deloitte football money league

• son 9 yıldır şubat ayı ortalarında gazetelerde “dünyanın en zengin kulüpleri” ya da benzer bir manşetle bir haber görüyoruz. aslında bu haber “deloitte football money league” adı verilen bir araştırmanın sonucu. haberler genellikle listenin tamamının ya da bir kısmının basılması ve bir-iki ufak bilgiden oluşuyor. oysa, söz konusu araştırma oldukça kapsamlı.
  
  temelde, o sezon en çok gelir elde eden 20 kulübün tespiti esasına dayanan bu araştırma, dev bir endüstri haline gelen futbol endüstrisinin çarklarına dair önemli ipuçları da sunuyor. futbolcu satışından elde edilen gelirlerin dahil edilmediği* listede gelirler temel olarak üç ana kategoriye ayrılmış: matchday(maç günü), broadcasting(yayın) ve commercial(ticari). maç günü gelirleri, maç günündeki ürün satışlarını kapsamıyor.
  
  listeyi, genel olarak ingiliz ve italyan kulüpleri domine ediyor. bunun sebeplerine baktığımızda ise italyan kulüplerinin yayın gelirlerinin, diğer takımlara göre oldukça yukarıda olduğunu görüyoruz. yayın gelirleri açısından ilk sırada olan ac milan kulübünün 2004-2005 sezonundaki yayın geliri 138 milyon euro. bu kategoride italya dışından en yakın rakibi olan real madrid 88 milyon euro kazanabilmiş aynı sezonda ki bu 50 milyon euro fark demek. ingiltere’den en yakın rakibi chelsea ise 82 milyon euro gelir elde edebilmiş.
  
  ingiliz kulüpleri ise bilet satışlarından elde ettikleri gelirlerle dikkat çekiyorlar. bu kategorinin lideri manchester united kulübünün 2004-2005 sezonunda bilet satışlarından elde ettiği gelir 102,5 milyon euro ve seyirci ortalaması 67900. barcelona ise ortalama 73400 seyirciye oynadığı sezonda 66,1 milyon euro gelir elde edebilmiş. oysa, yaklaşık 42000 ortalama seyirciye oynayan chelsea’nin bilet satışlarından geliri 82,3 milyon euro olmuş. 38500 kapasiteli highbury’de oynayan arsenal, 55,4 milyon euro gelir elde etmiş bilet satışından. chelsea, bir koltuktan 1900 euro kazanmış geçen yıl. bu rakam arsenal ve manchester united için 1500 euro civarında. koltuk başına gelir real madrid ve barcelona için 900 euro civarında iken ac milan ve juventus için ise 600 euro kadar. schalke 04 için 400 euro'nun da altında.
  
  ilk 20 arasında yalnızca iki alman takımı var: bayern münchen ve schalke 04. alman kulüplerinin ticari gelirler kategorisindeki başarısı dikkat çekici. örneğin, toplam geliri 97,4 milyon euro olan schalke 04 bunun 57,6 milyon eurosunu ticari gelirlerden elde ediyor. bunda kuşkusuz güçlü alman ekonomisinin avantajını kullanıyorlar. ancak durumları artık pek o kadar da rahat değil. bayern münchen bu kategorideki 8 yıllık liderliğini 2004-2005 sezonunda real madrid’e kaptırdı. bir önceki sezon 105,2 milyon euro olan ticari gelirlerini 117,4 milyon euro’ya çıkaran bayern münchen, bu kategorideki gelirini müthiş bir başarı göstererek 85,9 milyon eurodan 124 milyon euroya yükselten real madrid kulübünün gerisinde kaldı. real madrid’in bu sezon, manchester united’ın 8 yıllık saltanatına son verip listenin tepesine tırmanmasında da ticari gelirlerde elde ettiği yaklaşık 40 milyon euroluk artışın önemli bir payı var.
  
  ilk 20 kulüp arasında 8 ingiliz, 5 italyan, 3 ispanyol, 2 alman, 1 fransız ve 1 iskoç takımı var. sonraki 5 takım ise 1 iskoç, 2 alman ve 2 ingiliz takımından oluşuyor. bu arada sosyolog max weber’in “katoliklerle protestanların bereber yaşadığı toplumlarda protestanlar daha zengin olurlar” teşhisi de en azından son üç sezondur auta çıkıyor. katoliklerinin takımı glasgow celtic 3 yıldır protestanların takımı glasgow rangers’ın üzerinde.
  
  araştırmanın başladığı 1996-97 sezonunda ilk 20 kulübün toplam geliri 1,2 milyar euro iken, 2004-05 sezonunda ilk 20 kulübün toplam geliri 3,1 milyar euroya ulaşmış. 9 yılda %158 oranında bir artış söz konusu. son 5 yılı göz önüne aldığımızda ise real madrid’in %100 oranında bir gelir artışı sağladığı görülürken; chelsea, barcelona ve schalke 04, %90 dolaylarında bir artış sağlamış. 5 yıl öncesine göre geride olan tek takım ise ss lazio.banner bölgesini geçmişizdir sanırım, listeyi yazmakta bir sakınca yok artık:
  
  2005 2004 2003 2002 2001
  (milyon euro)
  1(2)(4) real madrid 275,7 236,0 193 152 138
  2(1)(1) manchester united 246,4 259,0 251 229 217
  3(3)(3) ac milan 234,0 222,3 200 159 164
  4(5)(2) juventus 229,4 215,0 218 177 173
  5(4)(10) chelsea 220,8 217,0 134 143 118
  6(7)(13) barcelona 207,9 169,2 123 139 110
  7(9)(5) bayern münchen 189,5 166,3 163 176 173
  8(10)(8) liverpool 181,2 139,5 149 154 137
  9(8)(6) inter milan 177,2 166,5 162 124 112
  10(6)(7) arsenal 171,3 173,6 150 141 107
  11(12)(11) as roma 131,8 108,8 132 136 123
  12(11)(9) newcastle united 128,9 136,6 139 109 91
  13(14)(16) tottenham hotspur 104,5 100,1 96 100 80
  14(17)(14) schalke 04 97,4 91,4 119 61 55
  15(-)(-) olympique lyonnais 92,9 71,6 84 72 69
  16(13)(18) glasgow celtic 92,7 104,2 87 88 70
  17(16)(-) manchester city 90,1 93,5 71 43 54
  18(-)(-) everton 88,8 66,9 67 59 55
  19(-)(-) valencia cf 84,6 69,2 81 56 73
  20(15)(15) ss lazio 83,1 99,4 98 109 125
  
  21(19)(-) glasgow rangers 81,6 86,2 70,5
  22(-) borussia dortmund 79,0 - -
  23(-) bolton wanderers 78,6**
  24(-) bayer leverkusen 78,2
  25(-) middlesbrough 77,0
  
  (-)(20) aston villa - 84,4 65,3
  (-)(18) olympique marseille - 88,0 61,6
  
  http://www.sabah.com.tr/2006/03/14/spo105.html
  
  http://www.milliyet.com.tr/…6/03/14/spor/spo02.html
  
  peki türk takımlarının durumu nedir? maalesef, bu konuda elimdeki tek veri yukarıdaki linklerde yer alan ve o ben değilim kişisi tarafından abdülkadir kuşin başlığında sözlüğe de aktarılmış olan fenerbahçe hakkındaki veriler:
  
  maç günü gelirleri: 39,40
  yayın gelirleri: 13,79
  ticari gelirler: 45,31
  toplam gelir: 98,50 milyon euro.
  
  bu verilere göre fenerbahçe bu seneki listede 14, geçen yılki listede ise 15 numarada yer bulur kendisine. ancak, bu rakamların 2004-5 sezonu için mi olduğu yoksa 2005-6 veya 2006-7 sezonu için beklenen gelirler mi olduğu konusunda net bir ifade kullanılmamış. abdulkadir kuşin’in 2003-2004 sezonu ile karşılaştırma yapması ise daha da karıştırıyor işleri.
  
  2004-2005 sezonu rakamları olduğunu var sayarsak, fenerbahçe ticari gelirler açısından ilk 20 takımla karşılaştırıldığında dokuzuncu sırada yer alıyor. maç günü gelirlerinde ise on numarada yer alır. ancak, yayın gelirleri açısından son sırada. yayın gelirlerinde, ilk 20 içerisinde en kötü durumda olan schalke 04 kulübünü yakalayabilmesi için %20 oranında bir artış sağlaması gerekiyor. şöyle de ifade edebiliriz: listenin son iki sırasında yer alan valencia cf ve ss lazio takımlarını yayın gelirleri konusunda yakalamak için, fenerbahçe bu alandaki gelirini 3,2 katına çıkarmak zorunda. türk kulüplerinin, diğer rakipleri karşısında en büyük sıkıntı çekecekleri alan olarak yayın gelirleri göze batıyor.
  
  fransa’da yapılan ve kulüplerin gelirlerinde ciddi artış sağlaması beklenen yeni yayın anlaşması bu sezonun listesinde daha fazla fransız takımı görmemize neden olabilir. ayrıca, olympique marseille, stadyumunun kapasitesini 60000 den 80000 e çıkarma planları yapıyor. yayın konusunda almanya, ispanya ve italya’da da ciddi kıpırdanmalar var. ancak, onların 2006-2007 sezonunu etkilemesi bekleniyor. bu sezon allianz arena’ya geçen bayern münchen’in gelirlerinde bir artış beklenebilir. tottenham hotspur da formunu koruduğu takdirde gelir artışı sağlayacaktır. önümüzdeki sezon yeni stadyumunda oynayacak olan arsenal ise, 2006-2007 sezonunda ciddi gelir artışı kaydetmesi beklenen kulüplerden. 2006 almanya dünya kupası da alman kulüplerinin gelirlerini etkileyecektir.
  
  son olarak, 9 yıldır yapılan bu araştırmada ilk 20 arasına girebilmiş takımların listesi:
  
  9 kez: arsenal, fc barcelona, bayern münchen, inter milan, juventus, ss lazio, liverpool, real madrid, manchester united, ac milan, as roma, newcastle united, tottenham hotspur (13).
  
  8 kez: chelsea
  
  6 kez: leeds united, borussia dortmund, parma, glasgow rangers (4).
  
  5 kez: glasgow celtic.
  
  3 kez: aston villa, olympique lyonnais, schalke 04, valencia cf (4).
  
  2 kez: manchester city, olympique marseille, paris saint germain (3).
  
  1 kez: ajax, atletico madrid, everton, fiorentina, flamengo, hamburger sv, sunderland, west ham united (8).
  
  *yalnızca bayern münchen takımının gelirlerine futbolcu satışından elde edilen gelirler dahildir.
  ** ingiliz takımlarının gelirleri euro’ya çevrilirken 30 haziran 2005 tarihli gbp/euro paritesi olan 1,4806 kullanılmış.
  
  not: son iki sıradaki aston villa ve olympique marseille geçen sezon ilk 20 arasında olup bu sezon listeye giremeyen takımlardır.
  
  not 2: tabloyu hafiften beceremediğim için açıklama yapmak gerekiyor:
  
  1(2)(4) real madrid 275,7 236,0 193 152 138
  
  soldaki rakamlar sırasıyla real madrid kulübünün 2004-05, 2003-04, 2002-03 sezonlarında listedeki sıralamasını(bu yıl birinci, geçen yıl ikinci, bir önceki yıl dördüncü); takımın adından sonra gelen ve ilk ikisi beşer, diğerleri üçer hane olan rakamlar da real madrid takımının sırayla 2004-05, 2003-04, 2002-03, 2002-01, 2000-01 sezonundaki gelirlerini milyon euro olarak gösterir.
  
  güncelleme: glasgow rangers, jjb sports ile ürünlerin satış ve pazarlaması için bir anlaşma imzaladı. 8 haziran 2006 günü 18 milyon pound garanti para ve her yıl 3 milyon pound'dan az olmamak şartıyla satıştan pay alacaklar. önümüzdeki yıl ilk 20 arasında olma olasılıkları yüksek. kulüp finansal sorunlarını çözme yolunda önemli bir adım atınca, paul le guen de önümüzdeki sezon başlamak üzere imzayı attı.
• peki bu takımlar bu paraları nasıl kazanıyor sorusunu kafama takmış araştırma oldu kendisi.
  
  biz kendimizi futbolsever ya da taraftar olarak görmeye istediğimiz kadar devam edelim. kulüp yönetimleri bizleri tüketici olarak görmeye başlamışlar sanki. araştırmanın başladığı 1996-97 sezonund ilk 20 takımın toplam geliri 1,2 milyar euro imiş. 2004-05 sezonu sonunda yalnızca ilk beş takımın toplam gelirleri 1,2 milyar euro'yu aşıyor. işte 1 ispanyol, iki ingiliz ve iki italyan takımının oluşturduğu o ilk beşe dair bir analiz:
  
  1. real madrid (275,7 milyon euro) (2003-04: 236 milyon euro-2)
  (2002-03: 193 milyon) (2001-02: 152 milyon) (2000-01: 138 milyon)
  
  ticari gelirler: 124 (%45) 2003-04: 85,9 (%36)
  yayın gelirleri: 88 (%32) 2003:04: 88,1 (%38)
  maç günü geliri: 63,7 (%23) 2003-04: 62 (%26)
  
  ilginçtir, real madrid son yıllardaki en başarısız sezonlarından birinde başardı en fazla gelir elde eden kulüp olmayı. la liga şampiyonluğunu barcelona’ya kaptırmışlardı ve şampiyonlar ligi’nde gruplardan sonraki ilk eleme turunda elenmeleri, finali hedefleyen takım için 17 milyon euro kadar bir kayıp demekti. oysa onlar, gelirlerini 39,7 milyon euro arttırdılar.
  
