demokrat parti

• celal bayar, adnan menderes, fuat kopruluve refik koraltan'ın 1946'da chp'de verdiği dörtlü takrir ile temelleri atılan, celal bayar dışındakilerin partiden uzaklaştırılması, celal bayar'ın da içeriden desteğiyle kurulan partidir.
  
  kurulduğu yılki seçimlerde halkın büyük ilgisine rağmen, diğer il ve ilçelerde örgütlenememek gibi teknik nedenlerden ötürü (demokrat partililer hile yapıldığını da savunmuştur) seçimlerde başarılı olamamıştır. (chp %85 , dp %13) ancak tek parti iktidarının getirdiği bezginlikten ötürü, memleketteki tüm tersliklerin iktidara maledildiği dönemde kırat şaha kalkmış, 1950 seçimlerinde %53 oy ile, %40 oy alan chp'yi geçmiş ve iktidara oturmuştur. bu oy oranlarına rağmen 487 milletvekilinden 408'ini alarak esasında meclisin %83'üne sahip olmuştur.
  
  dört yıllık iktidardan sonra 1954 seçimlerinde oy oranını 3-4 puan arttırarak %57'ye çıkarmış (chp %35) ancak mevcut seçim kanunu münasebetiyle gene meclisteki ezici üstünlüğü ele geçirmiş, 1950 seçimlerinde 69 milletvekili çıkaran chp'nin milletvekili sayısını (chp'nin oy oranı artmasına rağmen) 31 milletvekiline indirmeyi başarmıştır. (541 milletvekilinden 502'sini alarak meclisin %92'sini elde etmişlerdir) üç sene sonra yapılan 1957 seçimlerinde de %47 ile iktidarı kazanmasına rağmen oy oranı düşüş trendine girmiştir.
  
  ve beklenen son gerçekleşmiş (son bekleniyordu zira 1960 yılında sokaktaki çocuklar bile asker'in ihtilal yapacağından bahseder olmuşlardı) 27 mayıs 1960 darbesiyle (buna beyaz ihtilal diyenler de mevcuttur, anayasa değişikliğinden ötürü ihtilal niteliğini kazanır kimilerince, başka bir zevat ise 50 seçimlerindeki demokrat parti zaferini beyaz ihtilal olarak görür^*) yöneticiler yassıada'ya, demokrat parti de, tarih kitaplarındaki yerine gönderilmiştir. ancak zihniyeti hala devam eder.
  
  ilginç olan ve bu sondaki önemli etkenlerden biri, hikayenin başında, dörtlü takrir verilirken söylenen, demokrat partinin kuruluş sebebi olan, "tek parti iktidarının getirdiği antidemokratik ortamı bitirmek, tek parti yasalarını değiştirmek, yüzünü halka çevirmek" vaatleri, iktidara gelir gelmez unutulmuş, iktidarın, gücün verdiği cesaret ve sarhoşluk bünyeye yayılmış, başta söylenenlerin tam tersine tek parti iktidarını güçlendirici yasalarla antidemokratik ortam semirtilmiştir. bir iki kişinin kaderindeki meclisin bile haberi olmayan anlaşmalar (ki bu anlaşmaların bazılarında amerika'ya gayet muğlak ifadelerle türkiye'deki bir karışıklıkta müdahale etme hakkı veriyor ve sadece dışişleri bakanı fatin rüşti zorlu'nun bir imzasıyla yürürlüğe giriyordu) demokrat parti'nin bu sonundaki en önemli etkenler olmuştur.