histerik

• pascale chapaux-morelli ve pascal couderc'in "ikili ilişkilerde duygusal manipülasyon" kitabında ilişkiler üzerinden anlatılmıştır.^* kitapta bölümün ismi "isterik" olarak geçer ama sözlükteki içerik açısından bu başlığa yazmayı uygun gördüm.
  
  şunu da belirtmeden geçemeyeceğim. isterik konusunun ana başlığında, sunulan özelliklerin her biri için bir kadından ziyade bir erkeği tanık gösterme tercihi yapılmışsa da tam tersinin de olabileceğinden, günümüz toplumu şartlarında giderek artan sayıda erkeğin isterik tutum sergilediğinden, toplumu böyle düşünmeye etimolojinin de yönlendirdiğinden bahsetmişler.
  
  "kadın özellikleri altında temsil etmeyi seçtiğimiz isterik, psikanalitik bir terimin gündelik dil tarafından sahiplenilmesinin en karakteristik örneğidir. psikanaliz neredeyse isteri olgusunu incelemek için icat edilmiştir (ya da tersine, isteri incelemesinin önemli psikanalistlerin, örneğin freud'un, teorilerini hazırlamalarını sağladığı da söylenebilir). hem yakın hem de uzak o dönemden beri (nesnel olarak yakın, ama psikanalizden alınan kapsam dikkate alındığında uzak) gündelik dil, sinirli, ajite, teatral, tepkileri ani ve gösterişçi bir kadını basitçe belirtmekte bu terimi kullanmıştır. kısacası, kendi sinirliliği nedeniyle sinire dokunan kadın. genel görüşü yansıtan bu tanım oldukça indirgemecidir ve yeterince belirgin değildir.
  
  örneğin isterik, halk inancının belirttiği gibi, yalnızca hiç yüzünden sinirlenen ve kendi bahtsızlıklarına dikkat çekmek için önemli etkiler yaratmaya çalışan kadın değildir. onun zihni psikanalizin gün ışığına çıkardığı zikzakları izler: sonsuz bir tatminsizlik spirali içinde hem tahakküm kurmaya hem boyun eğmeye çalışır. asla tamamen hoşnut olmamakta yarar görür, ama diğer yandan bundan acı çeker...
  
  isterik hangi konuda emretmek ve emredilmek ister? özellikle de neden bunu ister? sadist ve mazoşist midir? katiyen değil! burada derinleştirmeyeceğimiz nedenlerle, isteriğin bilinçdışı bir şekilde hoşnutsuz yaşamaya çalıştığı (bu öncelikle bir ıstırap olsa bile) saptanmıştır.
  
  eş yaşamında bu tip kadın ötekini sonradan üzülebileceği davranışlara sürükler. kendi efendisini tahta çıkartıp sonra da azleder. fakat yine de efendinin fazla netlikle hüküm sürmemesi gerekir: ona karşı merhamet de beslemelidir. dolayısıyla öteki hem güçlü hem de güçsüz olmalıdır, duygulandırıcı bir zorba olmalıdır. bu şekilde, isterik kişi hem ıstırap çeker hem de kendine acır, müebbet bir tatminsizliği garanti edecek sonsuz bir çarkın içine girer (partnerini de sokar). eşin ya da sevgilinin ötesinde, yakındaki her kişi de, ister sevilsin ister nefret edilsin, bu tatminsizlik sağlama rolünü yerine getirecektir. özetlersek, isterik asla mutlu değildir ve sürekli şikayet eder. bu kısır döngüyü sağlamak için dramlar sahneler (teatral yan buradan kaynaklanır), çatışma yaratmakta eşi benzeri yoktur.
  
  evveliyatı bilen isterik, insanlığın geri kalanında kesin bir öfke uyandırmadan amaçlarına ulaşmak için nasıl davranır?
  
  özellikle sürekli şikayet ederek, yalnızca başkalarından, durum ve olumsallıklardan değil, kendinden de şikayet ederek tatmin aradığı izlenimi verir, çünkü elbette daima bir yeri ağrımaktadır: kendi kaygısını fiziksel ıstıraba dönüştürür; bunun da sonucu, çeşitli ve "gerçek" semptomlardır. bu varsayılan tatmin talebi partnerini onu memnun etmeye yöneltir. partner kimi zaman bu çaba içinde tükenir, çoğu zaman da başarısız kalır.
  
  kadın özellikle tatmin etmeyi başaramayan ötekini suçlar. "beni mutlu edemiyorsun" diyecektir sık sık (oysa ki farkında olmasa da, o ışıltılı ve parlak mutluluğu istememektedir). kendini ötekine, onun tahakkümüne yem olarak sunar, sonra da isyan eder. isterik, sunacak bir şeyi olduğunu düşündürür, oysa ki karşısındakini besleyecek hiçbir şeyi yoktur: yalnızca kendi engin kaygısı bakımından zengin bir göz boyayıcıdır.
  
  çoğu zaman güzel bir imge sunar, baştan çıkarmayı sever, oysa ki içerik yetersizdir. baştan çıkarmak için sürekli temsil halindedir. bir mimiğiyle, bir jestiyle, konuşkan, büyüleyici, yaşam dolu ve ilginç aksanıyla ve boş laflarıyla muhatabını "hipnotize eder."
  
  "kahraman" bir kurban gibi kendini göstermeye çalışır. "onun ne kadar boş biri olduğunu görün!" dolayısıyla, yıldızlık rolünü partnerinden sürekli çalan bir oyuncudur. oluşturduğu birlikteliğin, -onun etrafında, (yapmacık) tatmin duygusundan dramatize hayal kırıklığına- yükselmeleri ve alçalmalarıyla onun kişiliğine bağlı olarak işlemesi yönünde manipüle eder. öteki, ona düzenli olarak kaygısını maskelemesi için gerekli olan tatminsizliği sağlayacak şekilde manipüle edilir; tamamen süklüm püklüm bir halde, çoğu zaman müşkül durumdadır ve ne analiz edebildiği ne de anlayabildiği bu durumdan nasıl yakasını sıyıracağını bilmemektedir. yalnızca dengeli bir çift oluşturmayı arzulamışken, bu duruma maruz kalır ve hatayı kendinde görür.
  
  bir başka örnekte, isterik kişinin huysuz ya da yaklaşımlarına karşılık vermeyen bir erkeği seçtiği (temel önlem) de olur. bu, kendinden on yaş daha genç veya evli biri de olabilir: bu durumda tatminsizlik kesin sağlanmış olur.
  
  güç durumlar isteriğe çok uygun düşer ve asla vazgeçmediği gibi, bu "ilişkiler" neredeyse var olmasalar ya da pamuk ipliğine bağlı olsalar bile genellikle uzun sürer."
  
  ikili ilişkilerde duygusal manipülasyon - s. 70