ortanın solu

• bülent ecevit'in içerisinde "aşırı sağ" için şöyle bir tanımlama yaptığı kitaptır;
  
  "aşırı sağda, toplumu varmış olduğu noktadan geriye doğru çekmeye uğraşanlar vardır. bunlar gericilerdir. bazısı, sadece duygusal nedenlerle geçmişin özlemi içindedirler. fakat birçoğu da halk topluluklarını taassubun karanlığında tutmak, sosyal ve ekonomik haklardan yoksun bırakmak; öylelikle halkı bir avuçluk egemen ve güçlü zümrenin baskısı altında köle gibi çalıştırmak istedikleri ve eski toplum düzenini bu isteklerine daha elverişli buldukları için geçmişi özlerler.
  
  böylelikle çoklukla, demokrasiden huzursuzluk duyarlar. demokrasiyi, ancak özledikleri düzeni yeniden kurmayı kolaylaştırdığı ölçü ve biçimde isterler ve ellerine fırsat geçince demokrasiyi sona erdirirler. demokrasinin halkı uyandırmasından, halkta özgürlük ve değişiklik, eşitlik ve adalet, duygu ve isteklerini körüklemesinden korkarlar. bu korkularında da kendi açılarından haklıdırlar. çünkü böyle duygular kendi kurmak istedikleri düzeni engeller. onun için halkı, ya bir sağcı diktatörlük altında yaşatmaya ya da ekonomik ve sosyal bakımından ezilen, güçsüz bırakılan ve bu yüzden iradesini serbestçe kullanamayan halkı, biçimsel ve köksüz bir demokrasiyle avutmaya çalışırlar.
  
  "özel teşebbüsçülük", "özel mülkiyetçilik" maskesi altında, üretim araçlarını ve iş hayatını, sömürücü zümrelerin, büyük sermaye veya toprak sahiplerinin tekellerine veya kontrolüne bırakmak; devleti ve hukuku da bunun araçları olarak kullanmak isterler.
  
  eski imparatorlukları yeniden canlandırmak; dinsel taassuba veya ırkçılık temeline dayanan bir toplum ve devlet düzeni kurmak gibi hayaller besleyenler böyle gericiler arasından çıkar."
  
  tekrar belirtmekte yarar var, bu kitap neredeyse 50 yıl önce yazılmış. maalesef 1984 veya hayvan çiftliği kadar okunmadığı için olsa gerek, günümüzde yaşadıklarımızı ne kadar güzel anlattığı konusunda övgüler almaz.
• bülent ecevit'in 1966 tarihinde ne işlev görmek üzere kodlandığını açığa vuran bir beyanat verdiği kavram;
  
  "(..) chp'nin yaptığı gibi ap de, ortanın sağında olduğunu bildirerek sağ uçtan gelebilecek tehlikelere karşı bir duvar çekerse demokrasimiz sürekli yaşama imkanına kavuşacaktır."
  
  bülent ecevit, cumhuriyet, 28 ekim 1966; feroz ahmad, demokrasi sürecinde türkiye (1945-1980), hil yay., s.287
• bülent ecevit aynı adlı kitabında bu kavrama ilişkin tanımlarından biri de şudur:
  
