ii. moctezuma

• ispanyolların meksika'yı keşfettikleri sırada tahtta olan 9. aztek imparatoru. daha doğrusu tenochtitlan bölgesi hakimi. 1502-1520 yılları arasında hüküm sürmüştür ve ispanyollarla yapılan savaşlar sırasında ölmüştür. aztek imparatorluğu kendisinin tahtta olduğu sürede en geniş sınırlarına ulaşmış ve bölgeler arasında bir siyasi birlik sağlanmıştır. ama hernan cortes önderliğindeki ispanyol istilacılar yüzünden bu siyasi birlik kısa ömürlü olmuştur.
  
  aztekler tek bir çatı devlet altında yaşamıyorlardı. çeşitli kabilelerin bölgeleri vardı ve bu bölgeler kendi aralarında bir ağ kurmuşlardı. mayaları domine etmeyi başardıktan sonra bölgeye iyice yerleşmişler ve ticaret de gelişmişti. at ve deve olmadığı için bir haberciler grubu oluşturmuşlar ve bu haberciler için yol ağları inşa etmişlerdi. ayrıca oldukça yaygın kanal sistemleri vardı ve tarım hayli gelişmişti. yine de kabileler arasında güç ve dominasyon mücadeleleri oluyordu. en gelişmiş ve büyük tenochtitlan şehri ve bu şehrin nahuatl kabilesine mensup sakinleri bölgenin en güçlü siyasi yapısıydı. zaten bu yüzden tenochtitlan başkent sayılır.
  
  ii. moctezuma diğer kabileleri savaşlarda yenip bölgesini genişletmiş ve bir imparatorluk kurmuştu. ama bu imparatorluk merkezi bir yapıya sahip değildi, daha çok bir birlik gibiydi ve ispanyollar geldiğinde, her ne kadar güce boyun eğmiş olsalar bile, kabileler arası hırslar devam etmekteydi. zaten azteklerin sonunu bu tür çekişmeler getirdi. hernan cortes ve diğer ispanyol öncüler diğer kabilelerin hırslarını körükleyerek desteklerini aldılar ve gerisi çorap söküğü gibi geldi.
  
  ispanyollar ilk başlarda misafir edildikleri başkentte bir süre sonra huzursuzluklara sebep olmaya başladılar. tepeden bakmaları, uzun süre konaklamaları ve yer yer tehditkar olmaları hasebiyle sevilmez oldular. kaynaklarda çok net değil ama bir süre sonra krala mahkum/esir muamelesi etmeleri ile işler iyice gerildi ve savaşlar patlak verdi. ii. moctezuma ev hapsindeydi ve 1520 yılına gelindiğinde aztekler artık iyice kontrol altına alınmıştı. bu yılın ortalarına doğru matanza de toxcatl ( toxcatl katliamı ya da alvarado katliamı) gerçekleşti. ispanyol versiyona göre, bir çeşit insan kurban etme ritüeline müdahele ederken işler kontrolden çıktı. öte yandan azteklere göre, altın ve diğer mücevherleri gören ispanyollar kontrolden çıkıp neredeyse bütün seçkinleri çoluk çocuk ayırt etmeden öldürdüler.
  
  ii. moctezuma bu katliamdan sağ kurtulsa bile ispanyolların kontrolü sağlamak için kullandıkları bir kukladan başka bir şey değildi artık. zaten çok geçmeden aynı yıl içerisinde onu da öldürdüler ve aztek imparatorluğu çok geçmeden yıkıldı.
  
  tema: (bkz: latin amerika tarihi)