perito moreno

• buzul parcalanarak tamamen sulara gomulmus degildir, kapi gibi yerindedir, hatta hala genisleyen az sayidaki buzuldan biridir.
  
  ancak bu buzulun konumu itibariyle ozel bir durumu var; bir noktada kayalara dayaniyor ve arkasindaki su kutlesi ile onundeki golun baglantisini kesiyor. bu nedenle iki taraftan da buyuk bir itme kuvvetine maruz kaliyor ve bu da buzulun surekli catirdamasina, kocaman buz parcalarinin kopup sulara yuvarlanmasina neden oluyor. bu itis kakisin sonucu olarak ara ara sular buzulda bir tunel acmayi basariyor, ancak bu tunel bir sure sonra buzulun agirligi ile cokup kapanyor ve buzul ile sularin mucadelesi tekrar basliyor. buzulun parcalanarak sulara gomuldugu bilgisi belki bu tunelin acilmasiyla veya parcalanmasiyla karistirilmis olabilir.
  
  buzulun olagan catirtilari ve ufak tefek parcalarin kopmasi bile inanilmaz gorkemli, guclu bir manzara. catirtilar da oyle mutfakta biri mi var formatinda degil, kukremeyi, hatta gokgurultusunu andiran, uzun suren ciddi catirtilar, eyvah buzul cokecek simdi hissini veriyor insana ama aslinda kopan ufacik bir parca. ufacik parcalarin bile bu kadar gurultukopardigi dusunulurse, buzulda tunel acilmasi veya kapanmasi herhalde insani kendinden gecirecek bir manzaradir.
  
  buzulun tek guzelligi bu catirtilar degil tabi. insanin gordugu-gorecegi hicbir seye benzemeyen, bu dunyanin disindan bir havasi var. sikismanin etkisiyle, koyu lacivertten gece mavisine, elektrik mavisinden acik maviye kadar turlu turlu mavi tonlari goruluyor buzulda ve sanki buzul icten aydinlatilmis gibi gorunuyor bu maviler. gercekdisi, inanilmaz guzel, sakin, ama bir o kadar da guclu ve gorkemli bir manzara. biraz uzak (buenos aires'ten ucakla 3 saat) ama arjantin'e seyahatin en akilda kalan, kesinlikle tavsiye edecegim duraklarindan. perito moreno disindaki buzullari da (ki park nacional de los glacieres'de gani gani) gormeyi planliyorsaniz, onlari once gorup perito moreno'yu sona birakmanizi oneririm bir de. zira perito moreno'yu gordukten sonra insan digerlerinden etkilenemiyor.
  
  ayrica (bkz: san rafael)
• ölmeden önce görülmesi gereken yerler listesine adını yazdıran yerdir. güneş sistemine kafa tutar gibi tersine dönen venüs ve uranüs gibi yeryüzünde de iklim değişikliğine kafa tutarak aksine buz kütlesini büyüten nadir buzullardandır.
  
  buzul los glaciares ulusal parkı'nda bulunmaktadır ve arjantin patagonyası'ndaki en önemli turistik yerlerden biridir. perito moreno buzulu, adını 19. yüzyılda bölgeyi inceleyen kaşif francisco moreno'dan almıştır. buzulun toplam derinliği ortalama 170 metre iken su yüzeyindeki uzunluğu 70 metredir. perito moreno buzulu, buenos aires şehrinden daha büyüktür. buzul km² civarında iken, başkentin büyüklüğü 203 km²'dir. buzul dünyadaki üçüncü büyük tatlı su rezervini oluşturmaktadır. perito moreno 18.000 yıl önce yaşanan son buzul çağının bir kalıntısıdır.
  
  buzul her gün ortalama iki metre ileriye taşınır ancak bir o kadar da kütle kaybeder. bu şekilde kendi içerisinde bir denge halindedir ve bu denge bir süre sonra buzul kütlesinin büyümesi ile sonuçlanır. hatta o kadar çok ileri taşınır ki büyüyen kütlesi karşı kıyıya dek uzanır ve burada doğal bir baraj oluşturur. işte bu oluşum eğer çok şanslıysanız bir süre sonra muhteşem bir manzaraya tanıklık etmenizi sağlayacaktır.
  
