• dolar neden artıyor? sorusu gezi sürecinden bugüne türkiye gündemini sıklıkla meşgul eden bir sorudur.
    yorumlar üzerine edit: 2013 yılından günümüze kadar sürekli olmasa da dolar tüm dünyada diğer para birimlerine karşı değer kazanıyor yaklaşık yüzde 21, türk lirası da özellikle gelişmiş ülke para birimleri başta olmak üzere birçok para birimine karşı değer kaybediyor. ayrıca google aramalarına göre dolar neden artıyor sorusu ile ilgili 20 milyon link bulunurken, türk lirası neden kaybediyor sorusu karşısında ise 2 milyon link bulunmaktadır. kutsal bilgi kaynağı olarak yanlış soruya doğru cevaplar verilmektedir.
    dolar / türk lirası kuru veya serbest piyasada işlem gören bütün döviz kurları, ülke ekonomilerinin birbirlerine karşı güçlü veya zayıflık durumlarına göre sürekli değişmektedir. bir ülkenin para birimi, diğer ülkenin para birimine göre diğer bütün koşullar sabitken ceteris paribus iki ülke enflasyon oranı arasındaki fark kadar değer kaybetmelidir. böylece uluslararası ticaret konusunda denge sağlanır. ayrıca finansal enstrüman sadece bugün yaşanan gelişmelerden değil spekülasyonlardan yani beklentilelerden de etkilenmektedir.
    türk lirasının değer kaybetmesi, sade vatandaşın gözüyle doların değer kazanmasıdır! türkiye'de dolar kurunun yükselmesi ile ilgili birçok değişkenin bulunduğu şu makaleye göz atılabilir. dolar neden artıyor?

    ekonomi ve finans piyasaları, oldukça dinamik bir yapıdadır ve paylaşılan makaleye ek olarak doların neden arttığı a da türk lirasının neden deger kaybettiği sorusuna ek açıklamalar da getirmek mümkündür. öncelikle serbest piyasada her şeyin fiyatı, arz ve talep yasasına göre belirlenmektedir. piyasalarda arz ve talebin ise birçok belirleyicisi bulunmaktadır. finans piyasalarında dolara bağlı (bkz: arz ve talep yasası) arz ya da talep, hem yurt içi hem de yurt dışı saiklerden kaynaklanmaktadır. yurt içinde döviz talebi ve arzı hane halkları (vatandaş), özel şirketler (bankalar, ithalatçılar v.s.) ve hükumet/hükumete bağlı teşebbüsler (merkez bankası, hazine) tarafından yapılırken; yurt dışından gelen taleplerin çoğu bireysel (japon ev hanımları v.b) veya kurumsal yatırımcılar ((bkz: yatırım bankaları), (bkz: hedge fonları) v.b.) tarafından oluşmaktadır.
    bu kısa bilgiden sonra global para piyasalarından bahsedilecek olursak süreç şu şekilde gelişmiş ve gelişmektedir: 2008 yılına kadar gelişmiş ülkelerde faizler düşmüş, gelişmiş ülkelere yüklü para girişleri olmuştur. ucuz para (düşük faiz) ortamı (bkz: genişletici para politikası) borçlanma maliyetlerini düşürerek türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin ekonomilerinin büyümesine, para birimlerinin ise değer kazanmasına neden olmuştur. 2008 ekonomik krizi sonrası fed ise amerikan ekonomisinin tekrar toparlanması için parasal genişlemeye gitmiştir. parasal genişleme dolar arzını arttırarak düşük faiz ortamına yol açmıştır. türkiye'nin 2008 ekonomik krizini kolayca atlatmasına neden olan bu sürecin en büyük aktörü fed'dir. 2013 sonrası fed parasal genişlemeyi bitireceğini ilan ettikten sonra doların diğer ülke para birimlerine değer kazanmasına rağmen bu seferde avrupa merkez bankası (bkz: ecb) ve japon merkez bankası (bkz: boj) parasal genişlemeye gitmiş, ucuz para dönemi azalarak da olsa devam etmiştir. türkiye ekonomisi, ihtişamını kaybetmesine rağmen kısmen gelişimini sürdürmüştür. buna rağmen (bkz: 28 mayıs 2013 taksim gezi parkı direnişi) ile türkiye'de siyasi ortam benim yüzde ellim ile diğer yüzde elli olarak ikiye ayrılmıştır. bu süreçten sonra tek adamlık ile ilgili korkular yabancı yatırımları ürküttüğünden dolayı doğrudan yabancı yatırımlarda neredeyse bıçak gibi kesilmiştir. gezi parkı direnişinden bugüne 17-25 aralık cemaat operasyonları, darbe girişimi, açılım sürecinin bitirilmesi ve başkanlık sisteminin gelmesi ile yabancıların endişeleri tavan yapmıştır. bu süreç içerisinde döviz olarak turizm gelirleri, özelleştirme gelirleri ve sıcak para haricinde yeni para girişi miktarı neredeyse olmamıştır. türkiye gibi sermaye açığı olan ve büyümesi inşaat getirisi süreklilik arz etmeyen bir ekonomi için tehlike çanları çalmaya hatta kulakları sağır etmeye başlamıştır. bu olaylar türkiye'de dolar arzını etkileyen temel uluslararası faktörlerdir. uluslararası türk lirası talebi ise aynı zaman diliminde azalmış, türkiye'den giden uzun vadeli emeklilik fonları, dolarlarını da alıp gitmiştir. bu gidişe rahip brunson zamanı yaşanan gerginlik ve tcmb'nın faiz arttırmaya direnme politikası da tuz biber ekmiştir.
    yurt içinde ise 2018 temmuz ayında başlayan ve ağustos'ta 7.20 ile halen aşılmamış son zirvesine ulaşan dolar kuru hane halkalarının türk lirasına olan güvenini oldukça zedelemiştir. hane halkaları yani vatandaşlar da birikimlerini artık türk lirası yerine yabancı para cinsinden tutmaya başlamıştır. dolarizasyon olarak tanımlanan bu süreç türkiye'de eski reflekslerin yani türk lirasına karşı yaşanan güvensizliğin bir simgesidir. vatandaşlar tarafından hissedilen enflasyon yüksek olmasına rağmen 31 mart 2019 yerel seçimleri sebebi ile kredi genişlemesinin devam etmesini isteyen hükümletin piyasa nezninde bankalara uyguladığı faiz indirme baskısı dth'ların artmasına neden olmuştur.
    türkiye gibi birçok kriz deneyimi olan bir ülkede hem maliye hem para politikası ile ilgili bu kadar çok yanlış varken neden kimse doğru müdahalelerde bulunmamaktadır?
    türkiye birçok tanınmış, iyi eğitimli ekonomiste sahiptir. buna rağmen hem vergi ile ilgili hem de faizler ile ilgili birçok yanlış politikaya devam etmektedir. buna verilen en iyi cevaplar arasında hükumetin popülist dönemler haricinde türk lirasının değerlenmesini kesinlikle istememesidir. hatta kaynayan kurbağa misali kontrollü şekilde paranın devalüe edilmesi için uğraşmasıdır. bunun en az üç nedeni olabilir;
    1 - hükumetin içinde veya dışında hükumete yakın insanların, kur üzerinden yapılan spekülasyonlar sayesinde para kazanmasıdır.
    2- reel ücretlerin ve özellikle ithalata bağlı tüketimin baskılanmak istemesidir.
    3- para ve maliye politikasını yöneten kişiler çok bilgisizdir.
    birinci şıkkın geçerliliği ile ilgili olarak birçok emare bulunmaktadır. yani hükümet veya hükümet içindeki çıkar grupları doların (türk lirasının) speküle edilmesi ile ilgili doğrudan rol almaktadır. bunun birçok alt nedeni olabilir. mesela hükümet veya iktidar içinde doların artmasına neden olacak veya azalmasına neden olacak haberleri önceden bilenler piyasada pozisyon alarak yüklü miktarda kar alabilir. bir önceki döviz kuru atağında ibb elindeki dolarları 3.90 seviyesinde bozdurmuştur. doların 7.20'den düşmeye başladığı dönemde mhp lideri devlet bahçeli mhp'nin elindeki dolarlarıı bozdurduğunu ilan etmişti! bu kurumlar halka yapılan dövizinizi bozun çağrısına rağmen ellerinde dövizi nasıl en yüksek rakamlardan bozdurmuştur? bu kurumlara ek olarak döviz kuru ataklarında düzeltme süreçlerine girilmeden önce hangi şahıslar, fonlar ve kurumlar ellerindeki dövizi, en yüksek rakamlardan bozmuştur? bu bilgiler bir gün ortaya çıkarsa cevabı almış oluruz.
    ek bir bilgi gösterge faiz oranı, politika faizi ile ilişkisinden dolayı türk lirasının değerinin belirlenmesinde önemli bir değişkendir. gösterge faiz oranı, serbest piyasada belirlenirken politika faizi merkez bankası tarafından belirlenmektedir. 2013 yılından 2018 yılına kadar gösterge faiz oranı merkez bankası faiz oranının önüne geçip aradaki fark yüzde 3-3.5 civarına ulaşıncaya kadar merkez bankası politika faizini değiştirmemiştir. para piyasalarında yol gösterici olması gereken mb neden erken müdahale etmemiş ve türk lirasının değer kaybetmesini izlemiştir? ağustos 2018'de ise beklenen politika faizi artışı, aradaki farkı kapatmadığından kur atağı devam etmiştir.