  real bunu ticari gelirlerindeki %44 artış ile başardı. bayern münchen’in bu alandaki saltanatına son verdiler. beckham, zidane, ronaldo gibi marka oyuncuları bir araya getirmek; merchandising ve lisans gelirlerinde tavan yapmalarını sağladı. ayrıca, son iki sezondur yaptıkları asya turları da önemli bir faktör. 2004-05 sezonu başındaki asya turunun lokomotif olduğu hazırlık maçlarının yalnızca 23,7 milyon euro getirmekle kalmayıp potansiyel taraftarlar, yani potansiyel real madrid lisanslı ürün tüketicileri ile bağları yaratıyor ve güçlendiriyor oluşu gözden kaçırılmamalı. bu tür etkinlikler yayın konusundaki pazarlıklarda da kulübün elini güçlendiriyor. real, bir “uluslar arası işleri geliştirme ekibi” kurmuş ve bu ekip kulübün marka değerini ve popularitesini arttırmak, bölgesel ortaklıklar kurmak hedefleri ile çalışıyor. merchandising ve lisans gelirleri 54,1 milyon euro. sponsorlar ve reklamlardan 45,9 euro gelir elde ediliyor. stadyum turları ve konferanslar 7,2 milyon euro, diğer pazar kaynakları da 16,8 milyon euro getirmiş 2004-05 sezonunda.
  
  sponsorların ilk hattında kulübün iki büyük sponsoru var: adidas ve siemens mobile. ikincisinden yılda 14 milyon euro gelir elde ediyorlar. adidas ile şartlarda bir iyileştirme ile 2011-12 sezonu sonuna kadar sürecek yeni bir anlaşma görüşülüyor. ikinci hattı, dörtlü bir uluslar arası sponsorlar grubu oluşturuyor: pepsi, audi, telefonica ve alkollü içki üreticisi mahou. son hat ise kalabalık bir ispanyol sponsorlar grubu.
  
  real madrid, maç günü gelirlerini yaklaşık %3 oranında arttırdı ve 63,7 milyona ulaştı. 80354 kapasiteli santiago bernabeu’da seyirci ortalaması yaklaşık 72000. ancak bilet fiyatları konusunda ingiliz rakipleri ile rekabet etmeleri pek mümkün görünmüyor. ticari ilişkilerinin gücü de göz önüne alındığında, gelir arttırmak için en makul hamle, maç günü kurumsal müşterilere ev sahipliği yapma çalışmalarına ağırlık vermek olarak görünüyor.
  
  yayın gelirlerinde çok küçük bir düşüş var. sebebi ise şampiyonlar ligine bir önceki sezondan daha erken veda edilmesi. sogecable ile 5 yıllığına yapılan ve yılda 54 milyon euro getiren anlaşma 2007-08 sezonu sonuna kadar geçerli.
  
  real madrid, son 5 yıl içerisinde gelirlerini ikiye katlama başarısını gösteren tek kulüp. bunun mimarı florentino perez görevinden ayrıldı. perez, özellikle ticari gelirlerin son 5 yılda 38,6 milyondan 124 milyon euro’ya çıkışının ardındaki isimdi. 2005-06 bütçelerinde gelir hedefleri 300 milyon euro. ayrıca benq ile forma reklamı konusunda görüşmeler devam ediyor ve yıllık 20-25 milyon euro arasında bir sonuca ulaşılacağı beklentisi hakim. (bkz: #8492976)
  
  ancak, şampiyonlar liginde bu yıl da aynı yerde takıldılar ve hiç kuşkusuz bu durum planları arasında yer almıyordu.
  
  2. manchester united (246,4 milyon euro) (2003-04: 259 milyon euro-1)
  (2002-03: 251 milyon) (2001-02: 229 milyon) (2000-01: 217 milyon)
  
  ticari gelirler: 72,2 (%29) 2003-04: 72,1 (%28)
  yayın gelirleri: 71,7 (%29) 2003-04: 94,5 (%36)
  maç günü geliri: 102,5 (%42) 2003-04: 92,4 (%36)
  
  son beş yıl gelirler toplamında 1 milyar euro barajını aşan tek kulüp olan manchester united, araştırmanın başladığı yıldan beri sürdürdüğü liderliğini kaptırdı. üstelik, ilk kez toplam gelirlerinde düşüş yaşadı. ancak, yine de açık ara en kârlı kulüp onlar. 2003-04 sezonu sonunda kârları 88,1 milyon euro idi. kulübü 2005 haziranında satın alan glazer ailesi, 1991 yılından beri borsada işlem gören kulübün bu özelliğine son verdi.
  
  gelir düşüşünün sebebi, yayın gelirleri. 2003-04 sezonunu üçüncü sırada bitirmek, yeni premier league yayın anlaşmasının da etkisi ile 2004-05 sezonunda premier league yayın gelirinden 9,6 milyon euro daha düşük bir pay anlamına geldi. bir de şampiyonlar liginden guruplardan çıktıktan sonraki ilk turda ac milan tarafından elenmek, 16,3 milyon euro almalarına rağmen bu cephede de gelir düşüşüne sebep oldu. önceki sezon 94,5 milyon olan yayın gelirleri 2004-05 sezonunda 71,7 milyon euro olarak gerçekleşti.
  
  manchester united dünyada en çok taraftarı olan kulübü olduğunu ve 75 milyonluk bir taraftar kitlesi bulunduğunu iddia ediyor. forma satışlarının üçte biri ada dışında gerçekleşiyor. maç günü gelirleri, united’ın en güçlü olduğu alan ve zaten bu alanda deloitte football money league’in de lideri. 2004-05 sezonunda 67900 olarak gerçekleşen seyirci ortalaması 10,1 milyo euroluk artışla 102,5 milyona ulaşılmasını sağladı. ancak united bununla yetinmiyor. 2005-06 sezonu sonunda kapasite 76000 in üzerine çıkarılacak. kurumsal müşterilerin ağırlanması için 2400 ek kapasite söz konusu ve böylece %43 oranında artışla 8000 kişilik bir kurumsal müşteri kapasitesine ulaşılması planlanıyor.
  
  2004 yazında kuzey amerika turuna çıkan takım 2005 yazında da bir asya turu gerçekleştirdi. manchester united’ın merchandising operasyonlarını yıllık 34,5 milyon euroluk anlaşma karşılığında nike yönetiyor. vodafone ile süren yıllık 13,3 milyon euroluk forma reklamı anlaşması 2005-06 sezonu sonunda bitecek. bu durum, sponsorluk gelirlerini daha da yükseltmek için iyi bir fırsat olarak yorumlanıyor. ancak, avrupa kupaları macerasının şampiyonlar ligi gruplarında sona ermesi en büyük dezavantaj.
  
  3. ac milan (234 milyon euro) (2003-04: 222,3 milyon euro-3)
  (2002-03: 200 milyon) (2001-02: 159 milyon) (2000-01: 164 milyon)
  
  ticari gelirler: 57,9 (%25) 2003-04: 60 (%27)
  yayın gelirleri: 138 (%59) 2003-04: 134,4 (%60)
  maç günü geliri: 38,1 (%16) 2003-04: 22,9 (%13)
  
  ac milan üç yıldır üçüncü sıradaki yerini koruyor. geçen yıl kazanılan lig ikinciliği ve şampiyonlar ligi finaline çıkış, %5,26 oranındaki artışta temel faktörler oldu. rossoneri, berlusconi’nin yasal zorunluluk nedeni ile 2004 sonunda 18 yıldır sürdürdüğü başkanlık görevini bırakmasından etkilenmemiş görünüyor.
  
  ac milan’ın rakiplerine göre en büyük dezavantajı maç günü gelirleri. 2004-05 sezonunda 53000 sezonluk bile satıp 64000 seyirci ortalamasına ulaşarak açık ara italya lideri olmalarına rağmen, bu alanda elde ettikleri 38,1 milyon euro, manchester united’ın ancak %37’si kadar. ac milan yönetimi de bu durumun farkında ve gerek stadyum partnerleri inter milan yönetimi ile gerek milano yerel yönetimi ile bu alandaki gelirlerini arttırmak için görüşmeler yapıyorlar.
  
  ac milan’ın en güçlü olduğu taraf; listedeki diğer italyan kulüpleri gibi yayın gelirleri. italyan takımları, bir havuz sistemine dahil değiller ve yayınlar için kendi pazarlıklarını kendileri yapıyorlar. bu durum, özellikle büyük takımlar için önemli bir gelir kaynağı yaratıyor. ac milan 2004-05 sezonunda 138 milyon euro yayın geliri elde etti ve bu kategorinin lideri. bu gelirin büyük kısmı sky italia ve mediaset ile yapılmış anlaşmalarından gelirken şampiyonlar ligi de 26,2 milyon euro katkı sağladı. 2005-06 sezonu sky italia ile imzalanan ve yıllık 80 milyonun üzerinde gelir sağlayacağı tahmin edilen yeni anlaşmanın ilk yılı. yayın gelirleri daha da artacak gibi duruyor.
  
  59,1 milyon euro olarak gerçekleşen ticari gelirlerin temelinde opel ve adidas ile yapılmış anlaşmalar var. kulüp, italya dışındaki taraftarlarının sayısını arttırmaya çalışıyor ve bu amaçla 2004 yazında bir abd turnesine çıktılar. bu arada, forma reklamı artık opel değil betandwin olacak (bkz: #9282630) .
  
  ac milan bu yıl yayın gelirlerinde ve ticari ticari gelirlerinde artış sağlayacak gibi görünüyor. ancak, zirveye oynamak istiyorlarsa san siro daha fazla gelir sağlamak zorunda.
  
  4. juventus (229,4 milyon euro) (2003-04: 215 milyon euro-5)
  (2002-03: 218 milyon) (2001-02: 177 milyon) (2000-01: 173 milyon)
  
  ticari gelirler: 82,2 (%36) 2003-04: 67,3 (%31)
  yayın gelirleri: 124,4 (%54) 2003-04: 130,1 (%61)
  maç günü geliri: 22,8 (%10) 2003-04: 17,6 (%8)
  
  2004-05 sezonunu son dört sezondaki üçüncü şampiyonlukla kapatan juventus, 14,4 milyon euro (%6,7) gelir artışı ile bir basamak yükselerek 4 numaraya yerleşti.
  
  juventus, 14 milyon taraftar ile italya’nın en popüler takımı olduğunu iddia etmesine rağmen en büyük derdi maç günü gelirleri. 2004-05 sezonunda seyirci ortalaması yalnızca 26600 idi ve bu deloitte football money league sonunculuğu anlamına geliyor. kulüp, della alpi’yi 40000 kapasiteye düşürerek yeniden yapılandırmayı planlıyor.
  
  juventus, 2004-05 sezonunda 124,4 milyon euro yayın geliri elde etti ve bu alanda ac milan’dan sonra en fazla gelir elde eden kulüp. onların da sky italia ve mediaset ile iki büyük anlaşması var. ancak, sky italia ile anlaşmalarını yenilemeyip mediaset ile yeni bir anlaşma yaptılar (bkz: #8782822).
  
  juventus, tamoil ile 2005-06 sezonundan başlayan yeni bir forma reklamı anlaşması imzaladı ve bu anlaşmadan gelecek net 22 milyon euro onları dünyanın forma reklamından en fazla kazanan kulübü yapıyor. bunların yanında, sahadaki başarıları da devam ediyor. eğer della alpi konusunda doğru adımları atabilirlerse gelecek yıllarda onları ilk üç arasında görebiliriz.
  
  5. chelsea (220,8 milyon euro) (2003-04: 217 milyon euro-4)
  (2002-03: 134 milyon) (2001-02: 143 milyon) (2000-01: 118 milyon)
  
  ticari gelirler: 55,1 (%25) 2003-04: 50,9 (%24)
  yayın gelirleri: 82 (%37) 2003-04: 85,2 (%39)
  maç günü geliri: 83,7 (%38) 2003-04: 80,9 (%37)
  
  2003-04 sezonu sonunda gelirlerini %62 oranında arttırarak onuncu basmaktan dördüncü basamağa yükselen chelsea, bu yıl da euro bazında %1,75 oranında (gbp olarak %3,76) bir artış sağlamayı başardı ancak bu juventus’un önünde kalmaya yetmedi. ayrıca, tüm gelir artışlarına rağmen kulüp sezonu dev bir zararla kapattı (bkz: #9024251) .
  
  chelsea, 2003-04 sezonunda 73 euro ile maç başına bir seyirciden en fazla kazanan kulüptü ve ikinci manchester united ile 18 euroluk bir fark yaratmıştı bu istatistikte. 39700 ortalama ile oynadıkları sezonda bir koltuktan 2041 euro gelir elde ediyorlardı ve bu alanda 1394 euro ile ikinci sırada bulunan arsenal takımının %46 üzerinde idiler. tablo 2004-05 sezonunda da pek değişmedi. manchester united 102,5 milyon ile en çok geliri elde ediyor ancak en fazla gelir getiren koltuklar stamford bridge’de. chelsea, 2004-05 sezonunda maç günü gelirlerini 2,8 milyon euro arttırarak 83,7 milyon euroya ulaştılar ve bu alanda ikinci sıradalar.
  
  transfere yapılan yoğun yatırım sahada başarıyı getirince gelirlerde son iki yılda ciddi artış oluştu. chelsea, 2004-05 sezonunda elli yıl aradan sonra şampiyonluğa ulaşırken, lig kupasını da kazandı ve şampiyonlar ligi’nde yarı finale kadar yükseldi. şampiyonlar ligi chelsea takımına 28 milyon euro kazandırdı. premier league şampiyonluğu da onlara ingiltere yayınlarından 39,5 milyon euro getirdi. toplamda 82 milyon euro ile yayın gelirlerinde ingiliz kulüpleri arasında ilk sıradalar.
  
  chelsea son dönemde ticari gelirlerinde önemli artış sağladı ve bu alanda yükselmeye devam edecek gibi görünüyor. 2005 nisanında samsung ile forma reklamı için 5 yıllığına 74 milyon euroluk bir anlaşma imzaladıklarını açıkladılar. 2006-07 sezonundan itibaren de adidas’ın yerini yılda 17,8 milyon euro ödeyecek olan umbro alacak. bu yıl fc barcelona karşısında gelen erken eleniş şampiyonlar ligi gelirlerinde, tahminen 10 milyon euro bir azalmaya sebebiyet verir.
  
  gelirleri bu hızla arttırmayı sürdürebilirlerse ilk üç içine girmeleri zor görünmüyor. ancak, roman abramovic bir gün bu işlerden sıkılırsa giderleri ne yaparlar sorusunun yanıtını bilen var mı bilemem.
  
