res gestae divi augusti

• latince'den türkçe'ye tercümesiyle "tanrısal augustus'un eylemleri", ilk roma imparatoru imperator caesar divi filius augustus'un görsel kendi ağzından hayatını ve başarılarını anlattığı metindir.
  
  res gestae (yapılan işler), doğası gereği objektif olamaz ve imparatorun kendisi tarafından yazılmıştır. daha çok augustus tarafından m.ö. 27 yılında kurulan principatus (imparatorluk dönemi)'nin bir propagandası niteliğindedir.
  
  imparator augustus, m.s. 14 yılında ölmeden önce, romalı tarihçi suetonius'a göre üç parşömen rulo, yine romalı tarihçi cassius dio'ya göre dört parşömen rulo halinde mühürlenmiş vasiyetnamesini roma'daki vesta tapınağı'na bırakmıştır.
  
  bu rulolarda şunlar bulunmaktaydı:
  * cenaze töreninin nasıl yapılması gerektiği hakkında talimat.
  
  * latince olarak kendisinin şahsi ifadesi ile hazırlamış olduğu yaşam hikâyesi (latince:index rerum gestarum).
  
  * bunların bronz levhalar üzerine aynen kazılmasını ve bu bronz levhaların roma'daki anıtsal mezarı önüne konulmasını istemiştir.
  
  * hükmü altında bulunan imparatorluğun tümündeki durum, imparatorluk ordusunun büyüklüğü ve devlet hazinesi ve imparatorun hazinesi ve gelirlerinin birer bilançosu.
  
  rulolara latince "res gastae" adı verilmektedir ve bu rulolardaki metin, roma'da bulunan augustus'un anıt mezarının önünde bulunan iki sütuna takılmış olan iki bronz tablet üzerinde bulunmaktaydı. bronz tabletler günümüze ulaşmamıştır.
  
  bu bronz tabletlerde bulunan metinler, geniş roma imparatorluğu arazilerinde sonradan yaptırılan tanrısal augustus tapınaklarının ve anıtların duvarlarına da kazılmıştır.
  
  geçmişte ve bugün, tarihçiler arasındaki en büyük tartışma konusu, augustos'un vesta tapınağı'na verdiği belgelerde bir dördüncü parşömen rulo bulunup bulunmadığıdır.
  
  eğer bu dördüncü parşömen rulo mevcut idiyse, bu rulonun işlediği konunun, augustus'un kendini takip eden imparator tiberius'a ve roma senatosu'na ithafen, iç ve dış politikaların ne olması gerektiğine dair augustus'un tavsiye ve nasihatlarını içerdiği düşünülmektedir.
  
  günümüze kadar en eksiksiz olarak gelmiş olan ankara anıt'nda bulunan kopya metinlerde, augustus'un üvey babası jül sezar'ın suikaste kurban gittiği tarih ile augustus'un tartışmasız imparator haline geldiği aktium arasında kalan süre içerisinde meydana gelen olayların roma halkı gözünde parlatılması amaçlanmıştır.
  
  julius caesar'ın katilleri brutus ve cassius'dan, isimleri ile anılmak yerine basitçe "babamı öldürenler" olarak bahsedilmişdir.
  
  filippi savaşı'nın yapıldığı yer sadece passim (burası/orası) olarak anılmış, isim verilmemiştir.
  
  augustus'un doğudaki rakipleri olan marcus antonius ve sextus pompeius da metinde isimsiz olarak kalmışlar, adları bile anılmamıştır. antonius, "savaşta dövüştüğüm adamla birlikte olan" şeklinde anılmış sonradan sadece "korsan" olmuştur.
  
  metin, dört bölüme ayrılmış toplam 35 paragraftan, kısa bir giriş ve ölümünden sonra eklendiği düşünülen bir son bölümden oluşur.
  
  * ilk bölüm (2-14 paragraflar arası);
  bu bölümde augustus'un politik kariyerinden; ona verilen ve hayatta iken adına verilmiş özel şeref unvanları, payeler ve şerefsel görevler sıralanmaktadır.
  
