beyaz mendil

• ibrahim tatlıses'in aramam albümünden her zamanki gibi çok güzel yorumladığı bir şarkı.
  
  17 ağustos 2005 tarihinde harbiye açık hava tiyatrosunda orhan şallıel'in yönetimindeki 50 kişilik senfoni orkestrası eşliğinde verdiği konserde (ayrıca ibo'nun sendur güzelel yönetimindeki 20 kişilik saz heyeti ile 10 kişilik korosu da vardı) şahane seslendirdiği, albümünden en çok istek alan parçası.
  
  bir beyaz mendil
  koydun gittin
  dönerim dedin
  söz verdin yar
  kar yağdı beyaz
  yürüdüm durdum
  üşüdüm biraz,
  dağlara sordum
  yine geldi yaz
  bekledim durdum
  dön gel artık yar
  allah'ın için
  
  yanıyor yüreğim
  yanıyor ciğerim
  sevdan vuruyor,
  yakıyor sevdiğim
  
  yanıyor yüreğim
  yanıyor ciğerim
  sensiz olmuyor
  olmuyor be güzelim
  
  bir sabah yeli
  vurdu yüzüme
  dokundun sandım
  uyandım yar
  içim ürperdi
  aradım durdum
  sanki uzaktan
  sesini duydum
  beyaz mendilin
  kokladım durdum
  dön gel artık yar
  allah'ın için
  
  yanıyor yüreğim
  yanıyor ciğerim
  sevdan vuruyor,
  yakıyor sevdiğim
  
  yanıyor yüreğim
  yanıyor ciğerim
  sensiz olmuyor
  olmuyor be güzelim
• ömer lütfi akad'ın yeni-gerçekçi bir ayine benzeyen taşra anlatısı.
  
  --- spoiler ---
  hasta karısını iyileştirmek maksadıyla bir ağacı söküp köyüne getiren çaresiz adamın (fikret hakan) edimi sisifos'a selam çakar belli belirsiz. dünya garip insanlarla doludur. onları anlamak her daim olası değilse de bu örnekte de görüldüğü üzere bazen sadece edimin kendisi öne çıkar ve insanın kendisi geri planda kalır. yaşamak için mücadelesini veren insanoğlu ölüme söz geçiremeyecektir. talihsiz köylünün tanık olduğu deruni hakikat de en nihayetinde budur.
  --- spoiler ---
• ispanya futbol liglerinde, özellikle de la liga'da taraftar, teknik direktörün istifasını istediği zaman maçlarda toplu halde salladığı mendildir. ülkemizde olduğu gibi teknik direktörler toplu küfürlerle istifaya davet edilmiyor ispanyada. kibar bir şekilde beyaz mendil sallanır, gerekli yerlere mesajlar verilir. anlayan anlar.
• 1955 yılında çekilmiş olmasına rağmen bugün dahi kendisini ilgiyle izletmeyi başarabilen ömer lütfi akad filmi.
  
  türk sinemasının ilk gerçekçi köy filmi olarak nitelenmesine rağmen, yönetmenin de kabul ettiği üzere, aslında ne ilk köy filmidir ne de o kadar gerçekçidir.
  "modern rus edebiyatının gogol'un paltosundan çıkması gibi, türk sinemasının paltosudur lütfi akad yapıtları. birçok yeni eser onun paltosundan çıktı." sözlerinin sahibi olan derviş zaim son derece haklıdır. zira türk sinemasının ana mimarlarından, kurucu üstatlarındandır lütfi akad.
  ancak beyaz mendil'den önce metin erksan'ın, sansürün hışmından kurtulamayan, aşık veysel'in hayatı'nı anlattığı 1952 yapımı karanlık dünya adlı filmi son derece gerçekçi bir köy filmidir.
  
  filmin tamamını halk müziği ile çekmesi o dönem için riskli ama orijinal bir girişimdir. filmin müzikleri için ankara devlet konservatuarı'ndan muzaffer sarısözen'le anlaşmış. film içine serpiştirilmiş halk türkülerinin yanı sıra heyecan, gerilim, duygusal, kaçma kovalama sahnelerinde de kalıplaşmış batı müziği yerine halk müziği kullanılmış. yani kendi ifadesiyle filmin bütününe folklorik bir müzik döşenmiş. bu da filmin etkileyiciliğini büyük oranda artırmış.
  
  filmde, yönetmenin açıklama gereği duymadığı nedenlerle birbirine amansızca düşman olan iki köy ve bu köylerin cahil ve anlayıştan, izandan yoksun ahalisine rağmen filizlenen bir aşk hikayesi anlatılıyor. birbirine sevdalı gençler anlamsız düşmanlığa da önlerine konulan türlü engellere de rest çekerek yerlerini yurtlarını terk ediyor ve başka diyarlarda vuslata ermeyi diliyorlar. ancak kökünden ve toprağından sökülen çamın yabancı toprakta kuruması gibi onulmaz dertlere yakalanan zeliha da yaban ellerde kuruyup gitmekten kurtulamıyor. iki genç ve büyük aşkları inatçı büyüklerinin saçma sapan saplantılarına kurban veriliyor.
  