  ''yeryüzünde ekecek veya yetecek toprağı olmadığı için yerin yüzlerce metre altında, varlıklı kişilerin bir öğün yemekte verdikleri bahşiş kadar paraya çalışan ve pek azı emeklilik aylığı alabilecek kadar yaşayan maden işçilerinin ısdırabını, sobanıza her kömür atışınızda duyabiliyor ve - onlar size oy vermeseler de - onların ıstırabını azaltabilmek, onların yaşantısına biraz ışık katabilmek, onları insanca yaşama olanağına kavuşturabilmek için uğraşmaya kendinizi ödevli sayabiliyorsanız, ortanın solu tabiatında bir insansınız demektir.''
• bir basin toplantisi sirasinda basin mensuplarindan biri ismet inönü'ye "chp politikasi icin ortanin solu diyebilir miyiz" diye bi soru yöneltir. inönü de "evet, diyebiliriz" diye tasdikler. ve kiyamet kopar. o zamanlar (60lar-70ler) memlekette en kötü sey komünist olmaktir. ve sol demek komünizm demektir! chp sol olduguna göre onlar da komünisttir! dönemin ikinci partisi olan adalet partisi hemen "ortanin solu moskova yolu" diye karsi propaganda baslatir. chp kendi icinde de ikiye bölünmüstür. bülent ecevit önderligindeki azinlik kesim ortanin solu düsturunu desteklerken, geri kalanlar bunu kesinlikle kabullenememektedirler. ama inönü ve ecevit baskin cikar, chp artik sol bi parti olmustur. ilerleyen dönemlerde ecevit partiden istifa ederken de inönü kendisine "sen gidersen bu ortanin solu hareketi devam edemez" diyerek kalmasini rica etmis ama ecevit'i caydiramamistir. sig zamanlarin önemli adimlarindan biridir
• yükselen sol'a karşı, evecit'in chp'yi soktuğu yoldur. büyük ölçüde sosyal demokrat plan ve programlar içermesine rağmen, sosyal demokrasi'nin marksist kökenli olduğu için fincancı katırları ürkütmemek amacıyla ecevit tarafından geliştirilmiştir. ortanın solu sayesinde chp tabanın işçi ve köylü sınıfına doğru (aslında köylüler bir sınıf olarak kabul edilmemektedir) genişletmiş, '73 ve '77 seçimlerinde 1. parti olmuştur. ancak mc hükümetleri yüzünden pek başarıya ulaşamamıştır. bu dönemde chp sol ilkeler ile tanışmış ve sosyalist enternasyonel'e tam üye olmuştur.
• vehbi koç'u ortaya atıldığı dönemde rahatsız eden bir kavram. koç bu kavramı bir tür "komonizm" alameti saymış... vehbi bey, anılarında şöyle anlatıyor:
  
  "ismet paşa, mevhibe hanım, ben ve eşi çay içtik. konuşuyoruz. ben kendisine 'paşam bu ortanın solunu nereden çıkardın?' diye bir sual sordum. bu sualime o kadar sinirlendi ki, eliyle masaya vurdu: 'koç, koç, bu memleketi ortanın solu kurtacaktır' dedi. sorduğum suale pişman oldum."
  
  kaynak: özel arşivinden belgeler ve anılarıyla vehbi koç (haz. can dündar), 2. cilt: 1961-1976, yky, s. 36.
  
  ecevit'in "ortanın solu teorisi" ni tartıştığı aynı adlı kitabı ise 4. baskısını tekin yayınevi'nden yapmış, sarı kapaklı bir kitaptır. 5 lira'ya satılmış zamanında. 125 sayfalık kitap önsöz ve giriş hariç, 8 bölümden oluşuyor.
• bülent ecevit'in 1966 yılında yazdığı kitabın adı. kitap, ecevit'in ortanın solu tanımı ve daha ziyade chp propogandasını işliyor.
  
  mesela ecevit'e göre ortanın solu:
  ''insana en üstün değeri veren,
  insan kişiliğinin gelişmesini her türlü baskı ve engellerden kurtarmak isteyen,
  insanların maddi ve manevi gücünü imkan eşitliği içinde harekete geçirmeyi sağlayan,
  insanlık onuruyla, özgürlükle, sosyal adaletle bağdaşmayacak etkenleri ve yöntemleri reddeden,
  maddi ve manevi yoksunluğun herkes için sonra ereceği,
  insanca bir toplum düzenini insanca usullerle kurmaya çalışan bir tutum ve davranıştır.''
  
  kulağa çok hoş geliyor. çok romantik.
  
  tabi ''tüm bunlar devrimci, ilerici bir parti olan chp sayesinde gerçekleştirilebilir'' diye ekliyor.
  
  bir de chp için şimdi bile geçerli olacak şu tavsiyede bulunuyor:
  ''chp halka gitmelidir. kendini halka daha iyi anlatabilmeli, halkta kendi gerçek kimliğine uygun bir chp imajı yaratabilmelidir. bürokratik ve soğuk yüzlü devlet imajını; osmanlı devletinin çöküntü dönemindeki aydın-halk ikiliğiden kalma, halktan uzaklık imajını üstünden atabilmelidir.
  muhalefette olmak, yani devletin başında bulunmamak, bu imaj değişimi için fırsattır.''
• şuradan hakkında kısa bir video izlenebilir.
• 12 eylül'de sonra merkez gittikçe sağa kaydığı için artık yeteri kadar sol olmayan sol.
• bülent ecevit'in 1966'da yazdığı siyasi yapıyı analiz ederken başta chp olmak üzere zamane partilerin yelpazedeki yerlerini tanımladığı, sosyal demorasinin ilkelerini ve uygulamalarını yorumladığı kitabı.