agent

• dilbilimi, yapay zeka ve bilişsel bilimlerde ve yazılım mühendisliği^* gibi tonla başka akademik-teknik disiplinde kullanılan bir tabir, türkçesi için yukarda sanırım imaen erkin önerilmiş, tabi bir fikir ama bu şekilde kullanımı yok. (bkz: eyleyici)yi duydum, ilgili alana bağlı olarak fail de deniyor ama tam da karşılamıyor bence. osmanlıcadan yapılacak en iyi karşılama denemesi âmil kelimesi ile olurdu bence ancak bunların devri geçti. eyleyici de yaygın sık kullanıldıkça kavramın altındaki anlamları ve çağrışımları kazanabilir insanların zihinlerinde, ama hala çok genç taze bir türkçeleştirme. etken, etmen kullanımı da var ama bu kelimelerin başka ve biraz uzak temel anlamları var. faktör'ü türkçeleştirmek için kullanılmışlar.
  
  eyleyici (agent), çevresinden (environment) aldığı uyaranlar ve yaptığı gözlemlere (observations) göre içsel amaçlarına uygun şekilde eylem kararı alıp bunu uygulayan (action) ve çevresinde bu anlamda değişiklikler yapan (dünyayı manüpile etme, değiştirme veya kendi konumunu değiştirme gibi) bir varlıktır (linkteki şemanın anlaşılması için ingilizcelerini de yazdım). çevresi ve eyleyici arasında gözlem ve eylemler üzerinden gidip gelen bir geri besleme çevrimi vardır. burada bahsedilen amaç(lar) ise çevrenin eyleyici açısından arzulanır bir duruma gelmiş olmasıdır. amaç(lar) çevrenin belirli bir konfigürasyonda bulunma, ulaşmış olma hali, bir dışsal durumu gerçekleştirme diye de düşünülebilir, eyleyici de gözlemleri ile bu duruma ulaşmak, çevreyi ulaştırmakla ilgili eylemleri yapar. bu eyleyici bir insan, hayvan, bir yazılım parçası, evi süpüren temizlik robotu, bir grup insan, bir örgüt, tüzel kişilik vs olabilir. eylemler başarısız, etkisiz veya amaçları dışında etkiler gösterebilir, gözlemler kısmi ve yanlış olabilir. çevre eyleyicinin etkisi dışında birçok şekilde ve sebeplerle değişebilir.
  görsel https://imgur.com/a/7nj7hvd
  
  bütün bunlara ek olarak agent-eyleyici kutusu, ulaşmak istediği amaçları dışında, mevcut gözlemleri değerlendirmek için başvuracağı geçmişten gelen bilgiler, kriterler, kurallar hareket tarzları gibi çeşitli bilgi ve kabiliyetleri de içermektedir, eylem gözlem döngüsünde edinilen bilgiler bu içsel kabiliyetleri de güncellemektedir, yani sadece çevre değil bu içsel durum da değişmektedir. bu tip eyleyicilere zeki eyleyici denebilir. bu tip zeki eyleyicilere çevreden bir etki gözlem konusu bir girdi olmadan da içsel durumu ve amaçları gereği harekete geçme özelliği, pro-aktiflik de önemli bir ek özellik olarak atfedilebilir. "eyleyici" kavramı ile iş yapılan teknik alana bağlı olarak kendisi gibi diğer eyleyicilerle etkileşme girme (sosyal eyleyici) özelliği de eklenebilir tanıma.
• çağrı merkezi terminolojisinde müşteri temsilcilerine denir.
• ing. dil bilimi terminolojisinde işi yapan, gerçekleştiren kişi, özne.
• ing. vekil, temsilci.
  
  ayrica
  
  (bkz: representative)
• (bkz: yeni başlayanlar için çağrı merkezi)
• onuncu nesil çaylak.
• (bkz: eksi agent)
• (bkz: sentient programs)
• dünya çapında artist booking yapan sanatçı ajanı. organizatörler için menajerlere ulaşmanın tek yolu.
• ortamdaki degisiklikleri algilayan, yorumlayabilen, kullanicisinin adina birtakim islemleri yerine getirme özelligine sahip ve bu ozelligini kullanirken diger agent lar ile haberlesebilen yazilim veya donanim bilesenleri.