  (bkz: #9248888)
  
  görüldüğü üzre bu işler sponsorsuz olmuyor. sponsor bulunduğu takdirde analizlere devam edilecektir.
• "başlarım sponsoruna ben amatör ruhluyum kardeşim" diyerek ikinci beşi de mercek altına aldığım araştırma. her kulübün geliri 150 milyon euro'nun üzerinde ve ikinci on ile aralarında ciddi fark var. 10 numaradaki arsenal kulübünün 11 numaradaki as roma ile arasındaki fark 40 milyon euro kadar.
  
  6. fc barcelona (207,9 milyon euro) (2003-04: 169,2 milyon euro-7)
  (2002-03: 123 milyon) (2001-02: 139 milyon) (2000-01: 110 milyon)
  
  ticari gelirler: 62,8 (%30) 2003-04: 45,3 (%27)
  yayın gelirleri: 79 (%38) 2003-04: 66,1 (%39)
  maç günü geliri: 66,1 (%32) 2003-04: 57,8 (%34)
  
  katalanlar 2003-04 sezonunda yarattığı ve kendisini 6 basamak sıçratan %37,4 oranındaki artışa bu yıl da %22,87 ekledi ve son iki yılın en etkileyici performanslarından birini sergileyerek 1998-99 sezonundaki yeri olan altı numaraya geri döndü. 2004-05 sezonunu ligde şampiyon kapayan takım, şampiyonlar ligi macerasında chelsea karşısında elendi.
  
  barcelona’nın sahibi ve yöneticileri üyeleri. 2003 yılında seçilen başkan joan laporta ilk olarak kulübün borç yükünü hafifletmeyi ve gelirleri her alanda arttırmayı hedefledi. “büyük meydan okuma” isimli kampanya ile üye sayısı %20 oranında arttırılarak 130000 üyeye ulaşıldı.
  
  maç günü gelirleri 2004-05 sezonunda %14,36 lık bir artışla 66,1 milyon euro’ya ulaştı. %9 luk bir artışla 73400 e ulaşan seyirci ortalaması ile deloitte football money league takımları arasında lider(bu alanda avrupa’nın lideri ise 79600 ortalama ile borussia dortmund).
  
  italyan kulüpleri ve diğer ispanyol kulüpleri gibi barcelona da kendi yayın anlaşmalarını yapmakta özgür. televisio de catalunya ile iç pazar için yıllık 54 milyon euroluk anlaşmaları sürüyor. şampiyonlar ligi de 16 milyon gelir getirdi 2004-05 sezonunda. toplam yayın gelirleri %19,52 artışla 79 milyon euro’ya ulaştı.
  
  fc barcelona henüz forma reklamı için hiç bir anlaşma yapmamış olmasına karşın ticari gelirlerini %38,63 oranında arttırarak 62,8 milyon euro’ya ulaştı. bu arada yönetim de forma reklamı için görüşmelere başlama kararı aldı. ancak şu ana kadar bir anlaşma haberi yok.
  
  fc barcelona her dönemde pozitif futbol oynamaya çalışan bir takım oldu ve şu aralar bunu en iyi beceren takım onlar. bu durum, her dönem olduğu gibi ispanya dışında da taraftarlar yaratıyor takıma. eğer bunu ticari anlamda iyi değerlendirebilir ve bir de forma reklamı için iyi bir anlaşma sağlayabilirlerse, onları ilk beş içinde görebiliriz. bunları şampiyonlar liginde istikrarlı bir başarı ile perçinlemeleri halinde de bir kaç sezon içinde ilk üç arasında yer bulabilirler. ayrıca, gerekirse camp nounun kapasitesinden de biraz fedakarlık ederek kurumsal müşteriler için localar inşa edilmesi maç günü gelirlerini de arttırmalarını sağlayabilir.
  
  7. bayern münchen (189,5 milyon euro) (2003-04: 166,3 milyon euro-9)
  (2002-03: 163 milyon) (2001-02: 176 milyon) (2000-01: 173 milyon)
  
  ticari gelirler: 117,4 (%62) 2003-04: 105,2 (%63)
  yayın ve maç günü gelirleri: 72,1 (%38) 2003-04: 61,1 (%37)
  
  bayern, gelirlerini %14 oranında arttırarak 2001-02 sezonundaki üçüncülüğünden bu yana süre gelen düşüşünü tersine çevirdi ve iki basamak yükselerek yedinci sıraya yerleşti. maalesef bayern münchen söz konusu olduğunda yayın ve maç günü gelirlerini ayırabilmek mümkün değil.
  
  bayern münchen yıllardır en güçlü olduğu alan olan ticari gelirlerini %11,6 oranında arttırarak 117,4 milyon euro’ya çıkarsa da bu alandaki liderliğini real madrid’e kaptırdı. alman ekonomik pazarının gücünü iyi kullanan kulüp, deutche telekom’dan forma reklamı için yılda 17 milyon euro alıyor. audi, coca cola gibi dünya devleri de sponsorlar arasında yer alıyor.
  
  2004-05 sezonu premiere ile yapılan yeni bundesliga yayın anlaşmasının ilk yılıydı ve yayın gelirlerinde ciddi bir artış sağladı. bunlara ek olarak, kablo tv yayıncılarının oluşturduğu bir konsorsiyum ile bundesliga yönetimi arasında yapılan görüşmeler takımlar adına kârlı bir anlaşma ile sonuçlandı. 2006-07 sezonundan başlayarak ilk yıl için %30 oranında bir artış ve sonraki yıllarda daha da iyileştirilmiş gelirler anlaşmanın vaatleri arasında.
  
  2005-06 sezonunda 66000 koltuklu muhteşem allianz arena’ya geçen bayern’in maç günü gelirlerinde de artış bekleniyor. tahmin edilen, seyirci ortalamasının 60000 rakamını aşması ve bu durum olimpiyat stadındaki 53000 ortalamaya kıyasla %15 in üzerinde bir artış beklentisi yaratıyor.
  
  2006 almanya dünya kupası gelirlerinden gelecek pay, yayın ve bilet gelirlerinden sağlanması beklenen artışlar, şampiyonlar ligi’ne erken vedaya rağmen bayern münchen’in gelirlerini 200 milyon euro’nun üzerine çıkaracak gibi görünüyor. bayern münchen, kirch’in çöküşünden sonra havuzdan çıkıp bağımsız naklen yayın anlaşması yapabilmek istediğini bir kaç kez deklare etmişti. almanya’da ne kadar güçlü oldukları herkesin malumu. bu isteklerine ulaşıp ulaşamayacaklarını bilemeyiz ancak unutulmamalı ki ilk 5 yıl boyunca ilk 3 içerisinde yer almışlardı bu listede.
  
  8. liverpool (181,2 milyon euro) (2003-04: 139,5 milyon euro-10)
  (2002-03: 149 milyon) (2001-02: 154 milyon) (2000-01: 137 milyon)
  
  ticari gelirler: 56,7 (%31) 2003-04: 49 (%35)
  yayın gelirleri: 75,5 (%42) 2003-04: 50,6 (%36)
  maç günü geliri: 49 (%27) 2003-04: 39,9 (%29)
  
  şampiyonlar ligi şampiyonluğu, liverpool’un 2003-04 sezonunda %7 oranında gerilemiş olan gelirlerini %29,89 oranında arttırmasında en önemli faktör oldu. aslında yerel rekabet 2003-04 sezonundan pek farklı değildi. lig beşinci bitirilmiş, fa cup macerası erken bitmiş, lig kupası da kaybedilmişti. ancak şampiyonlar liginde sağlanan müthiş başarı her şeyi farklı kıldı. takımın şampiyonlar liginden geliri 30,6 milyon euro oldu. yayın gelirlerini %49,21 oranında arttırarak 75,5 milyon euro’ya yükselttiler. tabii bir de iç sahada oynadığı yedi karşılaşmanın bilet gelirleri var.
  
  liverpool anfield’da oynadığı 28 karşılaşmadan 49 milyon euro hasılat elde etti. şampiyonlar ligi etkisi ile %22,81 oranında artmış olan bu rakam rekabet içinde olduğu chelsea, manchester unitedve ashburton grove için gün sayan arsenal ile karşılaştırıldığında çok düşük kalıyor. onlar da bunun farkındalar ve iki yıldır stanley park’ta 60000 kapasiteli yeni bir stadyum yapımına başlayabilmek için çaba gösteriyorlar. finansal durumlarının böyle bir hamle için pek uygun olmadığının farkındalar ancak bu hamleyi yapmazlarsa rekabette geride kalacaklarını da açıkça itiraf ediyorlar.
  
  2004-05 sezonu reebok ile imzalanan ve 6 yıl için 150 milyon euro alacakları anlaşmanın ilk sezonu oldu. 2005 mayısında carlsberg ile 1993 yılında başlamış olan ve premier league’in en uzun ömürlü anlaşması olan forma reklamı anlaşmalarını 2 yıl daha uzattılar. ticari gelirlerde %15,71 artış sağlandı.
  
  liverpool, kulübe taze para sağlayabilecek bir kaç anlaşma peşinde. talipler arasında tayland başbakanı thaksin shinawatra, hissedarlardan steve morgan, new england patriots takımının sahibi robert kraft ve telefonica var. ancak henüz bir sonuca ulaşılabilmiş değil. kim kulübü alırsa alsın, gelecekte bu listede daha iyi bir yer hayali kuruyorlarsa maç günü gelirlerini arttırmanın, stanley park projesini everton ile ya da everton’sız gerçekleştirmenin bir çaresini bulmaları gerekiyor. bu sezon şampiyonlar ligi’ne erken veda bir gelir kaybını beraberinde getirecek. liverpool, en azından yerini korumak için bazı hamleler yapmalı. ancak, ilk on arasında hakkında karamsar olmak için en fazla sebep bulunan kulüp liverpool.
  
  (bkz: #9217829)
  
  9. inter milan (177,2 milyon euro) (2003-04: 166,5 milyon euro-8)
  (2002-03: 162 milyon) (2001-02: 124 milyon) (2000-01: 112 milyon)
  
  ticari gelirler: 38,3 (%22) 2003-04: 35,2 (%21)
  yayın gelirleri: 103,2 (%58) 2003-04: 102 (%61)
  maç günü geliri: 35,7 (%20) 2003-04: 29,3 (%18)
  
  inter milan, gelirlerini %6 oranında arttırmasına karşın liverpool’un müthiş sıçraması sonucu bir bir basamak aşağı kaydı. gelirlerin artmasında en önemli etken, 2004-05 sezonunda önceki sezonlara göre daha başarılı olmaları. ligi üçüncü bitirdiler ve coppa italia zaferle tamamlandı. şampiyonlar ligi’nde ise çeyrek finale kadar çıktılar. nike ve pirelli ile uzun süreli sponsorluk anlaşmaları devam ediyor.
  
  coppa italia ve şampiyonlar ligi’nde oynanan ekstra maçlar maç günü gelirlerini %21,84 oranında yükseltmelerini sağladı. fakat bu alanda ilk on takım içerisinde juventus’un önünde sondan ikinci sıradalar. tıpkı ac milan gibi bu alanda artış sağlayabilmek üzerine kafa yoruyorlar.
  
  tüm büyük italyan kulüpleri gibi inter milan da gelirlerinin önemli bir kısmını yayın gelirleri sayesinde elde ediyor. şampiyonlar ligi’nden gelen katkının da yardımı ile bu alanda küçük bir artış elde ettiler. sky italia ve mediaset ile anlaşmaları var. mediaset ile yürüttükleri görüşmelerden çıkacak sonucun onları iki ya da üç basamak yukarıya taşıyabileceği söyleniyor.
  
  10. arsenal (171,3 milyon euro) (2003-04: 173,6 milyon euro-6)
  (2002-03: 150 milyon) (2001-02: 141 milyon) (2000-01: 107 milyon)
  
  ticari gelirler: 44 (%26) 2003-04: 32,3 (%19)
  yayın gelirleri: 71,9 (%42) 2003-04: 90,3 (%52)
  maç günü geliri: 55,4 (%32) 2003-04: 51 (%29)
  
  arsenal dört basamak geriledi. üstelik gelirlerinde euro bazında bir düşüş görülüyor. ancak, gerçekte arsenal gelirini 0,7 milyon pound arttırdı. poundun euro karşısında değer kaybından kaynaklanan sanal bir düşüş söz konusu.
  
  71,9 euro tutarındaki yayın gelirleri, %20,38 oranındaki gerilemeye karşın arsenal’in en büyük gelir dilimini oluşturuyor. bu düşüşte iki önemli etken var. ilki 2004-05 sezonunda başlayan yeni premier league yayın anlaşması, ikincisi ise şampiyonlar ligi’ne bir önceki sezona göre daha erken veda edilmesi.
  
  arsenal ticari gelirlerinde %36,22, maç günü gelirlerinde ise %8,63 oranında bir artış sağlayarak yayın gelirlerindeki düşüşü telafi etmeyi başarmasını bildi. yeni stadyum için yapılan catering anlaşması ile delaware north firmasından 22 milyon euro peşinat alındı. takım bu yıl şampiyonlar ligi’ne kalabilme mücadelesi veriyor ligde. şampiyonlar ligi’nde ise şu anda çeyrek finaldeler.
  
  arsenal’in 2006-07 sezonundan itibaren gelirler açısından patlama yapması bekleniyor. 1999 kasım ayında açıklanan kararla başlanan, 6700’ü kurumsal müşteriler için ayrılan 60000 kapasiteli ashburton grove stadyumu tamamlanmak üzere. kulüp direktörü fiszman’ın yapım sürecinde çok büyük sıkıntılar çektiklerini çekinmeden itiraf ettiği stadyumun devreye girmesi ile yalnızca maç günü gelirlerinde 50 milyon euro artış bekleniyor. bunun yanında stadın isim hakkı için emirates ile anlaşıldı ve stad 15 yıl süreyle bu adla anılacak. ayrıca yine emirates ile 8 yıllık bir sponsorluk anlaşması yapıldı. bu iki anlaşmadan toplam 150 milyon euro dolayında gelir elde edecekler. arsenal, gerçekleşmesi sürecinde çok sancı çektiği projeye başlarken ön gördüğü yıllık 80 milyon euro gelir artışı hedefini aşacak gibi görünüyor. highbury’de üç bölge halinde 2000’in üzerinde konut inşa edilecek. 2006-07 den itibaren ilk beş içinde görmemiz kesin gibi arsenal kulübünü. 1996-97 de yirminci sırada olan ve istikrarlı yükselişi ile son dört sezondur ilk on içinde yer alan arsenal için, sportif alanda başarılı bir performansın da yardımı ile rakiplerin de atacağı adımlara bağlı olarak ilk üç bile söz konusu olabilir.
  
