hakikat

• adamın biri bir veliye gider. der ki:
  -efendim bana şeriat, tarikat ve hakikati anlatır mısınız?
  
  veli ona:
  
  -caminin avlusuna git. orada yan yana abdest alan üç adam görürsün. üçünün de ensesine birer tokat at sonra gel. der.
  
  adam gider, denileni yapar. ilk adama tokat attığında adam kalkar ve tokata ayniyle karşılık verir bir tokat da o atar adamımıza. ikinci adama tokat atar, adam dönüp bakar, ama abdest almaya devam eder. üçüncü adama tokat attığında ise adam dönüp de bakmaz bile. abdest almasına devam eder. adamımız bir şey anlamamıştır. veli zata gider ve olanları anlatır, fakat izah ister. veli ona:
  
  -bak evladım. ilk adam şeriat mertebesini temsil eder. şeriatta ceza, suçun cinsindendir. sen tokat attın, adam da aynı tokadı sana iade etti. ikinci adam tarikattir. tarikat yoluna giren insan başına her şeyin allah'tan geldiği fikrine sahiptir. fakat kimin vesile olduğuna baktı. üçüncü adam ise hakikati temsil eder. onun için vesile falan mühim değil. gelen tokadın allah'tan geldiğini bildi ve onun tefekkürüne daldı. kimin tokat attığına bakmadı bile..