• levant arapçası+mısır arapçası+italyanca terim ve kavramlar+latin alfabesi+katolisizm formülü ile açıklanabilecek dil.

    akdenizin ortasında -bir zamanlar bir şekilde oraya gitmiş ve hala orada- yaşayan bir arapça formudur. arapça'nın* tüm fiil çekim kalıplarını halen tüm canlılığıyla bünyesinde barındırır. bunun yanı sıra çok sayıda italyanca sözcüğü arapçanın semitik süzgecinden geçirmiş halde yaşatmayı sürdürür. örneğin italyancada "omuz" anlamına gelen spalla sözcüğü maltacada aynen bulunur. ancak maltızlar* bunu arapçadaki ikil* çekime uydurarak "spalltein"* olarak kullanırlar. arapça bilen bir italyan için cepte sayılabilecek bir dildir.

    fiiller arapçadaki paradigmayı koruyarak çekilir. ben ve biz zamirleri değişmiştir. ben için "ana, ene" yerine jien*, biz için "nahnu" yerine "ahna" kullanılır. olumsuz yapmak için ise çekilmekte olan fiilin başına "ma-" sonuna ise "-x" eklenir. bu özelliğiyle mısır arapçasını fena halde hatırlatmaktadır. tıpkı arapçadaki gibi "olmak" fiili şimdiki zamanda gösterilmez, ancak olumsuzda çekimi aşağıdaki gibidir:

    miniex (miniyeş) : değilim
    mintix (mintiş): değilsin
    mhuwiex (mhuviyeş): o (eril) değil
    mhijiex (mhiyeş): o (dişil) değil
    mahniex (mahniyeş): değiliz
    mintomx (mintumş): değilsiniz
    mhumiex (mhumyeş): değiller

    "sahip olmak" fiilinde ise levant ve mısır arapçasında korunan 'and- kalıbı kullanılır. "andi, andek, ando" gibi. olumsuzda yine kural aynıdır. "m(a)....-x"

    maltaca latin harfleriyle yazıldığından, arapçanın kendine has olup latin yazısı ile gösterilmesi pek mümkün olmayan sesleri ifade edebilmek için bazı harfler ya latin alfabesinde kullanıldıklarından farklı kullanılmışlar ya da modifiye edilmişlerdir.

    misal ki:

    c: ç olarak okunur. (ki genelde yalnızca italyancadan gelen sözcüklerde kullanılır.)

    g (üzerinde bizim yumuşak g'ye benzeyen bir nokta bulunan g): c okunur. maltacayı mısır arapçasından ayıran en temel özellik belki de budur. çünkü mısır arapçasında c ya da j sesi bulunmaz, bütün cim'ler g okunur.

    h (büyük h harfini iki dikey çizgi arasında bir yatay çizgi olarak düşünürsek bu iki dikey çizgi arasında iki paralel yatah çizgi olarak gösterilir): arapçadaki "ha" sesine karşılık gelir. örneğin beş anlamına gelen "hamsa" sözcüğü bu h ile yazılır.

    j: y okunur

    gh: arapçadaki ayn sesinin karşılığıdır. örneğin "x'ghamlet?" (o -kadın- ne yaptı?) soru cümlesi "ş'amlet" okunur.

    q: arapçada "kaf" ile gösterilen sesleri göstermeye yarar.

    x: arapçadaki şin*e karşılıktır.

    z (üzerinde nokta olan z) slav dillerindeki c gibi, türkçede fatsa sözcüğündeki ts birleşimi gibi bir sese karşılık gelir. genellikle italyan kökenli sözcüklerde bulunur.

    maltacada, tıpkı arapçadaki gibi artikel (tanımlık, harfitarif) bulunur. ve arapçadaki kameri ve şemsi harf düzeni burada da bulunur. yani, c, d, n, r, s, t, x, z, z(noktalı olan) dışındaki harflerin önüne gelen artikel il- dir. ancak bu harflerden önce gelirse o harfe dönüşür ve ic-, -id, -in, -ir v.s olur.

    soru zamirleri fasih arapçayla değil de levant* arapçasıyla aynıdır.*

    çoğul yapma işi ikil yapma ve çoğul yapma şeklinde kendini gösterir. örneğin hafta sözcüğü "gimgha"* olarak gösterilirken, "iki hafta" gimaghtejn* olarak gösterilir.
    çoğul ise içten yapılan çoğul ve ekle yapılan çoğul olarak ikiye ayrılır.

    fiiller 9 farklı kalıpla çekime girerler. karışık işlerdir, anlatmayayım şimdi, canınız sıkılmasın.

    dünyanın yaşayan en güzel dillerinden biri olmasına rağmen, çok az kişi tarafından konuşulduğu için çok ihmal edilmiş bir dildir.