  (bkz: #9231373)
  
  listenin son on takımına dair ufak notlar şöyle:
  
  11. as roma (131,8 milyon euro) (2003-04: 108,8 milyon euro-12)
  (2002-03: 132 milyon) (2001-02: 136 milyon) (2000-01: 123 milyon)
  
  ticari gelirler: 27,4 (%21) 2003-04: 34,1 (%31)
  yayın gelirleri: 76,5 (%58) 2003:04: 50,5 (%47)
  maç günü geliri: 27,9 (%21) 2003-04: 24,2 (%22)
  
  bir basamak yükselen as roma iki sezon önceki yerine dönmüş oldu. gelirlerdeki %21 lik artışın temelinde yayın gelirlerinde sağlanan %51 lik artış var. 2004-05 sky italia ile yapılan ve 3 yılda toplam 145 milyon euro getirecek anlaşmanın ilk yılı oldu. erken elenişe rağmen şampiyonlar ligi’nden de 10,6 milyon euro geldi. mediaset ile yapılan yeni anlaşma bu alandaki gelirlerde patlama yaratacak gibi görünüyor (bkz: #9302983) . ancak stadyum konusunda hızlı davranmaları, gerekli çalışmalara bir an once başlamaları gerekiyor. zaten ss lazio da stadio olimpico’dan flaminio’ya taşınma hazırlığında.
  
  12. newcastle united (128,9 milyon euro) (2003-04: 136,6 milyon euro-11)
  (2002-03: 139 milyon) (2001-02: 109 milyon) (2000-01: 91 milyon)
  
  ticari gelirler: 35,4 (%27) 2003-04: 34,6 (%25)
  yayın gelirleri: 41,3 (%32) 2003:04: 50,8 (%37)
  maç günü geliri: 52,2 (%41) 2003-04: 51,2 (%38)
  
  newcastle united seyircisine çok şey borçlu. listede, şampiyonlar ligi pastasından pay alamayan takımlar arasında en yüksek gelir elde eden kulüp onlar. üst üste 14 yıldır sezon daha başlamadan bütün kombinelerini satın alıyor newcastle taraftarı ve 52387 kapasiteli st james park’ın geçen sezon seyirci ortalaması 51800 idi. ancak takımın bunun karşılığını verebildiği pek söylenemez. her şeye karşın yayın gelirlerinde bir artış olacak ancak bu onları ilk ona taşımaktan çok uzak.
  
  13. tottenham hotspur (104,5 milyon euro) (2003-04: 100,1 milyon euro-14)
  (2002-03: 96 milyon) (2001-02: 100 milyon) (2000-01: 80 milyon)
  
  ticari gelirler: 35,5 (%34) 2003-04: 34,1 (%36)
  yayın gelirleri: 37,8 (%36) 2003:04: 36,1 (%34)
  maç günü geliri: 31,2 (%30) 2003-04: 29,9 (%30)
  
  listede şampiyonlar ligi’ne hiç yükselememiş tek takım. bu sene dramatik bir biçimde son haftada kaybettiler bu şansı` : 7 mayıs 2006 west ham utd tottenham hotspur maçı` . ancak beşinci sırada tamamlanan sezon yayın gelirlerinde bir artış anlamına gelecektir. ayrıca puma ile yapılan yeni sponsorluk anlaşması da bir miktar artış anlamına geliyor. fakat maç günü gelirlerini arttırmanın bir yolunu bulmaları gerekiyor. stadyumda bir geliştirme ya da gerekirse yeni bir stadyum kaçınılmaz ingiliz futbolunun devleri ile yarışabilmek, onların arasında kalabilmek için.
  
  14. schalke 04 (97,4 milyon euro) (2003-04: 91,4 milyon euro-17)
  (2002-03: 119 milyon) (2001-02: 61 milyon) (2000-01: 55 milyon)
  
  ticari gelirler: 57,6 (%59) 2003-04: 46,8 (%51)
  yayın gelirleri: 16,5 (%17) 2003:04: 16,3 (%18)
  maç günü geliri: 23,3 (%24) 2003-04: 28,3 (%31)
  
  100 milyon euro barajının altındaki ilk kulüp olan schalke 04, listedeki üçüncü yılında üç basamak birden yükseldi %7’lik gelir artışı ile. yayın gelirlerinde bundesliga’nın en çok kazanan ikinci kulübü olmalarına karşın deloitte football money league takımları arasında son sıradalar. tipik bir alman kulübü olarak ticari gelirler en önemli kaynak. yine de iki yıl öncesine gore oldukça gerideler.
  
  15. olympique lyonnais (92,9 milyon euro) (2003-04: 72 milyon euro-)
  (2002-03: 84 milyon) (2001-02: 72 milyon) (2000-01: 69 milyon)
  
  ticari gelirler: 26,7 (%29) 2003-04: 19 (%)
  yayın gelirleri: 45,8 (%49) 2003:04: 33 (%)
  maç günü geliri: 20,4 (%22) 2003-04: 20 (%)
  
  bir yıl aradan sonra ve fransızların tek temsilcisi olarak yeniden listedeler. şampiyonlar ligi’nin ihya ederek fransız futbolunun zirvesine taşıdığı bir kulüp olympique lyonnais. bunu hak ettikleri ise aşikar. lg/renault tracks ile yıllık 12 miyon euro üzerinden yapılan forma reklamı anlaşması fransız futbol endüstrisi için inanılması zor bir rakam ve bu alanda avrupa’nın da önde gelen ekiplerinden birisi oldular. ayrıca canal+ ile yapılan yeni yayın anlaşması diğer fransız kulüpleri gibi onların da yayın gelirlerinde önemli bir artış yaratacak.
  
  16. glasgow celtic (92,7 milyon euro) (2003-04: 104,2 milyon euro-13)
  (2002-03: 87 milyon) (2001-02: 88 milyon) (2000-01: 70 milyon)
  
  ticari gelirler: 20,9 (%23) 2003-04: 27,4 (%26)
  yayın gelirleri: 25,3 (%27) 2003:04: 24,3 (%23)
  maç günü geliri: 46,5 (%50) 2003-04: 52,5 (%51)
  
  listede beş büyük lig dışından tek temsilci. bir başka özelliği ise listede gelirinin yarısından fazlasını bilet satışından gerçekleştiren tek kulüp olmaları. geçen yıl ortalama 58000 seyirciye oynadılar ve adada manchester united’ın ardından ikinci sıradalar. nike ile yapılan yeni sponsorluk anlaşması gelirlerinde artış sağlayacak olsa da, 2005-06 sezonunda ön elemelerde artmedia bratislava’ya kaybetmeleri onları bu sezon listede görememize sebep olabilir.
  
  17. manchester city (90,7 milyon euro) (2003-04: 93,5 milyon euro-16)
  (2002-03: 71 milyon) (2001-02: 43 milyon) (2000-01: 54 milyon)
  
  ticari gelirler: 29,7 (%32) 2003-04: 29,2 (%31)
  yayın gelirleri: 38,7 (%43) 2003:04: 38,5 (%41)
  maç günü geliri: 22,3 (%25) 2003-04: 25,8 (%28)
  
  gelirlerindeki düşüşe rağmen manchester city ilk kez 2003-04 sezonunda girdiği listede 2004-05 sezonunda da yer almayı başardı. tabii ki anahtar city of manchester stadyumu. ancak mutlaka ve mutlaka avrupa kupaları’na katılmayı başarabilmeleri gerekiyor daha üst sıralarda yer alabilmek için.
  
  18. everton (88,8 milyon euro) (2003-04: 67 milyon euro-)
  (2002-03: 67 milyon) (2001-02: 59 milyon) (2000-01: 55 milyon)
  
  ticari gelirler: 17,4 (%20) 2003-04: 10 (%)
  yayın gelirleri: 43,7 (%49) 2003:04: 33,9 (%)
  maç günü geliri: 27,7 (%31) 2003-04: 23,1 (%)
  
  büyük bir başarı ile dördüncü sırada tamamladıkları sezonda ilk kez listede yer bulmayı başardılar ve böylece liverpool; listede aynı sezonda iki veya daha fazla takımla yer almayı başaran glasgow, londra, madrit, manchester, milano ve roma’dan sonra yedinci şehir oldu. dördüncülük yayın gelirlerinde önemli bir artış sağladı ve bu arada tayvanlı bira üreticisi chang ile yapılan forma reklamı anlaşması da daha kârlı bir hale getirildi. ancak avrupa başarısızlığı 2005-06 sezonunda liste dışı kalmalarına neden olabilir. daha önce yeni bir stadyum inşa etmek için çabalamışlar ancak gerekli mali kaynağı bulamamışlardı. liverpool'un nihayet geçen ay yapımı için tüm gerekli izinleri almayı başarabildiği yeni stadyumu ortak kullanmak istiyorlar ama liverpool buna izin vermek istemiyor.
  
  19. valencia cf (84,6 milyon euro) (2003-04: 69 milyon euro-2)
  (2002-03: 81 milyon) (2001-02: 56 milyon) (2000-01: 73 milyon)
  
  ticari gelirler: 16,4 (%19) 2003-04: 15 (%)
  yayın gelirleri: 44,1 (%53) 2003:04: 34 (%)
  maç günü geliri: 24,1 (%28) 2003-04: 20 (%)
  
  üçüncü kez listede yer bulmayı başardılar. rtvv ile yıllık 24 milyon euro üzerinden yapılan yayın anlaşması önemli bir sıçrama oldu. ayrıca kulübün stadyumdan elde ettiği gelirleri arttırmak için seçenekleri gözden geçirdiği de biliniyor.
  
  20. ss lazio (83,1 milyon euro) (2003-04: 99,4 milyon euro-15)
  (2002-03: 98 milyon) (2001-02: 109 milyon) (2000-01: 125 milyon)
  
  ticari gelirler: 24,4 (%29) 2003-04: 21,7 (%22)
  yayın gelirleri: 44,1 (%53) 2003:04: 57,4 (%58)
  maç günü geliri: 14,6 (%18) 2003-04: 20,3 (%20)
  
  her yıl listede yer almayı başaran 13 kulüpten biri ve beş sezon once altıncı sıradaydı. bu sezon beş basamak düşerek yirminci sıraya gerilediler ve durum pek parlak görünmüyor. maddî sıkıntıları herkesin malumu. üstelik lig ve avrupa kulvarlarında gelen başarısızlıklar onları daha da zor bir pozisyona doğru itiyor. bir darbe de temiz ayaklar operasyonu ile yediler. yine de yayın gelirleri ile direnmeye çalışıyorlar. ayrıca, stadio olimpico’dan hayır gelmeyeceğini anladılar ve stadio flaminio’ya taşınma hazırlığı yapıyorlar. (bkz: #9403092)
• 2003-04 sezonu verilerine göre takımların maç günü gelirleri toplamının seyirci toplamına bölünmesi ile elde edilmiş seyirci başına maç günü geliri ortalaması listesi şu şekildedir:
  
  73-chelsea
  55-manchester united
  48-arsenal
  41-newcastle united
  37-barcelona
  37liverpool
  36-tottenham hotspur
  34-real madrid
  32-glasgow celtic
  31-glasgow rangers
  26-as roma
  25-manchester city
  24-juventus
  24-inter milan
  22-aston villa
  22-schalke 04
  21-olympique marseille
  21-ac milan
  18-ss lazio
  
  not: bu rakamlar bilet fiyatları ortalamaları olarak düşünülebilir. hepsi euro.
  özellile premier league takımlarının bilet fiyatı ortalamaları dikkat çekici. herkes kendi takımının fiyatları ile karşılaştırabilir. bizim üç büyükleri seyretmek italya'nın "üç büyüğü" olan ac milan, inter milan ve juventus'u seyretmekten daha pahalı gibi geldi bana.
• bu da bu yılki basın bülteni imiş:
  
  real madrid stays at the top
  barcelona join their spanish rivals in the top two. england has eight clubs in top 20
  
  published: 08/2/07
  
  contact: katie broome
  deloitte
  public relations
  + 44 (0) 207 303 6359
  
  contact: james igoe
  deloitte
  public relations
  +44 (0)20 7303 8247
  
  the deloitte football money league shows the total revenue of the world’s top 20 clubs is now over €3.3 billion
  real madrid stays ahead of the competition with total revenue of £202m (€ 292m),
  barcelona are this year’s biggest movers, up four places to second place completing a top two for spanish clubs.
  manchester united, who had headed the first eight editions of the deloitte football money league, is the highest of eight premiership clubs in the top 20.
  spain has the two biggest football clubs in the world, with real madrid and barcelona topping the list of the world’s biggest football clubs based on revenue, according to the football money league from business advisory firm deloitte. analysis in the football money league is based on the latest financial information for the 2005/06 season.
  
  real madrid retains the number one place which it gained last year, while it has been joined in the top two by barcelona, which has seen a transformation in revenues since 2002/03. dan jones, partner in the sports business group at deloitte, commented: “spain reign in the money league this year, with real madrid keeping their number one spot and barcelona moving up to four places to number two.”
  
