monumentum ancyranum

• aynı zamanda "augustus'un vasiyetnamesi" olarak da anılan yazıtı türkçeye çeviren hamit dereli şöyle yazmış, ilk kez 1949'da eğitim bakanlığının latin klasikleri dizisinden çıkan "ankara anıtı" adlı kitabın önsözünde (cumhuriyet yayınları, 1999; s. 9) :
  
  //ankara'daki hacı bayram camisi'ne bitişik olan ve "ogüst tapınağı" (august tapınağı) adıyla tanıdığımız tapınağın duvarlarına kazınmış olan "monumentum ancyranum", şimdiye dek bulunan latince yazıtların en uzunu, en önemlisi ve en ilgi çekenidir. roma imparatorluğu'nu kuran augustus, isa'nın doğumundan on dört yıl sonra öldü. ölümünden biraz önce kaleme aldığı bu yazı, senato'da okunduktan sonra roma'da dikili iki tunç sütun üzerine kazdırılmıştı. ayrıca kopyaları da imparatorluğun öteki eyaletlerindeki çeşitli tapınaklara konmuştu. bugün bu kopyalardan biri, çok iyi korunmuş olarak ankaramızda bulunuyor. öteki iki kopyadan kimi parçalar ısparta ili içinde antiochia (yalvaç) ve apollonia'da (uluborlu) bulundu. kalan kopyalarsa bütünüyle yok olmuştur.//
  
  *
  
  augustus'un yaptığı işlerin ("res gestae") bir dökümü olan ankara yazıtı ogüst ağbinin, "on dokuz yaşımda, kendi özel kararım ve özel harcamalarımla bir ordu kurdum. bu orduyla devleti, altında ezilmekte olduğu partinin egemenliğinden kurtararak yeniden özgürlüğe kavuşturdum." sözleriyle başlar. geçmişten ders almasını bilenlere...