiç önemli hasar görmezler. fakat arka arkaya gelen amerikan saldırıları, japonları kuşkulandırmıştır. bu kadar çok sayıda uçağı görünce amerikan uçak gemisi sayısının birden fazla olabileceğinden şüphelenirler. ve bu şüpheyi netleştirmek için midway’de yeniden keşif amacıyla yeni bir keşif uçakları grubu havalandırırlar. daha başka amerikan uçak gemilerinin bulunup bulunmadığı bilgisi japon harekatını doğrudan etkileyecektir. o sıralarda uçak gemilerine inmekte olan bombardıman uçakları gelecek habere göre ya kara hedeflerine uygun bombalarla ya da gemilere karşı etkili olacak mühimmatla donatılacaktır. ve keşif uçaklarından haber gelene kadar koyu bir belirsizliğe gömülür. japon uçaklarına iki-üç kez farklı cephaneler yüklenir, boşaltılır sonra tekrar yüklenir… çok değerli bir zaman dilimi boşuna harcanır…
  
  sabah yaşanan olayın bir benzeri daha tekrarlanır. aranan uçak gemileri japon ”soryu”dan havalanan keşif uçağının bölgesindedir ve kısa sürede tespit edilir. fakat tespit, japon filosuna iletilemez. çünkü uçağın telsizi arızalanmıştır. bu durum japon komutanlarına sahte bir güvenlik duygusu verir. filonun hava korumasını gerçekleştiren ve benzinleri bitmek üzere olan avcı filoları yakıt ve cephane ikmali için iniş emir alırlar. bu an, japon filosunun üzerine yönelen kader sillesinin hız kazandığı andır. havada filoyu koruyan hiçbir uçak yoktur. uçak gemilerinin güverteleri, tıklım tıklım bomba ve benzin yüklü olarak kalkış emri bekleyen yüzlerce bombardıman ve torpil uçağıyla doludur. ve tam o sırada 16 adet amerikan pike bombardıman uçağı, japon filosuna varmak üzeredir.
  
  herşey dört-beş dakika içinde olup biter. dokuz tane 500 kg.lik bomba hedeflerine tam isabet kaydeder. dört japon uçak gemisinden üçü, yanan birer meşale halini almıştır. bu arada japonlar da bir amerikan uçak gemisini batırmayı başarırlar. fakat günün ilerleyen saatlerinde dördüncü ve sonuncu japon uçak gemisi de diğerlerinin akibetini paylaşır. bu gemi batmadan önce telsizi bozulan keşif uçağına da ev sahipliği yapar. zavallı pilot güverteye iner inmez, hırsından ağlayarak, üç amerikan uçak gemisiyle ilgili raporunu üstlerine verir. ama artık çok geç kalmıştır. kader bu kez etkisini adeta göze sokarcasına göstermiştir.
  
  4 haziran 1942'de midway’de yaşananlardan sonra pasifik savaşı’nın gidişatı kökten değişmiş olur. japonlar güçlerinin son sınırında olduklarının farkındadırlar. savunmaya geçerler. yavaş yavaş kendini savaş alanlarında hissettirmeye başlayan endüstriyel gücünün etkisiyle amerika, savunmayı bırakıp aynı yılın ağustos ayında guadalcanal’a yaptığı çıkarma harekatı ile saldırılarına başlar… bu yeni süreç, ağustos 1942'den, hiroşima’nın bombalanacağı ağustos 1945'e kadar kesintisiz üç yıl sürer ve japonya’nın yenilgisiyle sonuçlanır.
  
  bu akış içerisinde midway tam bir stratejik dönüm, mükemmel bir kırılma noktası olmuştur. amerikalı başkomutan oramiral chester nimitz’in anlatımıyla: ”midway, pasifik savaşı’nın en can alıcı çarpışması, her şeyin mümkün olduğu bir karşılaşmadır”. ve son bir şeyin daha altı çizilmelidir:
  midway’in anlamı ”yol’un yarısı”dır…
  
  kaynaklar:
  
  kötümserin tarih rehberi, s. flexner, aykırı yayıncılık, 2005, istanbul
  midway savaşı, donald s. sanford, baskan yayınları, 1981, istanbul
  alıntı
• herşeyin temelinin ekonomi olduğunu gösteren savaş.
  
  hep uçak gemisi kaybı - japonlar 4 uçak gemisi kaybetti diyoruz ya. savaşta japonyanın asıl belini büken, gemilerinin değil, tecrübeli pilotlarının kaybı olmuştur.
  
  neden derseniz, savaş pilotu dediğin, hele hele de uçak gemisi pilotu dediğin ve karanlıkta, dalgalı denizde sallanmakta olan 50-60 metre boyunda bir platforma rüzgar altında inme yetisine sahip ruh hastası kişilik ağaçta yetişmez. eğitimi için yüzlerce, hatta bolluk döneminde binlerce saat uçuş tecrübesi gerektirir (savaş öncesinde uçak gemisi pilotu olmak için japonlarda 4000 saat kadar uçuş tecrübesi standart. amerikalılar biraz daha rahat, 1000 - 1500 saat civarı yetiyor)
  
  savaşta japonların temel hedefi petrol. savaş boyu petrol kıtlığı var. bir pilotu havada yüzlerce saat tutacak petrol artık yok hayatlarında. bu nedenle midwayde kaybedilen pilotların yerine yenileri yetiştirilemiyor. japonlar savaşın devamında denize bir kaç uçak gemisi indirse de, bu gemilerden havalanan pilotlar hep tecrübesiz, hep allah'lık oluyor.
• insanların doğaya ve hayvanlara nasıl zarar verebildiğinin ve dünyayı ne çeşit bir cehenneme çevirdiklerinin öyküsü: http://www.midwayfilm.com/
• bu savaşta japonlar pek çok aptallık yapmıştır ama en komiği güverteye öküz gibi kocaman kırmızı daireler çizmeleridir herhalde. düşmana gel buraya nişan al der gibi.
  
  bunu ben söylemiyorum. akagi'yi vuran binbaşı richard best'in sağlığında verdiği bir röportajda var. akagi'ye doğru dalış yaptığımda güvertedeki rising sun'ı hedef aldım diyor adam açık açık.
• street fighter'a tek rakip olabilmi$ 2d dovu$ oyunu mortal kombat'i bize kazandirmi$ olan firma . saygilar .
• pasifik okyanusunun tam ortasında yarım ay şeklinde küçük bir ada.
• ayrıca japon filosuna son darbeyi vuran on iki dauntless, midway hava üssüne değil, o anda hiryu'dan kalkan uçaklarca vurulmuş ve ölmekte olan yorktown uçak gemisine aittir.
• bu sava$in anisina yapilan uss midway ucak gemisi de 2004'te emekliye ayrilmi$tir.