  beyaz mendil'in, akad'ın sonraki yıllarda gelin, düğün, diyet, ana gibi filmlerinde geliştireceği anadolu kadınına dair yaklaşımlarının öncü filmi olduğu söylenebilir. töreye rağmen bildiğini okuyan, zulme direnen ve kendi yolunu çizebilen kadın tiplemelerinin ilkini bu filmde yaratmış. kendisini zorla başkasıyla evlendirmeye çalışan zorba babasına rağmen düğün gecesi hasan'ın peşinden gitmekte tereddüt etmez zeliha. tüm zorluklara ve hastalığına rağmen de en küçük bir şikayetlenmede bulunmadan aldığı kararın gereğini son ana kadar yapar.
  
  ancak lütfi akad, anadolu kadınına layık gördüğü bu özellikleri filmde, kadın oyuncunun niteliksizliğinden kaynaklı olarak sözlerle değil sadece eylemle aktarmak zorunda kalmış.
  bu rolde deneyimli bir yerli kadın oyuncu olsa film çok daha iz bırakan bir yapım haline gelebilirmiş.
  maalesef lütfi akad da muadili yönetmenler gibi piyasa koşullarının gadrine uğramaktan kurtulamamış. yapımcı; herhangi bir oyunculuk deneyimi olmayan, yüzü donuk, kasları da kıpırdamayan ruth elisabeth adlı birini kadın başrol olarak dayatmış. oyuncu türkçe bilmediği için rolün ruhunu da kavrayamamış. yönetmen de kadın karakteri mecburen duygularını dışa vurmayan, dertlerini kısa yalın cümlelerle açıklayan biri olarak kişileştirmiş. yüzündeki batılı görünüşü ise ne yapsa da değiştirememiş. o yüzden kadın oyuncu zayıf halka olunca filmin tüm yükünü henüz yirmi yaşındaki fikret hakan sırtlanmak zorunda kalmış. bu filmde büyük oyuncu olacağının işaretlerini veren hakan, karakterin hissettiği büyük aşkın gücünü de tüm engellere rağmen kavuştuğu kadının elinin altında eriyip gitmesinin yarattığı çaresizliği ve gerilimi de seyirciye geçirmeyi başarmış.
  
  filmlerinde bağlı bulunduğu coğrafyanın kendine özgü kodlarını herhangi bir ideolojik yönlendirmeye kaçmadan olanca sadeliği ve çıplaklığıyla aktarmaya çalışan akad, beyaz mendil'i barışın, aşkın ve ayrılığın simgesi olarak çok yönlü kullandığı bu filminde belki de bu tarz arkeolojik kazılarının ilkini gerçekleştirmiş. ve ortaya insanı hikayesiyle etkileyen, çekim hikayeleriyle de hüzünlendiren gerçek bir klasik çıkmış. fakat böylesi nahif bir film bile dönemin sansür belasından kurtulamamış ve on yıl boyunca yurt dışında gösterilmesi yasaklanmış.
• aslinda ferman toprak a ait olduğu söylenen ibrahim tatlisesin yeni kasedinde yorumladiği çok güzel sözlere sahip şarkı.
• vega'nin zati ali parçasini hatirlatan, sarkilardan ögrendigimiz kadariyla sallamaktan baska ise yaramayan mendil türü.
• kenarı dantellileri vardır bunların. mis gibi yıkanır, kolalanır, jilet gibi ütülenirdi. eskiden bayramlarda verirlerdi, bir de okula ilk başlandığında çocukların çantalarına konulurdu. çabuk kirlendiği için bir de beyaz işli keten kabı vardı (allahım, annelerimizin ne kadar boş vakti varmış o vakitler, ne de hamaratlarmış!). her kiri silmekte kullanılmazdı ama o beyaz mendil. sıklıkla yıkayıp ütülemesi mesele olduğu için cılkı çıkıncaya çantada taşınır, diz kanadığında ya da sümük aktığında anne teröründen çekinilip kantinden alınan selpakla idare edilirdi.
  çeyizimde olsun diye direteceğim tek kalemdir. kapsız olmaz ama. simetri hastalığımı tatmin etmek istiyorum mendilimi milimetrik katlayarak. rahatsızım; rehabilite olmak istiyorum kısacası.
• türk sinemasının siyah beyaz dönemlerinden kalma 1955 yapımı bir ömer lütfi akadfilmidir.başrollerini fikret hakan ve ruth elizabeth'in oynadığı film,gerekmedikçe pek de seyredilesi diildir. filmde beyaz mendil ve çam havası sıklıkla kullanılmış imgeler olmakla beraber filmde bunların dışında pek de bi şey yoktur.
  
  edit: ben yalan söylemişim, filmde çok şey var imiş. tekrar izleyince, insan büyüyünce anlıyor imiş..miş..miş...
• bazen yanaktan süzülen saganaklari içinde hapsedendir,
  bazen kenarina igne oyasi islenmis bir ask gösterendir,
  bazen dantel dantel anlatandir eski hikayeleri,
  bazen bir bayram sabahinin seker dolu mutlulugudur,
  bazen bir halayin basidir havada sallanan
  bazen de sevilenin ardindan uçusturulan,
  kuyruguna hasret baglanmis sevdadir beyaz mendil.
• muhteşem bir ömer lütfi akad filmi. 1955 tarihli olmasından mütevellit, türünün ilk örneklerindendir.
  
  şuradan izlenebilir: https://www.youtube.com/watch?v=h3x51b-nmmg