bir termometre olarak cırcır böceği

• amerikalı bir fizikçi olan amos dolbear tarafından 1897 yılında yazılmış makale.
  
  makalesinde keşfettiği yasaya^* göre erkek cırcır böceğinin dakikadaki ötüş sayısıyla havanın sıcaklığı^* arasında doğru orantı bulunmakta. ve bu orantı bize havanın kaç derece olduğunu söyleyebilmekte. işte o yasa;
  
  sıcaklık(ºc) = 10+(dakikadaki ötüş sayısı-40)/7
  
  yani formüle göre bir cırcır böceği dakikada 180 defa ötüyorsa havanın sıcaklığı 30 santigrat derecedir. formül için kısayol isterseniz cırcır böceğinin 8 saniyedeki ötüş miktarına 5 eklemek de aynı sonucu verecektir.
  
  olayın temeli erkek cırcır böceğinin hava sıcaklığının artışına vızıldamasındaki artışla karşılık vermesi temeline dayanıyor. özellikle eğer bulabilirseniz oecanthus fultoni türünden çok daha hassas termometre olmakta. dolbear, makalesinde gözlemlerinin ve yukarıdaki formülün hangi cırcır böceği türleri için olduğundan bahsetmemiş. ancak, ondan sonra gelen araştırmacılar makaledeki türün bilimsel olarak oecantus fultoni olarak bilinen karlı ağaç cırcır böceğinin olması gerektiğini düşünüyor. bu nedenle karlı ağaç cırcır böceği günümüzde çoğunlukla temperature cricket olarak anılıyor.
  
  dolbear’ın makalesinde bahsedilen formül, karlı ağaç cırcır böcekleri için en iyi sonucu veriyor ancak çayır cırcır böcekleri için de uygulanabilir. ama aynı zamanda unutmamak gerekir ki sadece 45 fahrenheit derece ile 90 fahrenheit derece arasında yukarıdaki formül doğru sonuçlar veriyor(32,22 ºc ile 7,22 ºc arası). 45 fahrenheit derecenin altında cırcırböcekleri tembelleşiyor. eğer sıcaklık 90 fahrenheit’in üzerine çıkarsa bu sefer de cırcır böcekleri enerjilerini korumak için daha az ses çıkarıyorlar.
  
  peki cırcır böcekleri bunu nasıl yaparlar?
  
  erkek cırcır böcekleri insanı rahatsız edebilen o müthiş sesi dişileri kendilerine çekmek, rekabet ettiği diğer erkeklere gözdağı vermek ve çiftleşme pozisyonuna geçmek için ön kanatlarını birbirine sürterek çıkarırlar. ön kanatlar, kas kasılmalarından kaynaklı olarak sürtünür. bu sürtünme sonucunda ses üretimi gerçekleşir. kas kasılmaları, yani sesin alt kaynağı, vücut içinde meydana gelen sıralı kimyasal reaksiyonlarının sonucudur. böylece ötüş sıklığı, vücut içerisindeki bu kimyasal reaksiyonların hızlı ya da yavaş olmasına bağlı olarak değişecektir. kimyasal reaksiyonlar da ortam sıcaklığıyla alakalı bir konudur. tüm diğer böcekler gibi cırcır böcekleri de soğukkanlı organizmalar olduğundan vücut içi sıcaklıklarını kontrol mekanizmaları yoktur. bunun yerine çevre sıcaklığını alırlar. böylelikle çevre sıcaklığı cırcır böceğinin çıkardığı sesin sıklığında belirleyici bir rol oynamış olur. amos dolbear da "bir termometre olarak cırcır böceği" makalesinde bu yolla yukarıdaki formülü keşfeder.
  
  kaynakça
  fencebilim.com
  evrimagaci.org
  en.wikipedia.org
  bilimya.com
  hayretedeceksin.com
  sıcaklık dönüştürücü