  * ikinci bölüm (15-24 paragraflar arası);
  augustus'un italya ve onun yurttaşlarına, askerlerine bağışladığı para, buğday ve arazilerin listesi, imar faaliyetleri, düzenlediği gladyatör gösterilerinin dökümünü içerir.
  
  metin, tüm bu ödemelerin augustus'un kendi parasından ödendiği konusu üzerinde hassasiyetle durur.
  
  * üçüncü bölüm (25-33 paragraflar arası);
  askeri faaliyetlerini ve saltanatı sırasında diğer uluslarla nasıl ittifaklar kurduğunu tarif eder.
  
  * son bölüm (34-35 paragraflar arası);
  bu bölümde, augustus adının ve "ülkenin babası" unvanlarının aslının ne olduğunu açıklayan delillere yer verilmektedir. augustus'un yönetimde roma'nın sahip olduğu durumu özetler.
  
  son metin (muhtemelen augustus tarafından değil de, bir üçüncü şahıs tarafından yazılmıştır) tüm metni özetler ve augustus'un tamir ya da inşa ettirdiği yapıları listeler.
  
  bu metinde yer alan bilgilere göre, bayındırlık projeleri için kendi servetinden yaptığı harcamanın tutarı toplam 600 milyon gümüş denarius
  civarındadır. (günümüzde, roma imparatorluğu'nun yaptığı "yıllık" kamu harcamalarının 200-300 bin gümüş denarius olduğu hesaplanmıştır, dolayısıyla metinde abartı olabilir.)
  
  orijinal parşömen ruloları ve bronz plakalar kayıp olmakla birlikte, günümüze kadar ulaşan kopyalardan en dikkat çekici olanı, neredeyse eksiksiz olarak okunabilen latince orijinal metin ve yunanca çevirisinin bulunduğu;
  
  - ankara'daki hacı bayram camii yanındaki augustus tapınağı üzerindeki monumentum ancyranum (ankara anıtı) dır.
  görsel1, görsel2
  
  diğer ikisi de, pisidya bölgesinde bulunan;
  - bugünkü yalvaç'daki antiocheia antik kentinde (monumentum antiochenum)
  
  - bugünkü uluborlu'daki apollonia antik kentinde (monumentum apolloniense) bulunur.
  
  günümüze kadar en eksiksiz olarak gelmiş olan metne sahip monumentum ancyranum veya ankara anıtı, 14 ekim 1972 tarihinde tapınakla birlikte tescillenerek birinci derece kültür varlığı ilan edilmiştir.
  
  "res gestae divi augusti" metninin kopyası, ankara anıtı'nın iç ve üç duvarına latince olarak kazılmıştır. bu altı sayfalık latince yazıtın her bir sayfası 2,7 metre yükseklikte duvara kazılmıştır ve her duvar 4 metre enindedir.
  
  bu 6 sayfa latince yazıttan, girişin sol tarafında bulunan ilk 3 sayfasında 46 satır bulunur ve bunun bölümlerinin başlıkları her üç sayfanın üzerinde 2,5 satır olarak verilmiştir.
  
  girişin sol tarafında bulunan 3 sayfa için ise, her bir sayfa 54 satırdan oluşmaktadır.
  
  bu şekilde düzenlenen yazıtın, şimdi kaybolmuş roma'daki bronz orijinaline benzetilmek için yapıldığı düşünülmektedir.
  
  bu 6 sayfada her bir satır ortalama olarak 60 latince harften oluşmaktadır. paragrafları göstermek için paragraftaki birinci harf marjdan bir harf dışarı çıkar.
  
  cümle sonlarında bulunması gereken "nokta" yerine 7 şeklinde bir sembol kullanılır.
  
  ankara anıt'ındaki cella'nın güneybatı dış duvarlarına ise latince metnin yunanca çevirisi kazınmıştır. bu dış duvar kıyısında çok uzun zamandan beri evler inşa edildiği için yunanca metni okumak ve bu metinlerin alçıdan kopyalarını almak çok zor, bazen imkansız olmuştur.