  “the two clubs have had contrasting strategies, with real focussing on driving commercial revenue from recruiting its galactico players and barcelona having a more balanced revenue profile. with both the spanish giants predicting revenues of over €300m in 2006/07 we may well see the same two clubs at the top of the money league in 2006/07.”
  
  the total revenue of the top 20 clubs was over €3.3 billion in 2005/06. dan jones said: “football remains a growth sport, especially at the highest level. the continued high level of public and commercial interest is reflected by another year of strong growth. the global market has become increasingly important for more european clubs.”
  
  the global top 20 is entirely populated by european clubs, with english clubs occupying eight of the positions, italian clubs four positions, three from germany, two from spain, and one club from each of scotland, france and portugal. england’s highest representative is manchester united, who slip to fourth place this year. paul rawnsley commented “manchester united may be in fourth position this year, but with the completion of their stadium development we can expect them to move back up the list in 2006/07. it is also notable that united remain the most profitable club football operation in the world.”
  
  developments in the broadcast market have underpinned many of the changes in the money league, and these give some pointers to the composition of future football money leagues. alan switzer commented: “revenue from the new french broadcasting deal has seen olympique lyonnais move up to their highest money league position of 11th, while real madrid and barcelona’s announcement of new deals should see them challenge at the top of the table in coming years. the premier league’s recently concluded broadcasting deals may see english teams contribute half of the top 20 clubs in 2007/08.”
• genel hayat pahaliligi bakimindan ingiltere'nin oldukca pahali bir yer oldugu goz onune alindiginda, bu listede ingiliz takimlarinin sayisinin diger avrupa ulkelerinin takimlarina nazaran fazla olmasi normal gozukuyor. bizim kuluplerimizin ust siralara biraz zor girecegi bir siralamadir ayrica.
• bu yıl onuncusu açıklanan ligde dört yeni takım var. bunlardan glasgow rangers bir yıl aradan sonra yedinci kez kendine yer buldu. hamburger sv beş yıl aradan sonra yeniden listede yer bulurken west ham united ikinci kez listeye girmeyi başaran bir diğer kulüp oldu. son sıradan giriş yapmış olsa da benfica listeye girmeyi başarabilen ilk portekiz kulübü oldu.
  
  ilk sırayı yine real madrid alırken barcelona ikinciliğe yükseldi. ilk sekiz yılın şampiyonu ve geçen yılın ikincisi manchester united dördüncü sıraya gerilerken juventus bir basamak yükselerek üçüncü sırayı kaptı. glasgow celtic üç yıldan sonra ilk kez gelirlerde glasgow rangers'ın gerisinde kalırken listenin de dışında kaldı. geçen yıl olup bu yıl olmayan diğer üç takım everton, valencia ve ss lazio. bu dört takımın bir başka ortak özelliği var: geçen yıl ticari gelirlerde son dört sırada onlar vardı.
  
  en büyük sıçramayı gerçekleştirenler ise 6 numaradan 2 numaraya yükselen fc barcelona ve 15 numaradan 11 numaraya yükselen olympique lyonnais. iki basamak yükselen inter milan ilk kez 200 milyon euro barajını aşmayı da başarmış oldu. ilk kez 200 milyon euro barajını aşan bir başka kulüp ise bayern münchen. fc barcelona gelirlerini 51,3 milyon euro arttırarak en büyük artışı sağlarken en yüksek artış oranına %85 ile west ham united ulaştı.
  
  gelirler üç kategoriye ayrılıyor: ticari(commercial), yayın(broadcasting) ve maç günü(matchday). geçen yıla göre ticari gelirlerde %8,6, yayın gelirlerinde %6,8 ve maç günü gelirlerinde %5 oranında artış yaşandı ve bu genele %6,9 olarak yansıdı. aynı değerlendirmeyi listenin ilk on sırasındaki takımlar için yaparsak artış oranları ticari gelirlerde %2,5, yayın gelirlerinde %12,5 ve maç günü gelirlerinde %4,5 oldu. yani en büyüklerin yayın pastasından aldıkları pay çok hızlı büyürken, diğerleri maç günü ve özellikle de ticari gelirlerini arttırarak farkın daha da büyümesini önlemeye çalışıyorlar. yine de makasın açılmasını engelleyemediler. geçen yıl onuncu arsenal ile onbirinci as roma arasındaki fark 39,5 milyon euro iken bu yıl onuncu liverpool ile onbirinci olympique lyonnais arasındaki fark 48,3 milyon euro olarak gerçekleşti. bir noktayı daha vurgulamak gerek: 20 kulübün yayın gelirlerindeki toplam artış 87,2 milyon euro. oysa yalnızca juventus, milan ve inter’in yayın gelirlerindeki artış 91,1 milyon euro. juventus’un bir yılda yalnızca serie a yayınlarından aldığı para türkcell süper ligi yayınları için kulüplerimizin bir yılda aldığı toplam paranın iki katı...
  
  en önemli gelir kaynağı 1370,7 milyon euro ile bu yıl da yayınlar oldu. yayın gelirlerinde ilk üç sıradaki takımlar bu yıl da değişmedi ve hepsi de italyan. ancak juventus, ac milan’ın bu alanda uzun süredir devam eden liderliğine son verip ikinci sıradan ilk sıraya yükseldi. barcelona, real’i beşinciliğe itip dördüncülüğe yerleşirken şampiyonlar ligi yayınlarından en fazla geliri kazanan finalist arsenal altıncılığa yükseldi. italyan takımlarının bu alanda yıllardır süren saltanatı ise hem italya’daki hem de ispanya’daki gelişmelerden ötürü ciddî tehdit altında.
  
  ticari gelirler 1088,6 milyon euro’ya ulaşırken 100 milyon barajını yine sadece bu alanda ilk sıradaki real ve ikinci bayern geçebildi. barcelona üçüncü sırada yer alırken manchester united dördüncülüğü korudu. juventus iki basamak gerileyip beşinciliğe düşerken, üç basamak yükselen chelsea altıncılığı kaptı. ticari gelirler özellikle alman kulüpleri için en önemli kaynak ve gelirlerinin yaklaşık yarısını oluşturuyor. almanya’nın avrupa’nın en büyük ekonomisi oluşunu iyi değerlendiriyorlar ancak almanya’nın avrupa’nın en büyük yayın piyasası oluşunu değerlendirmek konusunda son derece başarısızlar, hatta yerlerde sürünüyorlar bile denebilir.
  
  maç günü gelirlerinde ilk beş değişmedi: manchester united, chelsea, fc barcelona, real madrid ve arsenal. united 100 milyon euro barajını aşan tek kulüp olmayı sürdürürken allianz arena’ya geçen bayern altıncılığa yükseldi. ancak bu yıl ashburton grove hamlesini yapan arsenal önümüzdeki yıl bu alanın liderliği için kapasitesini arttırmış olan manchester united ile çekişecek ve her ikisinin de 120 milyon euro civarında bir gelir elde etmesi bekleniyor. bu alanda ingiliz kulüpleri baskın, iki la liga devi ise kapasiteleri ve seyirci ortalamaları ile direniyorlar. italyanların esamesi okunmuyor bile denebilir. 2 şubat 2007 catania palermo maçından sonra işler daha da karıştı. rakamlar yıllardır italya’da stadyumlara el atılması gerektiğini haykırıyorlardı ama bunun için bir polisin hayatını kaybetmesi gerekti. istenen iyileştirmelerin kulüpler tarafından gerçekleştirilmesi önümüzdeki yıllar için bir kıpırdanma yaratır mı bilinmez.
  
  son beş yılın gelirler toplamına bakıldığında ise 1228 milyon euro ile manchester united ilk sırada. real madrid 1149 milyon euro ile ikinci. juventus 1091, ac milan 1054 milyon euro ile onları izliyor. arkalarında 936 milyon euro ile chelsea ve 899 milyon euro ile bayern münih var.
  
  bir noktayı vurgulamak gerek: geçen yıl liste hazırlanırken pound/euro paritesi 1,4806 olarak alınmıştı. bu yıl ise 1,4404. bu, ingiliz takımlarınının biraz muzdarip olduğu bir konu. örneğin manchester united gelirlerinde geçen yıla göre 1,2 milyon pound artış sağlamasına karşın euro'ya çevrildiğinde bu rakam 3,8 milyon euro düşmüş olarak görünüyor. manchester united ile ilgili bir başka nokta ise en çok kâr eden kulübün onlar olduğu. geçen sezonki kârları 88,1 milyon euro olarak gerçekleşti ve kâr/gelir oranında rakiplerine çok büyük fark atıyorlar.
  
  liste şöyle oluştu, gelirler milyon euro cinsinden:
  
  1 (1) real madrid 292,2 (275,7)
  2 (6) fc barcelona 259,1 (207,9)
  3 (4) juventus 251,2 (229,4)
  4 (2) manchester united 242,6 (246,4)
  5 (3) ac milan 238,7 (234)
  6 (5) chelsea 221 (220,8)
  7 (9) inter milan 206,6 (177,2)
  8 (7) bayern münchen 204,7 (189,5)
  9 (10) arsenal 192,4 (171,3)
  10 (8) liverpool 176 (181,2)
  11 (15) olympique lyonnais 127,7 (92,9)
  12 (11) as roma 127 (131,8)
  13 (12) newcastle united 124,3 (128,9)
  14 (14) schalke 04 122,9 (97,4)
  15 (13) tottenham hotspur 107,2 (104,5)
  16 (-) hamburger sv 101,8 (74,9)
  17 (17) manchester city 89,4 (90,1)
  18 (-) glasgow rangers 88,5 (81,6)
  19 (-) west ham united 86,9 (47,1)
  20 (-) benfica 85,1 (67,4)
  
  liste hazırlanırken futbolcu satışlarından elde edilen gelirlerin dahil edilmediğini hatırlatmak gerekiyor. bu yıla kadar bayern münchen istisna idi, artık onlarda da bu gelir kalemi arındırıldı.
  
  araştırmanın başladığı yıl listede yer almayı başaran ilk yirmi kulübün toplam geliri 1,2 milyar euro idi. bu yıl onuncu yıl ve yalnızca ilk beş kulübün toplam geliri bu rakamı aşıyor. tek başına yayın gelirleri de bu rakamın yaklaşık %15 üzerinde. yirmi kulübün toplam geliri ise on yılda %178,75 oranında artarak 3,35 milyar euro’ya ulaştı. rakamlar incelendiğinde futbolun değişim sürecine ve geleceğine dair önemli ipuçları görülüyor.
  
  nasıl kazanıyorlar, geçen yıldan bu yıla neler değişti? buyrun efendim ilk on, ikinci on az sonra:
  
  1 (1) (2) - real madrid: 292,2 (2004-05: 275,7)
  
  ticari gelirler: 125,6 (%43) 2004-05: 124 (%45) 2003-04: 85,9 (%36)
  yayın gelirleri: 91,4 (%31) 2004-05: 88 (%32) 2003:04: 88,1 (%38)
  maç günü geliri: 75,2 (%26) 2004-05: 63,7 (%23) 2003-04: 62 (%26)
  
  real madrid gelirlerini 16,5 milyon euro(%6) arttırarak 300 milyon euro hedefini tutturamasa da zirvede 33,1 milyon euro farkla yerini korumayı başardı. son beş yılın gelirleri toplamında ise geçen yıl bu listenin zirvesinden indirdikleri manchester united’ın arkasından ikinci sıradalar. ticari gelirlerde ve yayın gelirlerinde pek bir kıpırdanma olmasa da maç günü gelirlerini %18 arttırmayı başardılar. santiago bernabeu’nun ^* seyirci ortalaması değişmemesine karşın, kurumsal müşterilere yönelmeleri bu artışın gerçekleşmesini sağladı.
  
  en büyük kaynak olan ticari gelirlerde, ticari gelirlerin en önemli kalemi olan merchandising ve lisans gelirlerindeki 2,1 milyon euro kayba karşın 1,6 milyon euro artış sağlamayı başardılar. ancak los galacticos projesinin mimarı başkan perez gitti ve ve yerine calderon geldi. capello’nun da göreve gelmesiyle başlayan süreçte başta forma satışı olmak üzere “kulübün vitrini” rolündeki oyunculardan ronaldo italya yolunu tuttu ve david beckham yeni sezonda forma numarasını aldığı adamın şehrinde olacak. ticari stratejide ciddi bir değişiklik demek bu ve önümüzdeki yıl ticari gelirlerde bir düşüş ihtimali söz konusu olabilir. “sahada kazanmak” yeniden “kasada kazanmak”tan daha önemli hale geliyor yeni stratejide... benq siemens ile 2007-08 sezonundan itibaren yıllık 20-25 milyon euro tutarında bir forma reklamı anlaşmasına varılması beklentisi var.
  
  yayın gelirlerinde 3,4 milyon euro artışla 91,4 milyon euro’ya ulaşıldı. çeyrek final öncesi arsenal tarafından elendikleri sezonda şampiyonlar liginden 15,7 milyon euro gelir elde edildi. ancak asıl bomba yayına alanında patladı: mediapro ile görüşülen yeni yayın anlaşması 7 yıl için en az 1,1 milyar euro’yu garanti ediyor. bu yaklaşık yılda 160 milyon euro demek. bayern münchen’in ticari gelirlerdeki 9 yıllık saltanatına geçen yıl son veren real, yayın gelirlerinde de italyanların saltanatına son vermeye niyetli görünüyor.
  