  kıyıya ulaşan buzul lago argentino'nun güney kolu olan brazo rico'ya set çekerek bir baraj oluşturmaktadır. bu süreçte brazo rico'nun suyu bulanıklaşır ve su seviyesi yükselir. yükseklik lago argentino'nun su seviyesinin neredeyse 30 metre yüksekliğine kadar çıkabilmektedir. bu yükselen su seviyesi buzula basıncını gittikçe artırır ve buzul bu basınca daha fazla dayanamayıp büyük kırılma gerçekleşir. kırılma döngüsünün belirlenmiş bir frekansı yoktur. ancak dört ya da beş yılda bir gerçekleştiği görülse de ani, ilerleyen ve küçük patlama şeklinde üç farklı dinamikte olayın yaşandığı dönemler gözlenmiştir. ani tip bir olayda, maksimum deşarj saniyede 8000 m³'e ulaşabilirken, daha küçük bir olayda ortalama 123 m³ tahliye olmaktadır.
  
  ilk olarak 1917 yılında buzulun kırıldığı gözlenmiştir. buzulun kırılması, dünyadaki en etkileyici doğal manzaralardan biri olarak kabul edilmektedir. buzul çevresinde hangi zamanda dolaşırsanız dolaşın mutlaka buzulun ilerlemesinden kaynaklı çatırdama sesleri ve buzuldan kopan parçaların su ile buluşma ihtişamına şahit olabilirsiniz. buzul deneyiminizi görsel şölenden başka bir deneyime geçirmek isterseniz trekking turlarına katılabilirsiniz. uzaktan pürüzsüz bir yüzeyi olduğu düşünülse de derin yarıkların varlığı yürüyüşü deneyimleyenler tarafından dile getirilmektedir. eğer çok şanslıysanız kırılma anına denk gelebilirsiniz. en son 2018 yılında büyük bir kırılma olmuş ancak gece vakti gerçekleşmiştir. gece park kapalı olduğundan bu büyük şölen gözlenememiştir. sabah ziyaretçiler setin kırılmış hali ile karşılaşmışlardır.
  
  setin kırılma anına bir örnek
  
  kaynaklar: 1, 2, 3
• kendi kendini yenileyen buzuldur, unesco nun korumasi altindadir. yillar gectikce erir ama yine yillar gectikce eriyen kismi kendini tamamlar. doga harikasidir. insan karsisinda agzi acik bakakalir. dunyanin dort bir yanindan insanlar sirf bu buzulu gormek icin bile gelir arjantin'e. el calafate en yakin konaklanacak sehirdir, hotel fiyatlari uygundur. buzulu daha da yakindan gormek isteyenler icin tekne turlari vardir, teknenin kaptani buzuldan ayrilan kucucuk parcalara dahi carpmamak icin oyle bir rota cizerki 1 kmlik kiyiya 1 saatte gidersiniz,e haliyle doga harikasi, dunya mirasi, zarar verirsen kendi ulken degil tum dunya hesap soracaktir senden. gitmeye gormeye deger.
• tekneyle yanına yanaşıldığında, esen rüzgarın insanın iliklerini dondurduğu, karaya çıkıldığında ise gayet rahat kıyafetlerle çiçeklerin arasından seyredilebilen benzersiz doğa harikası. özellikle akşam güneşi ile beraber beyaz ve mavinin tüm tonlarını bünyesinde barındırır. el calafate'den 1 saatlik otobüs yolcuğuyla ulaşılmaktadır.
• arjantin'in santa cruz eyaletinde bulunan güzel bir şehir, sık sık perito moreno buzulu ile karıştırılır.
• (bkz: el calafate)
• artık yok..küresel ısınma yüzünden kaybedeceğimiz güzelliklerden biri..
  (bkz: bu daha baslangic ciftetelli de oynayacaksin)
• arjantin'de bir şehir.
• arjantin'deki turistik degeri olan 65 metre yuksekligindeki devasa buzul. kendisi bugun parcalanarak tamamen sulara gomuldu.
• (bkz: buzullar eridiginde hollandalilarin yiyecegi bok)