la battaglia di algeri

• en azindan cekim tarzi bakimindan gorulmesi lazim; patlama sahneleri ve sehir yasami oyle gercekci cekilmis ki siyah beyaz olmasa 1965 yapimi oldugunu tahmin etmek zor.
  
  icerigine gelince. dokumanter tadinda ama tam degil. yani 130 senelik bir fransiz kolonisinin durumu hakkinda cok bir bilgi yok. neden bagimsizlik hareketleri durdu durdu o anda basladi, araplar o ana kadar memnunlar miydi (hani monthy python'in what did the romans ever do for usindaki gibi bir durum mu vardi), issizlik nasildir, fln halkin ne kadarini temsil ediyordu, vs bunlara pek deginilmiyor. bagimsizlik sonrasi ne olacak, iktidar mucadelesi nasil yapilacak bir fikir muhasebesi yok.
  
  ote yandan tam film gibi de degil cunku basrol oyuncusu diye birsey yok. karakterlerin kim olduklari dusunceleri falan tamamen sekizinci planda. en cok tandiginiz karakter filme ortasinda katilan fransiz kumandani. bu haliyle de filme isinmak biraz zor, ornegin en son sahnesinde oyle duygusal gerilimler falan yasamak zor o yuzden.
  
  acik bir taraflilik yok, mazlum edebiyatina kacilmamis. fransada da sadece 5 sene yasakli kalmis, yani 70'te serbest birakilmis gosterimi. bu bayagi etkileyici, ozellikle gercek olaylarin uzerinden daha 10 sene bile gecmemis oldugu dusunuldugunde.
  
  bu arada "irak'in isgali ile baglanti kurulmasi ve ders cikarilmasi falan abesle istigal...bir marsilya'dan toulouse'dan farki yoktu fransizlar icin" lafina itirazim var hakim bey. sonucta pentagonun bunu subaylari icin gostermis olmasi en azindan urban warfare acisindan manali. hele ki nufusun bir kismi pasif direniste bulunup daha radikal kismina yardimci oluyorsa. bununla beraber, cezayir'in marsilya'dan farki olmasa idi fransizlarin acisindan, oyle 8 senelik aralikli isyanlardan sonra birakmazlardi. bu inatci herifler yuz sene savastilar ingilizlerle ya o normandiya diyarlari yuzunden. 130 sene cezayiri fransizlastirmak, vatan topragina donusturmek icin yeterli bir vakit degil; potemkin village gibi kiyi boyunca gulumseyen cezayir perasinin ardindaki halkin "tarihi, kulturel ve sosyolojik bir bagi" da pek kuvvetli degil goruldugu uzere.