buoyancy control device

• scubaya yeni ba$layanlarin ali$maya zorluk cekebildikleri, bu yuzden sacma sapan oldugu kadar komik goruntuler de yaratan muhte$em icat. onune kaya cikinca nefes teknigi ya da vucudu kivirip palet vurmayi akil edemeyip $i$irenler, 2 sn sonra kontrolu kaybedip kendilerini yuzeyde bulanlar mi dersiniz, ciki$ i$aretini alinca foss diye $i$irip asansor niyetine kullananlar mi dersiniz, hepsi gayet komik goruntuler olu$turur.
  
  bu tur durumlarda yaninizdan hizla ve kabarciklar sacarak gecen bir dali$ e$ini gordugunuzde $a$irmak yapmaniz gereken son $eydir. ilk $ey ise eger bcd bir emniyet valfine sahipse bunu acarak ucmakta olan dostunuzu azicik dibe yollamaktir (bcdyi $i$irmek indirmekten daha kolay oldugu icin bu tercih edilebilir bir durumdur, ozellikle de firlayip giden bir ki$inin yukseldikce azalan ortam basincina bagli olarak daha fazla $i$en -ve dolayisiyla daha fazla pozitif yonde ivmeye neden olan- bir bcd'ye sahip oldugu du$unuldugunde).
  
  peki $i$irmek neden kolaydir denilirse bunun cevabi $i$me i$lemi icin vucudun herhangi bir pozisyonunun uygun oldugudur. bcdyi $i$iren havanin basincli oldugu du$unulurse gerekli tu$ kullanildiginda herhangi bir siki$ma olmadigi takdirde bcd rahatca $i$ecektir. ancak bo$altmaya cali$irken gayet mantikli olarak sol el yukariya kaldilirilarak havanin ciki$ina izin vermek gerekir (hava tahmin edilecegi uzere pozitif yonde, yani yukariya dogru cikma egiliminde oldugu icin dikey durumdayken sol eli a$agilara sallayip bir u borusu haline gelen tahliye kanalindan havanin cikmasini beklemek mantiksizlik olur). bu noktada sikca yapilan bir hata da bu harekete ali$ip her pozisyonda sol eli ileriye dogru uzatmaktir ki yatay durumdaki bir dalgicin bu hareketi yapmasi havanin izleyecegi yolu da yatay hale getirecegi icin hava ciki$i gercekle$mez ve muhtemelen kendisi yuzeyle bulu$maya hazirlanir.
  
  komik gibi gorunse de bu hizli ciki$in emboli gibi riskleri oldugundan uzerinde durulmasi gerekir. 10 m'den yuzeye firlayan bir dalgic vurgun yemez ancak akcigerlerinin tamamini doldurmak gibi bir hata yaptiktan sonra bir de bunun uzerine bu havayi akcigerlerinde tutmaya cali$irsa emboli riski 0 ila 1 arasindaki degerlerden hizlica iki basamakla sayilara yukselebilir. bu gibi durumlar yuzunden tahliye valfleri genellikle bcdlerin kic kisminda olur ki di$aridan mudahaleye uygun ve yatay olarak yukselen dalgiclarin hava tahliyesini kolayla$tirici olabilsinler.
  
  bcd'nin yaptigi i$ aslinda cok basit fizik kurallarina dayanmaktadir (tipki dali$in cogu a$amasindaki bir cok hayatimizla oynayan detay gibi^*). kaldirma kuvveti denen konudan azicik cakan herkes dibe indikce artan basinc yuzunden bcdnin buzulerek yuzerliligin bozulacagini, ciki$larda ise haddinden fazla $i$erek firlamaya neden olabilecegini tahmin edebilir. bu yuzden ini$ gercekle$ip yuzerlilik saglandiginda henuz su altinda bcdyle olan i$iniz bitmi$ degildir, ortalamanin ustundeki derinlik degi$imlerinde bcd'nin ayarinin hafifce degi$tirilmesi gerekir. burada da en onemli derinlikler yuzeye yakin (~5 - 10m) kisimlardir cunku yuzde olarak basinc degi$imleri (dolayisiyla bcd hacmindeki degi$imler) en fazla bu derinliklerde gercekle$ir. (deniz seviyesinde insan vucuduna etki eden basinc 1 atm'dir, suyun altina indikce de yakla$ik 10m'de 1 atm basinc arti$i olur ki parmak hesabiyla bile fark edilecegi uzere 40-30m ile 10-0 m arasindaki basinc farki yuzde olarak birbirinden cok farklidir).
  
  bcd secerken dikkat edilmesi gereken onemli noktalardan biri de kullanilan bcd buyuklugudur. bcd inikken giyildigi icin danamsi govdelere sahip ki$iler kucuk bcdyi giyip karada "oldu bu" deseler de suya girip de $i$irdiklerinde preslenmi$ gibi hissedecekleri icin tercih edilir bir durum degildir. ayni $ekilde tam tersi durumlarda da (kucuk gove, buyuk boy bcd) bcd vucuda tam oturmayacak, sudayken vucuttan ayrilma egilimi gostererek yuzerliligi bozacaktir (kimse birazcik $i$ik bir bcdnin vucudunun 10 cm yukarisinda balon gibi durmasini istemez. hareket ettikce koca tup vanasinin insanin kafasina dan dun vurmasi veya tupun suda salinarak gote girmeye azmetmesi de cabasi).
  
  bcdnin kontrol mekanizmasi bozuldugu takdirde ($i$medigi durumlarda), tahliye tu$una basili tutarak hava yolu acilarak oral yolla da $i$irilebilir.
  
  butun bcd tipleri de ayni degildir. magara dali$i gibi fazlaca teknik ekipman kullanmanin gerekligi oldugu dali$larda "kanatli bcd" tabir edilen degi$ik tipteki bcdler de kullanilabilir. bunlarin avantaji normalde vucudun on tarafini kaplayan hava kanalinin yerine bir cok cep benzeri zamazingoya sahip olup alet ta$imayi ve kullanmayi kolayla$tirmasidir. bu bolgenin hacim eksigini "kanat" adi verilen kic bolgesindeki iki hava bo$lugu giderir. dezavantaji ise yuzeye cikip $i$irildigi takdirde bu $i$ik "kanat"lar nedeniyle dikey olarak yuzmenin (bir anlamda kafayi di$ari cikarmanin) imkansiza yakin hale gelmesidir. bu tur bcd yuzeyden sizi yuzukoyun ve kafaniz suyun icinde gitmeye zorlar.
  
  son olarak, kullandiginiz bcd'de ahtapot^* (yedek regulator, nasil hitap etmek isterseniz oyle olsun) icin bir kayi$ yoksa don lastiginden (gulmeyin) bir kanca yapmaniz yarariniza olacaktir. agizligi a$agiya gelecek $ekilde sabitlenmi$ bir ahtapotun serbest aki$a gecmesi cok daha zor olacaktir.