mızıka-yı hümayun

• (bkz: saray orkestrası)
  
  refik ahmet sevengil mızıka-yı hümayun'un gelişimini mahmut ragıp gazimihal'in 'türkiye - avrupa musiki münasebetleri' kitabını kaynak göstererek, türk tiyatrosu tarihi ıı. cildinde şöyle özetlemektedir:
  
  "donizetti'nin ölümünden sonra pisani [bizani ?] ismindeki italyan sanatkar, bir müddet saray orkestrası şefliği yapmış, ondan sonra guatelli, senelerce bu vazifeyi ifâ etmiştir. guatelli, beyoğlu’nda temsiller vermek üzere gelen bir opera heyetinde orkestra şefi idi. saraya alındıktan sonra abdülaziz'in ve abdülhamid'in saltanatları sırasında orkestra şefi olarak çalışmış, paşalığa kadar yükselmiş, osmanlı sarayında ihtiyarlamıştır. ikinci abdülhamid'in çocukluğu sırasında sarayda bulunan ve ona piyano dersi vermiş olan dussep paşa, abdülhamid tarafından guatelli'nin yerine orkestra şefi yapılmıştır. ondan sonra da bu vazife aranda paşa [d'arenda] adında bir ispanyola geçmiştir. ikinci abdülhamid'in son senelerine doğru saray orkestrasını türk şeflerinin idare ettiklerini görüyoruz. bu durum 1908 meşrutiyetinden sonrada devam etmiştir. önce safvet [atabinen] sonra zâti [arca] ve zeki [üngör] beyler saray orkestrasının türk şefleri olarak musiki tarihimizde ehemmiyetli yer almışlardır."