  2 (6) (7) - fc barcelona: 259,1 (2004-05: 207,9)
  
  ticari gelirler: 88,4 (%34) 2004-05: 62,8 (%30) 2003-04: 45,3 (%27)
  yayın gelirleri: 94,1 (%36) 2004-05: 79 (%38) 2003-04: 66,1 (%39)
  maç günü geliri: 76,6 (%30) 2004-05: 66,1 (%32) 2003-04: 57,8 (%34)
  
  hem la liga hem şampiyonlar ligi şampiyonu katalan devi saha dışında da oldukça başarılıydı. 51,3 milyon euro’luk %25 oranındaki gelir artışı onları gelirini en fazla arttıran kulüp yaptı bu yıl ve dört basamak birden yükselerek ikinciliğe kuruldular. son dört yıla baktığımızda ise %111 oranında bir gelir artışı görüyoruz. 2003 yılında ligi altıncı tamamladığı sezonda 186 milyon euro borç varken ve yılda 72 milyon euro zarar ederken devralıp her yıl 17 milyon euro kâr eder duruma getirmeyi başaran başkan laporta, bu sezon 300 milyon, 2010’da ise 400 milyon euro barajını geçmeyi hedeflediğini söylüyor.
  
  maç günü gelirlerinde önceki sezon 73400 ortalamaya ulaşıp %14,36 oranında gelir artışı sağlayan barcelona 2005-06 sezonunda nou camp’ın ^* seyirci ortalaması 73200 olarak gerçekleşirken gelirlerde %15,88 oranında artış sağlamayı başardı ve seyirci ortalamasında bu yıl da listenin tepesinde oldu. 2006-07 sezonunda seyirci ortalaması konusunda manchester united’ın gerisinde kalma ihtimalleri yüksek. ancak sattıkları 85000 kombine bilete diğer kulüpler kolay kolay ulaşamaz gibi görünüyor.
  
  ticari gelirler %40,76 oranında artış gösterirken en önemli etkenlerden biri nike ile süregelen sponsorluk anlaşmasının yıllık 30 milyon euro üzerinden yenilenmesi oldu. bu arada kulüp ilk kez formasına göğüs reklamı alarak bir geleneğinden vaz geçti ancak bunun karşılığında para almıyor. unicef için ücretsiz promosyon yapmayı tercih ettiler.
  
  ispanyol kulüpleri, tıpkı italyan kulüpleri gibi yayın anlaşmalarını kendileri yapmakta özgürler. italyan kulüpleri kadar ağırlıklı olmasa da barca için de en büyük kalem yayın gelirleri. televisio de catalunya ile mevcut anlaşmaları yılda en az 54 miyon euro garanti para anlamına geliyor. ayrıca şampiyonlar ligi yayın pastasından da 31,3 milyon euro düştü paylarına. ve tıpkı real madrid gibi onlar da mediapro ile görüştüler. 2006-07 ve 2007-08 sezonları için toplam 210 milyon euro, sonraki üç yıl için ise yıllık en az 150 milyon euro’yu garanti eden bir anlaşmaya varıldığı bildiriliyor ki bu laporta’nın hedeflerini koyarken pembe hayaller kurmadığının, hatta temkinli davrandığının bir kanıtı. barcelona’nın joan laporta ile girdiği süreç mercek altına alınmayı hak ediyor ama yeri bu entry değil.
  
  3 (4) (5) - juventus: 251,2 (2004-05: 229,4)
  
  ticari gelirler: 62,7 (%25) 2004-05: 82,2 (%36) 2003-04: 67,3 (%31)
  yayın gelirleri: 172 (%68) 2004-05: 124,4 (%54) 2003-04: 130,1 (%61)
  maç günü geliri: 16,5 (%7) 2004-05: 22,8 (%10) 2003-04: 17,6 (%8)
  
  juventus listenin hazırlandığı son dokuz sezondur hep ilk beşte idi. bu sezon yayın gelirlerinde sağladıkları %38’lik artışla hem ac milan’ın yayın gelirlerine koyduğu liderlik ambargosuna son verdiler, hem de onların son üç yıldır bulunduğu basamağa el koydular. şampiyonlar liginde ulaşılan çeyrek final pastadan 18,8 milyon euro pay anlamına gelirken yayın gelirleri toplamda 172,2 milyon euro oldu. ama gelecek yıl bu listede olmayacakları kesin gibi. totti’nin serzenişinin boşuna olmadığının adeta ispatı olan (bkz: #7247917) temiz ayaklar operasyonu sonrasında yalnızca tamoil’in reklam anlaşmasını iptal etmesinin onlara toplam maliyeti’nin 230 milyon euro olduğunu yazmıştı levent tüzemen 6-7 hafta önce.
  
  13-14 milyon dolayında taraftarı olduğu tahmin edilen ve italya’nın en popüler kulübü olduğu kabul edilen juventus, maç günü gelirleri bakımından yerlerde sürünüyor. bir önceki sezon 22600 seyirci ortalaması bulunan juventus için bu rakam 2005-06 sezonunda yaklaşık %15 artışla 30400 olarak gerçekleşti ancak sezonluk bilet fiyatlarında gittikleri indirim bir önceki seneye göre %27 daha az gelir elde edip 16,5 milyon euro düzeyinde kalmalarına neden oldu.
  
  juventus konusunda fazla bir yorum yapmak doğru olmayacak çünkü raporlarının uluslararası malî raporlama sistemlerine uygun olmadığını, uluslararası malî raporlama sistemine uygun bir raporda 2005-2006 sezonu gelirlerinin 220 milyon euro’da kalacağını iddia eden ciddî bir itiraz da mevcut.
  
  4 (2) (1) - manchester united: 242,6 (2004-05: 246,4)
  
  ticari gelirler: 73,6 (%30) 2004-05: 72,2 (%29) 2003-04: 72,1 (%28)
  yayın gelirleri: 65,9(%27) 2004-05: 71,7 (%29) 2003-04: 94,5 (%36)
  maç günü geliri: 103,1(%43) 2004-05: 102,5 (%42) 2003-04: 92,4 (%36)
  
  ilk sekiz sezonun birincisi, geçen yılın ikincisi kırmızı şeytanlar bu yıl dört numarada. aslında nike, mutv ve mumobile ile anlaşmalardan gelenler hesaba katılabilse 300 milyon euroluk bir gelir ile yine listenin zirvesinde olacaklar. ancak bu anlaşmaların yapılarından ötürü gelirleri dikkate alınamıyor. şampiyonlar ligine erken veda gerilemede en önemli etken.
  
  united, 68800 seyirci ortalaması ile oynadığı 2005-06 sezonunda da maç günü gelirleri kategorisindeki 10 yıllık liderliğini sürdürdü. bu sezona başlarken theatre of dreams ^* 76000 kapasiteye ulaştı ve bu 103,1 milyon euro olarak gerçekleşen maç günü gelirlerinin önümüzdeki yıl 115 milyon euro barajını aşması anlamına gelebilir. halihazırda bu kategorideki en yakın rakipleri chelsea’nin 20, fc barcelona’nın ise 26,5 milyon euro önündeler.
  
  united her şeye rağmen ticari gelirlerinde de artış sağlamayı başardı. bunda en önemli etken hiç kuşkusuz aig ile imzalanan yeni forma reklamı anlaşması. anlaşma yıllık 20,4 milyon euro gelir demek ve bu vodafone ile yapılmış olan bir önceki anlaşmaya göre %50’nin üzerinde bir artış anlamına geliyor.
  
  ilk on içerisinde bayern münchen’in ardından yayın gelirlerinde en az gelir elde eden kulüp manchester united oldu. ancak 2007-08 sezonundan itibaren devreye girecek olan yeni yayın anlaşması tüm premier league kulüpleri gibi onlar için de ciddi bir artış anlamına geliyor. kapasite arttırımını da göz önüne alırsak önümüzdeki sezon ilk üç içerisinde olacakları kesin. ayrıca en yüksek geliri elde eden onlar değil ama en çok kâr eden kulüp açık ara onlar. örneğin ikinci sıradaki barcelona son sezonda 17 milyon euro kâr etti, önümüzdeki sezon 20 milyon euro kâr hedefliyor. aynı sezonda 16,5 milyon euro daha az gelir elde etmesine karşın kârları barcelona’nın kârının 5 katından da fazla: 88,1 milyon euro. son bir not: euro bazında gelirler 4,4 milyon euro düşmüş görünüyor ancak, pound bazında 1,2 milyonluk artış söz konusu.
  
  5 (3) (3) – ac milan: 238,7 (2004-05: 234)
  
  ticari gelirler: 53,6 (%22) 2004-05: 57,9 (%25) 2003-04: 60 (%27)
  yayın gelirleri: 154,3 (%65) 2004-05: 138 (%59) 2003-04: 134,4 (%60)
  maç günü geliri: 30,8 (%13) 2004-05: 38,1 (%16) 2003-04: 22,9 (%13)
  
  toplam gelirlerdeki artışa karşın ac milan 2 basamak düştü. tüm italyan kulüpleri gibi en önemli gelir kaynağı maç yayınları. ac milan bu kategorideki gelirlerini 16,3 milyon euro arttırsa da liderliğini juventus’a kaptırdı. sky italia’dan gelen 80 milyona mediaset’ten dijital karasal yayın için gelen ücret ve yine mediaset ile sağlanan bir anlaşma için ödenen peşinata şampiyonlar ligi yarı finaline ulaşmakla gelen 20,3 milyon euro eklenince yayın gelirleri 154,3 milyona ulaştı.
  
  ticari gelirlerde %7 oranında gerileme yaşandı ancak bu sezondan başlayarak formalarda opel’in yerini alacak olan betandwin reklamı durumu biraz olsun toparlayacak.
  
  maç günü gelirlerinde %19 oranında düşüş yaşandı. bir önceki sezon 64000 olan seyirci ortalaması italya’daki genel trende uygun olarak 59300’e düştü. aslında italya’da rakamlar yıllardır stadyumlara yatırım yapılması gereğine işaret ediyor. 2 şubat 2007 catania palermo maçı sonrasında gelen italya’da futbola kan molasının ardından bu yatırımlar hükümet tarafından zorunlu kılındı.
  
  ac milan zaten temiz ayaklar operasyonu ile bir yara almıştı. bir de bu haftadan itibaren stadyumda gerekli düzenlemeleri yapana kadar seyircisiz oynayacakları açıklanmıştı ancak son dakikada sezonluk bilet sahiplerine izin çıktı. şampiyonlar ligi maçlarına seyirci alınmasına izin verilip verilmeyeceği henüz belirsiz. önümüzdeki yıl rossoneri için ilk beş zor ihtimal.
  
  6 (5) (4) - chelsea: 221 (2004-05: 220,8)
  
  ticari gelirler: 61,5 (%28) 2004-05: 55,1 (%25) 2003-04: 50,9 (%24)
  yayın gelirleri: 76,1 (%34) 2004-05: 82 (%37) 2003-04: 85,2 (%39)
  maç günü geliri: 83,4 (%38) 2004-05: 83,7 (%38) 2003-04: 80,9 (%37)
  
  abramovic’in gelişiyle başlayan ilgi canlanması ve sportif alanda yükselen başarı grafiği gelirlerde patlama yaratmıştı ancak son iki yıldır pek artış yaratamadılar ve bu yıl da bir basamak gerilediler.
  
  lig şampiyonluğu premier league yayınları için 44 milyon euro almalarını sağladı. özel maç, league cup, fa cup ve radyo yayınlarından 9,4 milyon euro geldi. gruplar sonrası ilk turda barcelona’ya elenince şampiyonlar ligi yayın pastasından 24,7 milyon euro ile yetinmek zorunda kaldılar ve geçen yıla göre 5,9 milyon euro gerileyerek 76,1 milyon euro yayın gelirine ulaştılar. ancak 2007-08 sezonundan itibaren devreye girecek yeni premier league yayın anlaşması ile lig maçlarından 72 milyon euro yayın geliri elde edebilme şansları olacak.
  
  ticari gelirleri %12 oranında arttırarak 61,5 milyon euro’ya ulaştılar. en önemli etken samsung ile imzalanan beş yıllığına 72 milyon euro tutarındaki forma reklamı anlaşması oldu. bu sezon adidas ile yapılan yıllık 17 milyon euro tutarındaki yeni sponsorluk anlaşmasının devreye girmesi ticari gelirleri daha da ileri taşıyacaktır.
  
  chelsea, maç günü gelirlerinde yıllardır manchester united’ın ardından ikinci sırada idi. bu yıl da öyle. ancak en pahalı maç biletlerini satan kulüp bu sezon ciddi tehdit altında. yeni stadyumuna taşınıp kapasitesini %50’nin üzerinde arttıran arsenal, kesinlikle chelsea’yi bu alanda geçer. ayrıca iki ispanyol devi de onları geride bırakabilir. stamford bridge’de lig maçları için bütün biletler satılmış durumda ancak kapasite sınırlı. chelsea, eğer peter kenyon tarafından dile getirildiği gibi “2014 yılı itibarı ile tüm dünyada dünyanın en büyük kulübü olarak kabul edilmek” niyetindeyse ya kapasite arttırımının bir yolunu bulmak, ya da yeni bir stadyuma taşınmak zorunda.
  
  7 (9) (8) - inter milan: 206,6 (2004-05: 177,2)
  
  ticari gelirler: 47 (%23) 2004-05: 38,3 (%22) 2003-04: 35,2 (%21)
  yayın gelirleri: 130,4 (63) 2004-05: 103,2 (%58) 2003-04: 102 (%61)
  maç günü geliri: 29,2 (%14) 2004-05: 35,7 (%20) 2003-04: 29,3 (%18)
  
  gelirlerini %17 oranında arttıran inter milan, ilk kez 200 milyon euro barajını aştı ve yedinci sıraya oturdu. şampiyonlar ligi’nde çeyrek finale ulaşan kayseri erciyesspor’un kardeş takımı, ligde de juventus ve ac milan’ın aldığı cezalar sonrası 1989 yılından beri ilk kez scudetto yaşadı. bu uzun bekleyiş zaman zaman alay konusu olmuştu (bkz: #9421884) . nerrazzuri, juventus’un aldığı ceza sonrasında serie a’dan hiç düşmeyen tek takım olarak kaldı.
  
  yerel rakipleri gibi inter’in de en büyük gelir kaynağı televizyon. üst üste üçüncü kez çeyrek finalde elendikleri şampiyonlar liginden 14,9 milyon euro aldılar. önümüzdeki sezon mediaset ile yıllık yüz milyon euro üzerinden yapılan iki yıllık yeni anlaşma devreye girecek, ayrıca mediaset anlaşmanın bir yıl daha uzatılabilmesi opsiyonunu elinde tutabilmek için 21,1 euro ön ödeme yapmak zorunda.
  
  pirelli ile yapılan yeni forma reklamı ve nike ile sponsorluk anlaşmalarının etkisi ile ticari gelirler %23 oranında artarak 47 milyon euroya ulaştı. ancak italya’daki genel gidişata uygun olarak 57000’den 51600’e düşen seyirci ortalaması maç günü gelirlerinde %18 gelir kaybı yarattı. şubat başındaki sicilya derbisinde yaşananlar sonrası hükümet ve federasyon yıllardır stadyumlarda yapılması gerektiği halde yapılmayan iyileştirmeler tamamlanana kadar roma, torino ve cenova’dakiler dışındaki stadyumlarda lig ve kupa maçlarının seyircisiz oynanmasına karar verdi. inter bu alanda gelir kaybına uğrayacaktır ancak yeni yayın anlaşmalarının avantajı ve sahadaki performanslarını sürdürmeleri ile birleşince toplamda bir gelir artışı sağlanacak gibi görünüyor.
  