    bunlardan ikinci şık, türkiye gibi tüketime bağlı ekonomiler için acı ama uygulanması gereken bir politikadır. bu acı politika, hükumet tarafından maliye politikaları ile de desteklenmelidir. buna rağmen tasarruf anlamında geniş bir politika izlenmemesi ikinci politikasının çok da dikkate alınmadığını göstermektedir.

    yazı daha sonra edit edilmeye devam edilecektir.
  • (bkz: durumumuz vardı ama yine de okumadık)
    (bkz: doların çıkmaması türk lirasının değer kaybetmesi)
  • ülkedeki herkesindolar neden artıyor diye sorarken türk lirası neden değer kaybediyor diye sormadığı için
  • dolar artmıyor güzel kardeşim.
    tl düşüyor.
  • üretmiyoruz. üretmeye yeltenmiyoruz. tüketiyoruz. daha fazla tüketiyoruz. omurgalı bir politika seyretmiyoruz. seyretmeyeceğiz.
  • dolar neden artıyor değil, türk lirası neden değer kaybediyor diye sorularak cevaba ulaşılması gerekendir.
  • amerika pandemi sürecinde milyarlarca dolar bastı, buna rağmen dolar artıyor. dolar bolluğu olunca dolar düşer diyenler ne düşünüyor acaba? onlara göre pandemi biterse dolar 2,5-3 tl bandına geriler bu durumda. çünkü trilyon doların üzerinde karşılıksız para bastı abd.

    kaynak: götüm.
  • (bkz: cari açık)
  • mesela sen yatırımcısın. 1 milyar dolar paran var. yurt dışında bir işe yatırım yapmak istiyorsun

    suriye, filistin, kuzey ırak, afganistan’a yatırım yapar mısın ?

    .
    .
    .

    ben de öyle düşünmüştüm.
  • dolar artmıyor tl değer kaybediyor.

    ayrıca çok fazla tl bastığımızı düşüyorum.
hesabın var mı? giriş yap