nassim nicholas taleb

• “skin in the game” ve “incentive” birbiriyle karistirilmamasi gereken kavramlardir. “incentive” positif asimetriktir, yani istenilen sonuca ulasan insanlarin pozitif kazanci olur fakat istenmeyen sonuca ulasan insanlarin negatif kazanci olmaz. misal bir sirketin kari hedeflenenin yukarisindaysa calisanlara bonus dagitilir fakat sirket zarar ederse calisanlarin banka hesabindan para cekilmez, en fazla isten atilirlar. ust duzey yoneticilere ciktikca bu pozitif asimetrinin daha da boku cikar, cunku bu pozisyonda olan insanlarin sucu altindakilere yikip onlari isten cikarma gucu vardir. “skin in the game” ise simetriktir, isler boka sardiginda negatif kazanc olmasi mumkundur. bu da insanlari daha temkinli olmaya ve risk alirken kendi gotleri de tehlikede oldugundan daha makul davranmaya yoneltmektedir.
  
  nassim nicholas taleb’in gunumuz burokratlarini ve buyuk finans kurumlarini elestirme sebebi de bizzat “skin in the game” olmamalari ve pozitif asimetrinin kralindan nasiplenmeleridir. mesela abd’de 2008 krizinden sonra lehman brothers disinda hicbir finans kurumu veya yoneticileri aldiklari suursuz risklerin bedelini odememistir, bilakis halkin vergileriyle gotleri kurtarilmistir. bu insanlarin ileride baska suursuz riskler almasini engellemek pek de mumkun degildir cunku ne olursa olsun bonuslari cukkalayacaklardir, ustadin uzerinde durdugu konu budur. benzer durum savas cigirtkanligi yapan buroktatlar icin de gecerlidir.
  
  adam 87 krizinden once calistigi sirkette bas bas bagiriyor fakat kimse siklemiyor, black swan kitabinda bunu anlattigi bir bolum var. bildigim kadariyla 87, dot com bubble, ve 2008 krizinden parasini katlayarak cikiyor. sirketinin 4-5 sene bull marketinin altinda performans gostermesi hicbirseyin gostergesi degil, cunku adam zaten yatirimcisini buyuk krizlere karsi koruyor.
  
  twitter’da sert oldugu dogrudur, lakin saygi duyulasi bir sekilde catir catir kol gibi matematik problemlerini post edip cozmektedir, bu problemleri cozerken bazen hata da yapmaktadir. gecen sene kendisine hatali cozdugu bir soru ilgili email atmistim ve ertesi gun bana cok kibar bir cevap atmisti. gozlemledigim kadariyla twitter’dan soylediklerini sayisal olarak elestirebilecek kapasitesi olmayan insanlara karsi ekstra serttir.
  
  ayrica ailesinin zengin ve egitimli olmasi yazdiklarinin degerini kesinlikle dusurmemektedir, adam zaten kitaplarinda bahsediyor bundan. misal gene black swan kitabinda amcasinin devlette ust duzey bir bakan olan ultra egitimli biri olmasina ragmen ic savasin yaklastigini nasil goremediginden bahsediyor ve okuyucusunu “intellectual yet idiot” kavramiyla tanistiriyor. uzun lafin kisasi bu adami okuyun, okutturun ki kolpa bilimcilere karsi bagisiklik sisteminizi guclendirin.