  8 (7) (9) – bayern münchen: 204,7 (2004-05: 189,5)
  
  ticari gelirler: 109,8 (%54) 2004-05: 117,4 (%62) 2003-04: 105,2 (%63)
  yayın gelirleri: 42,8 (%21)
  maç günü geliri: 52,1 (%25)
  
  bayern bir basamak gerilese de gelirlerini %8 arttırarak ilk kez 200 milyon barajını geçmeyi başaran bir diğer kulüp oldu. ancak bu gelişme listenin ilk beş yılı boyunca ilk üçte yer alan bayern’i ne derece tatmin eder bilinmez.
  
  allianz arena'ya ^* taşınarak seyirci ortalamasını 53000’den 67000’e çıkartarak başardılar gelir artışını. bayern, almanya’nın avrupa’nın en büyük ekonomisi oluşunu iyi kullanıyor. geçen yıla göre bir düşüş yaşasalar da ticari gelirleri 100 milyon euro barajının üzerindeki iki kulüpten biri onlar.
  
  yayın gelirleri açısından pek bir değişiklik olduğu söylenemez. bayern belki almanya’nın avrupa’nın en büyük ekonomisi oluşunu iyi değerlendiriyor ama almanya’nın avrupa’nın en büyük yayın pazarı olmasını diğer alman kulüpleri için de geçerli olduğu gibi yeterince değerlendiremiyor. ac milan’a elenince şampiyonlar liginden 19,9 milyon euro elde edebildiler. yerel rekabet ve hazırlık maçlarının yayınları da 22,9 milyon euro sağladı ki ilk on içinde açık ara en gerideler. bu sezondan itibaren devreye girecek yayın anlaşması ilk sezon %30 artış ve sonraki sezonlarda da iyileştirme vaadediyor. ancak avrupa’nın en büyük yayın pazarı olan almanya’da yayın gelirlerinin durumu trajikomik.
  
  9 (10) (6) – arsenal: 192,4 (2004-05: 171,3)
  
  ticari gelirler: 49,2 (%26) 2004-05: 44 (%26) 2003-04: 32,3 (%19)
  yayın gelirleri: 79,4 (%41) 2004-05: 71,9 (%42) 2003-04: 90,3 (%52)
  maç günü geliri: 63,8 (%33) 2004-05: 55,4 (%32) 2003-04: 51 (%29)
  
  arsenal, highbury’deki son sezonunda %12 oranında bir artış yakaladı ve en büyük etken hiç kuşkusuz şampiyonlar ligi finaline ulaşmak oldu. şampiyonlar ligi bilet satış gelirlerini ikiye katladılar. ayrıca, şampiyonlar ligi’nden en çok yayın geliri elde eden kulüp oldular. şampiyon barcelona 31,3 milyon euro’da kalırken arsenal’e 34,7 milyon euro düştü.
  
  yayın gelirleri arsenal için bu sezon da en önemli gelir kalemi idi. premier league yayınlarından 41,5 milyon euro elde ettiler. şampiyonlar ligi’nden ve diğer yayın gelirlerinden gelen 3,2 milyon euro ile 79,4 milyon euro’ya ulaşarak as roma’yı geçmeyi başarıp üç italyan ve iki ispanyol kulübünün ardından gelen ilk ingiliz kulübü oldular.
  
  nike, dünya çapında arsenal ürünlerinin satış hakkı için ödemelere başlayınca ticari gelirlerde %12 artış sağlandı. şampiyonlar ligi hasılatlarının da etkisi ile maç günü gelirlerinde de %15 artış yakalandı. 2005-06 sezonunda cl finaline ulaşmak, müthiş bir can simidi oldu arsenal için.
  
  asıl patlamayı ise bu yıl yapacaklar. yeni stadyumdan yılda 58 milyon euro maç günü geliri artışı beklentileri var ki bunu gerçekleştirmeleri durumunda bu alanda manchester united’ı geçmeyi başaran ilk kulüp olabilirler. emirates ile yapılan stadyum isim hakkı ve forma reklamı anlaşmaları da devreye girdi. gunners, artık ilk onda tutunabilmek için değil, ilk üç için mücadele veriyor. 1999 kasımında başlayan ashburton grove yolculuğu oldukça sıkıntılı geçse de refahı getiriyor sonunda. doğru kararı vermenin yetmediğini, kararlılık ve şansın da gerekli olduğunu 17 mayıs 2000 uefa kupası finalinde karşı karşıya gelen iki takımın durumunu karşılaştırınca çok net görebiliyoruz. o gece kaybeden artık yeni stadyumunda para basarken kazanan, maalesef şanssızlık` : 21 şubat krizi` ve yönetim beceriksizlikleri serisi yüzünden seyrantepe-mecidiyeköy-ikitelli hattında en uygun durağı arıyor. bu noktada ingiltere'de stadyumların sahiplerinin kulüpler, türkiye'de ise devlet olmasının çıkardığı ekstra sorunları da atlamamak gerek.
  
  10 (8) (10) – liverpool: 176 (2004-05: 181,2)
  
  ticari gelirler: 56,8 (%32) 2004-05: 56,7 (%31) 2003-04: 49 (%35)
  yayın gelirleri: 72 (%41) 2004-05: 75,5 (%42) 2003-04: 50,6 (%36)
  maç günü geliri: 47,2 (%27) 2004-05: 49 (%27) 2003-04: 39,9 (%29)
  
  yaşanan %3 oranındaki gelir kaybı iki basamak geriye attı onları. sebep açık: bir önceki sezon kazanılan şampiyonlar liginden gruplarda elenmenin 14,6 milyon euro’luk faturası. liverpool bunun 4,8 milyon euroluk kısmını süper kupa ve dünya kulüpler şampiyonası’ndan gelen 4,8 milyon euro ile kapattı. fa cup şampiyonluğu ve ligi 2004-05 sezonuna göre iki basamak yukarıda bitirmek de yama olmaktan öteye gidemedi.
  
  liverpool’un 47,2 milyon euro düzeyinde kalan maç günü gelirleri rekabette onlar için büyük bir yara ve bunun farkındalar. geçen sezon; son yıllarda lige ağırlığını koyan dörtlüden manchester united 103, chelsea 83 arsenal 64 milyon euro gelir elde etti ve arsenal yeni stadyumunda manchester united ise kapasitesini arttırdığı stadyumunda bu sezon 120’şer milyon euro hedefliyorlar. üstelik stamford bridge’in kapasitesi anfield road’dan ^* daha düşük ancak londra ekibinin taraftarlarının liverpool taraftarına kıyasla daha üst gelir gurubundan oluşu chelsea’ye bilet fiyatlarını yüksek tutma olanağı veriyor. liverpool her yıl 70’er milyon euro daha az kazanacağı iki kulüple sürdürülebilir bir rekabet içinde olmanın olanaksızlığının farkındaydı. iki yıl kadar uğraştıktan sonra yeni stadyum için gerekli izinleri alabildiler. finansman sorununu ise kulübü iki amerikalıya satarak çözdüler. kulübü satın alanlardan gillet, 60000 kapasiteli yeni stadyumun inşaatının 60 gün içerisinde başlayacağını açıkladı. liverpool konusunda bir tahminde bulunmak için önce yeni patronların tavrını görmek gerekli ama yine de zorluyor ve önümüzdeki yıl juventus’un durumuna bağlı olarak bir basamak yukarıda olurlar ancak gelirlerde büyük bir oynama olmaz diyorum. bu da meraklısı için 2005 yılının malî raporu:
  
  http://www.liverpoolfc.tv/club/r&a2005.pdf
• 11 (15) (-) – olympique lyonnais: 127,7 (2004-05: 92,9)
  
  ticari gelirler: 32,1 (%25) 2004-05: 26,7 (%29) 2003-04: 19 (%)
  yayın gelirleri: 71,5 (%56) 2004-05: 45,8 (%49) 2003:04: 33 (%)
  maç günü geliri: 24,1(%19)2004-05: 20,4 (%22) 2003-04: 20 (%)
  
  %31’e karşılık gelen 34,8 milyon euro gelir artışı ile ilk kez 100 milyon euro barajını aşarak 4 basamak yükseldiler ve bu yıl da listedeki tek fransız temsilcisi onlar.
  
  üst üste beşinci şampiyonluğun geldiği sezonda şampiyonlar liginde de çeyrek finale ulaşıldı. lyon bu rekorunu bu sezon altıya çıkaracak gibi görünüyor, şampiyonlar liginde de gruptan çıktılar. 2005-06 sezonu yeni ligue 1 naklen yayın anlaşmasının nimetlerinden faydalandıkları ilk yıl oldu ve bu alanda %50’nin üzerinde bir artış sağladılar.
  
  ligde seyirci ortalamaları ise 38500 olarak gerçekleşti. bu sezon ise 26000 sezonluk bilet satarak yeni bir rekora ulaştılar. stade de gerland ^* 41000 seyirci kapasitesine sahip ve kulüp, gelirlerini arttırabilmek için yeni bir stadyuma taşınmak niyetinde. tabii ki mesele finansman. ancak son aylarda yapılan bir yasa değişikliği bu derde deva olabilir. fransız yasalarında yapılan bir değişiklikle kulüplerin hisse senetlerinin borsaya arzına olanak tanındı ve kulüp yönetimi yeni stadyumun maliyetini halka arzdan elde edeceği gelirle karşılama niyetinde. ancak yine de ilk on için zamana ihtiyaçları var. tabii juventus’un liste dışı kalması durumunda en büyük adaylardan biri onlar.
  
  not: şu habere bakılırsa borsaya açılmışlar:
  
  http://www.milliyet.com.tr/…7/02/13/spor/spo06.html
  
  12 (11) (12) – as roma: 127 (2004-05: 131,8)
  
  ticari gelirler: 29,8 (%23) 2004-05: 27,4 (%21) 2003-04: 34,1 (%31)
  yayın gelirleri: 76,2 (%60) 2004-05: 76,5 (%58) 2003:04: 50,5 (%47)
  maç günü geliri: 21(%17) 2004-05: 27,9 (%21) 2003-04: 24,2 (%22)
  
  gelirlerinde ufak bir düşüş yaşayan kulüp bir basamak geriledi bu yıl. şampiyonlar liginin nimetlerinden yararlanamayanlar arasında en yüksek basamakta onlar var. tipik bir büyük italyan kulübü olarak bunu yayın gelirlerine borçlular.
  
  ancak bu noktada italya’da büyük kulüplerin başının ağrıması ihtimali var. özellikle hükümet kanadından gelen “daha dengeli bir dağılım” baskısı var ve lega calcio ile kulüplerin görüşmeleri sürüyor. amaç serie a yayınlarını bir bütün olarak pazarlamak ve dağılımı daha dengeli bir şekilde yapmak. mevcut durumda kulüpler naklen yayın gelirlerinin %19’unu havuza aktarmak zorunda olsalar da hükümet bunun yeterli olmadığı ve yayın gelirlerindeki bu eşitsizliğin hem malî alanda hem de sahada dengesizliği büyüttüğü, yayınların topluca pazarlanıp daha dengeli bir dağılım yapılması gerektiğini öne sürüyor. tarafların görüşmeleri sürse de sonuca ne zaman varılacağı belirsiz. bu gelişme, roma gibi büyük kulüplerin diğer alanlardaki gelirlerini arttırmaya yöneli önemli adımlar atmaları gereğinin önemini bir kez daha ortaya koyuyor.
  
  italya’daki genel eğilim sonucu roma da seyirci sayısında %11 oranında bir düşüş yaşadı. 82307 kapasiteli stadio olimpico’da ^* seyirci ortalaması kapasitenin yarısının da altında, 39700 olarak gerçekleşti. yaşanan son gelişmelerin ardından gelen seyircili maç yasağı roma’yı etkilemiyor. ancak yine de iyileştirmeler gerekli. belki de euro 2012 için hükümet tarafından bunların yapılacağı beklentisi ile ağırdan aldıklarını düşünebiliriz.
  
  önümüzdeki sezon daha yukarıda olabilirler. geçen yıl katılamadıkları şampiyonlar liginde bu yıl gruptan çıkmayı başarmaları en az 15 milyon euro civarı fark yaratacaktır. ayrıca ligdeki performansları da hiç fena değil.
  
  13 (12) (11) - newcastle united: 124,3 (2004-05: 128,9)
  
  ticari gelirler: 40,3 (%32) 2004-05: 35,4 (%27) 2003-04: 34,6 (%25)
  yayın gelirleri: 38,4 (%31) 2004-05: 41,3 (%32) 2003:04: 50,8 (%37)
  maç günü geliri: 45,6 (%37) 2004-05: 52,2 (%41) 2003-04: 51,2 (%38)
  
  4 yıl aradan sonra ilk kez avrupa kupaları yarışında yer alamamak, intertoto’da yarı finalde deportivo’ya elenmek magpies için gelirlerde ufak bir kayıpla beraber bir basamak gerileme anlamına geldi. cl ya da uefa kupası gelirinden faydalanamayanlar arasında en yüksek basamak onların.
  
  newcastle’ın taraftar desteği ekonomik alanda en büyük gücü. st james park’ın kapasitesinin 52387 rakamına ulaştığı son 6 sezondur stadyum hep dolu. 14 sezondur üst üste tüm sezonluk biletler sezon başlangıcından önce tükeniyor. bu yıl yaşanan düşüşün sebebi ise toon army’nin geçen sezona göre evinde 9 maç daha az oynaması. ligi bir önceki sezona göre yedi sıra aşağıda tamamlamak ve uefa kupası gelirinden mahrum kalmak yayın gelirlerini de aşağı çekti.
  
  bu yıl ligde şu ana dek ortaya koydukları performansı ve uefa kupasında yollarına devam edişlerini göz önüne aldığımızda önümüzdeki yıl gelirlerini arttıracaklardır. ancak mesele bu değil. newcastle united 2002-03 sezonundan beri şampiyonlar ligine katılamıyor. 2003-04 listesinde newcastle united liverpool’un hemen arkasında idi ve aradaki fark 2,9 milyon euro idi. şu anda üç basmak gerideler ve fark 51,7 milyon euroya çıktı. şampiyonlar ligi newcastle’a da uğramalı ki kulüp yeniden ilk on şansını yakalayabilsin, rakipleri ile aradaki farkın hızla açılmasını önleyebilsin. fakat en azından önümüzdeki sezon değerlendirmesinde bu olmayacak gibi görünüyor.
  
  14 (14) (17) - schalke 04: 122,9 (2004-05: 97,4)
  
  ticari gelirler: 54,9 (%45) 2004-05: 57,6 (%59) 2003-04: 46,8 (%51)
  yayın gelirleri: 38,8 (%31) 2004-05: 16,5 (%17) 2003:04: 16,3 (%18)
  maç günü geliri: 29,2 (%24) 2004-05: 23,3 (%24) 2003-04: 28,3 (%31)
  
  schalke 04 gelirlerini %26 oranında arttırarak üç yıl sonra yeniden 100 milyon barajını aşmayı başarsa da yeri değişmedi. şampiyonlar liginde grubu fenerbahçe’nin önünde tamamlayarak katılmaya hak kazandığı uefa kupasında yarı finale kadar ulaşmak, yayın gelirlerinde %135 artış sağladı.
  
  bundesliga seyirci ortalaması 61300 olan kulüp, arena auf schalke’de ^* 7 avrupa mücadelesine çıktı ve maç günü gelirlerinde %25 artış sağladı. yüksek seyirci ortalamalarına karşın düşük bilet fiyatları onları listedeki diğer rakipleri karşısında geride bırakıyor.
  
  diğer alman kulüpleri gibi ticari gelirler schalke 04 için en büyük kaynak. alman ekonomisinin büyüklüğünden faydalanmanın yanına rus gazprom ile bir sponsorluk anlaşması da eklediler. stadyum ismi karşılığında bira üreticisi veltins ve forma reklamı reklamı karşılığında sigorta şirketi victoria ile yapılan anlaşmalar diğer büyük kaynaklar. geçen yıl ligi dördüncü bitirip şampiyonlar ligi şansını kaçıran schalke’nin gelirlerinde bir gerileme bekleniyor ancak ilk bundesliga şampiyonluklarına doğru ilerleme yolunda yakaladıkları 6 puanlık avantaj 49 yıllık şampiyonluk hasretinin bitmesi umutlarını güçlendiriyor.
  
  15 (13) (14) – tottenham hotspur: 107,2 (2004-05: 104,5)
  
  ticari gelirler: 40,3 (%37) 2004-05: 35,5 (%34) 2003-04: 34,1 (%36)
  yayın gelirleri: 41,5 (%39) 2004-05: 37,8 (%36) 2003:04: 36,1 (%34)
  maç günü geliri: 25,4 (%24) 2004-05: 31,2 (%30) 2003-04: 29,9 (%30)
  
  spurs, şampiyonlar ligi’ne hiç katılamamasına karşın her yıl listede yer almayı başardı. geçen yıl bu şansı yakalamak üzereydiler ancak son haftadaki west ham united maçı öncesi takımın 10 oyuncusu gıda zehirlenmesi yaşadı ve kaybedip bu tarihi fırsatı ezeli rakiplerine ^* kaptırdılar. ancak beşincilik premier lig tarihindeki en büyük başarıları oldu ve gelirlerini pozitif etkide bulundu. kendi gelir rekorlarını kırsalar da iki basamak gerilediler.
  
  lig beşinciliği yayın gelirlerini arttırsa da her iki kupadan da erken elenmeleri white hart lane’de yalnızca 19 maça izin verdi ve bunun sonucunda maç günü gelirleri geriledi. ticari gelirlerinde %14 oranında sağlam bir artış yakaladılar ve dahası da var: bu sezon, mansion ile dört yıllığına 49 milyon euro tutarında yeni bir forma reklamı ve puma ile 5 yıllık sponsorluk anlaşmaları da devreye girdi. bu iki anlaşma ve uefa kupasında yola devam etmeleri gelirlerinde bir artış sağlayacaktır.
  
  16 (-) (-) – hamburger sv: 101,8 (2004-05: 74,9)
  
  ticari gelirler: 47,2 (%46)
  yayın gelirleri: 17,8 (%18)
  maç günü geliri: 36,8 (%36)
  
  her sezon bundesliga’da yer almış tek kulüp olan hamburg gelirlerini bir önceki sezona göre %36 arttırarak 100 milyon euro barajını ilk defa aştı ve 5 yıl sonra yeniden listede.
  
  geçen yılı ligde üçüncü sırada bitiren ve bu sezon şampiyonlar ligi şansı yakalayan hamburg, intertoto ile başladığı macerasını uefa’da çeyrek finaller öncesine kadar sürdürmüştü. bundesliga seyirci ortalaması 52600 olan kulüp aol arena’da ^* oynadığı 9 avrupa mücadelesinin de katkısı ile maç günü gelirlerini %40 oranında yükseltmeyi başardı.
  
  avrupa’nın en büyük ekonomisi ticari gelirlerin yüksek düzeyde seyrine imkan tanıyor. kulübün puma ve emirates ile anlaşmaları sürüyor. ancak işin ilginç tarafı geçen yılın üçüncüsü bu sezon ligin dibinde. son hafta dortmund karşısında aldıkları 3-0’lık galibiyet ilk iç saha zaferleri olurken son sıradan kurtulmalarına yetmedi. şampiyonlar ligi katılımı gelirlerini arttıracaktır ve önümüzdeki yıl da listede olurlar ama belki de küme düşmüş olarak.
  
  17 (17) (16) – manchester city: 89,4 (2004-05: 90,1)
  
  ticari gelirler: 31,7 (%36) 2004-05: 29,7 (%32) 2003-04: 29,2 (%31)
  yayın gelirleri: 35 (%39) 2004-05: 38,7 (%43) 2003:04: 38,5 (%41)
  maç günü geliri: 22,7 (%25) 2004-05: 22,3 (%25) 2003-04: 25,8 (%28)
  
  city of manchester stadium ^* hamlesi ile manchester city üst üste üç sezondur listede yer alıyor ve geçen yılki yerini korudu.
  
  seyirci ortalamaları küçük bir düşüşle 43000’de kalsa da bu alanda ligde dördüncü sıradalar. fa cup mücadelesinde ulaşılan altıncı tur maç günü gelirlerini arttırsa da ligi onbeşinci sırada bitirmek yayın gelirlerini azalttı. thomas cook ile yaptıkları forma reklamı anlaşmasının koşullarındaki iyileştirme ticari gelirlerini yükseltmelerinde yardımcı oldu. 2007-08 sezonunda başlayacak yeni premier league yayın anlaşması ileride onları listede daha üst sıralarda görmemizi sağlayabilir.
  
  18 (21) (19) – glasgow rangers: 88,5 (2004-05: 81,6)
  
  ticari gelirler: 32,6 (%37)
  yayın gelirleri: 15 (%17)
  maç günü geliri: 40,9 (%46)
  
  listede beş büyük lig dışından ilk temsilci. gelirlerini %8,45 oranında arttırarak bir yıl aradan sonra yedinci kez listedeler. ligde düpedüz başarısızlardı oysa. 16 yıl sonra ilk kez ilk ikinin dışında kaldılar ve kupayı da kazanamadılar. ancak şampiyonlar liginde gruplardan çıkan ilk iskoç takımı olma onuruna eriştiler.
  
  ibrox ^* seyirci ortalaması ligde 47000’in üzerinde. maç günü gelirlerinin toplam gelirler içinde payı %46 ve listede en yüksek oran onlarda. ancak yayın gelirleri açısından durum berbat. 15 milyon euro gelir elde ettiler ve bunun 12,8 milyonu şampiyonlar liginden geldi. bu rakamlar bu sezon şampiyonlar ligine katılamayacak olmanın onlar için ne kadar önemli bir kayıp olduğunu açıkça ortaya koyuyor. jjb sports ile yapılan anlaşma ticari gelirlerde önemli bir iyileştirme sağlamış, hatta paul le guen’i de ikna etmişti. (bkz: #9322473)
  
  rangers başarısız bir sezon geçiriyor. paul le guen ile yollarını ayırdılar. şampiyonlar ligine katılamamalarını da göz önüne aldığımızda önümüzdeki yıl yine liste dışında kalacak gibi görünüyorlar.
  
  19 (-) (-) – west ham united: 86,9 (2004-05:47,1)
  
  ticari gelirler: 22,2 (%26)
  yayın gelirleri: 40,9 (%47)
  maç günü geliri: 23,8 (%27)
  
  listedeki dördüncü londra temsilcisi ikinci kez listede ve bunu bir rekorla, gelirlerini %85 oranında arttırmayı başararak sağladılar. schalke 04 ile birlikte listede kendi liginde şampiyonluk yaşayamamış iki takımdan biri. şunu hemen belirteyim, schalke’nin bundesliga kurulmadan önceki dönemde yamulmuyorsam toplam yedi almanya ve batı almanya şampiyonluğu var.
  
  ligi dokuzuncu sırada bitirerek son yıllardaki en iyi derecelerinden birini elde eden hammers, 26 yıl sonra fa cup finaline yükselmeyi de başardı. bu iki başarılı performans yayın gelirlerini 40,9 milyon euro düzeyine yükseltmelerini sağladı. upton park %98 doluluk oranıyla 33700 seyirci ortalamasını yakaladı.
  
  geçen yıl el değiştiren west ham united, carlos alberto tevez ve javier mascherano gibi bomba transferlere karşın uefa kupasında palermo karşısında tutunamadı. şu an düşme hattındalar ve işleri hiç de kolay değil.
  
  20 (-) (-) – benfica: 85,1 (2004-2005: 63,4)
  
  ticari gelirler: 29,3 (%35)
  yayın gelirleri: 17,2 (%20)
  maç günü geliri: 38,6 (%45)
  
  lig tarihindeki ilk portekiz takımı, beş büyük lig dışından ikinci ve son temsilci. gelirlerini %34 oranında arttırarak başardılar bunu.
  
  11 yıl sonra gelen şampiyonlukla elde edilen şampiyonlar ligi hakkı iyi değerlendirildi ve çeyrek finale kadar yükselmek 21,7 milyon euroluk toplam gelir artışının 16,4 milyon euroluk kısmını oluşturdu.
  
  euro 2004 nedeniyle yenilenen 65000 seyirci kapasiteli estadio da luz ^* 43100 ortalama ile portekiz ligi lideri ve maç günü gelirleri benfica için en önemli gelir kaynağı oldu. adidas ve portugal telecom ise ana sponsorlarını oluşturuyor.
  
  benfica listede kalıcı olabilmek için tüm dallarda gelirlerini arttırmalı. stadyumları bu konuda önemli bir kaynak olabilir çünkü hem doluluk oranları düşük hem de yapılırken kurumsal müşteriler için özel yerler düzenlenmiş. ayrıca şampiyonlar ligi katılımını düzenli hale getirmeleri gerek.
• bu yılın da birincisi real madrid. manchester united geçen yılın ikincisi barcelona'yı bir basamak aşağı itip ikinci sırayı kaptı. iki basamak yükselen chelsea dördüncü sırayı alırken dört basamak yükselen arsenal beşinciliğe yükseldi. real ve united üç yüz milyon euro barajını geçen ilk kulüpler oldular. genelde %11 bir artış yakalandı ve 20 kulübün toplam geliri 3,7 milyar euro düzeyine ulaştı. %11'lik artış 2002-03 sezonundan bu yana yaşanan en büyük artış. bu aynı zamanda listenin başladığı 1996-97 sezonundaki toplam gelirlerin üç katının da aşılması anlamına geliyor.
  
  almanlarda bir kıpırdanma gözlenirken italyanlarda gerileme göze çarpıyor. tottenham hotspur ise %50 civarında bir gelir artışı yakalamayı başararak gelirlerini en yüksek oranda arttıran kulüp oldu ve on birinci basamağa yükseldi.
  
  juventus, calciopoli'ye rağmen listede tutunmayı başardı. 9 basamak gerileyerek 12 numarada yer bulmayı başardı kendine.
  
  haber türk basınına henüz düşmemiş. "dünyanın en zengin kulüpleri" ifadesini yine kullanacaklar mı acep?
  
  analizler daha sonra ve epey zaman alacağa benzer. şimdilik yalnızca listeyi verebiliyorum:
  
  1 (1) real madrid €351.0 million
  2 (4) manchester united €315.2
  3 (2) barcelona €290.1
  4 (6) chelsea €283.0
  5 (9) arsenal €263.9
  6 (5) ac milan €227.2
  7 (8) bayern munich €223.3
  8 (10) liverpool €198.9
  9 (7) inter milan €195.0
  10 (12) as roma €157.6
  11 (15) tottenham hotspur €153.1
  12 (3) juventus €145.2
  13 (11) lyon €140.6
  14 (13) newcastle united €129.4
  15 (16) hamburg sv €120.4
  16 (14) schalke 04 €114.3
  17 (-) celtic €111.8
  18 (-) valencia €107.6
  19 (-) marseille €99.0
  20 (-) werder bremen €97.3
  
  not: parantez içindeki rakamlar geçen yılki sıralamaları.
• bu sene fenerbahçe'nin 19. sıradan dahil olduğı liste.
  
  1) real madrid 365,8 milyon euro
  2) manchester united 324,8 milyon euro
  3) barcelona 308,8 milyon euro
  4) bayern münih 295,3 milyon euro
  5) chelsea 268,9 milyon euro
  6) arsenal 264,4 milyon euro
  7) liverpool 210,9 milyon euro
  8) milan 209,5 milyon euro
  9) roma 175,4 milyon euro
  10) inter 172,9 milyon euro
  11) juventus 167,5 milyon euro
  12) olympique lyon 155,7 milyon euro
  13) schalke 04 148,4 milyon euro
  14) tottenham 145 milyon euro
  15) hamburg 127,9 milyon euro
  16) marsilya 126,8 milyon euro
  17) newcastle 125,6 milyon euro
  18) stuttgart 111,5 milyon euro
  19) fenerbahçe 111,3 milyon euro
  20) manchester city 104 milyon euro
  
  http://www.deloitte.com/…402%26cid%3d190718,00.html