    ve evet, merhaba yerine "merhba" derler.
  • allahın belası bir dil. filolojiye inanılmaz bir merakım var ve malta’da yabancı nüfusu ağırlıklı olduğundan dolayı birçok dille iç içeydim çünkü şirkette yabancılar çoktu.

    gel gelelim bu maltacaya, o kadar yıl kaldım o ülkede ama tek kelime öğrenemedim. inanılmaz karmaşık ve zor dil. türkçeye yakın 2 kelime vardı, onlar da; avukat, maltacada da avukat olarak söylenirdi. hoş geldiniz, merhhaba idi. tabii bu h harfi bildiğimiz h harfinden biraz farklı okunurdu, yani tam anlamıyla gırtlaktan.

    noktalama işaretleri çok fazla olan bir dil. özellikle tire (-) işaretini çok kullanırlar. yani şöyle söyleyeyim; 50 kelime varsa yazıda, 40 tane de tire işareti vardır.

    artikel’e hiç gelmiyorum bile, yoksa kafayı yersiniz. şehir isimlerinin önünde muhakkak ek bir kelime alırdı. benim kaldığım şehir sliema idi ama tabelalarda tas-sliema yazardı. bunun nedenini bir taksiciye sormuştum; bizde böyle dedi. lan tamam da neden dedim, bilmiyorum amk dedi.

    aksanları çok acayip. misal; 1000 kişiyi diz, içlerinden sadece 1 tane maltalı olsun, hem tipinden, hem de konuşmasından direkt anlarım maltalı olduğunu.

    dedim ya, birçok dille iç içeydim ve her dilden birkaç kelime öğrendim ama maltacadan aklımda kalan tek kelime “allright mela”.

    eveeeet şimdi geldik zurnanın zırt dediği yere. mela! bakın bu kelime hayat kurtarır malta’da. her şeyde ama her şeyde bu kelimeyi kullanırlar. hiçbir dilde, herhangi bir karşılığı yok. sinirliyken, üzgünken, mutluyken her kelimenin önüne veya sonuna mela’yı yapıştırırlar. bunu da sordum dedim bu nedir olm diye ama biz de bilmiyoruz aga dedi maltalı arkadaş. siz zaten neyi biliyonuz amk dedim, allright mela diye cevap verdi. türkçede herhangi bir kelimeye denk gelmiyor. hani belki ‘yani’ olabilir ama tam da olmayabilir.

    neyse çok uzattım konuyu. bu dili öğrenmek zorunda umarım kalmazsınız. şayet kalırsanız, sağlam bir sabrınızın ve iradenizin olması gerek.
  • bu dilde bir suru article var. arkadaslarima ‘hangi kelimenin basina hangi article gelecegini nereden biliyorsunuz?’ diye sordugumda “ezbere” demislerdi ama dun ogrendim ki aslinda bu isin bir mantigi varmis. soyle ki;

    oncelikle 30 harfli alfabeyi sesli ve sessiz harfler olmak uzere ikiye boluyoruz.

    sesli harfler; a, e, i, o, u
    sessiz harfler; b, c, d, f, g, g, gh, h, h, ie, j, k, l, m, n, p, q, r, s, t, v, w, x, z, z

    sesli harflerin basina gelecek article her zaman l-
    ornek; ilma (water), article’la beraber l-ilma oluyor.
    fakat (1)… sessiz harflerin icinden bazi kelimeler telaffuzu sebebiyle l- article’ini aliyor. bu harfler; gh ve h ornek; l-ghalliem (erkek ogretmen – muallim gibi) ve l-hena (peace).
    fakat (2)… eger kelime 2 ya da 3 sessiz harfin yan yana gelmesiyle basliyorsa, yine l- article’ini aliyor. ornek; l-skola (school), l-studenti (student). burda onemli bir not, telaffuz sirasinda l- ve kelime arasinda “i” harfi geliyor. yani “liskola” ya da “listudenti” seklinde telaffuz ediliyor.

    bitti mi? bitmedi…

    sessiz harfler kendi icinde ikiye ayriliyor.
    xemxin (sun); c, d, n, r, s, t, x, z, z. (ben bunlari cd nusret diye aklimda tuttum :d)
    qamrin (moon); geri kalan tum harfler.

    simdiiii.. gelelim zurnanin zirt dedigi yere.
    xemxin familyasindaki tum harflerin article’lari, kelimenin basladigi harfle hemen hemen ayni. ornek; in-nannu (grand father), id-dar (house), iz-zarbun (shoe), it-te (tea).

    qamrin familyasindaki tum harfklerin article’lari “il-“. ornek: il-lapes (pencil), il-kafe (coffee). fakat dedigim gibi eger qamrin familyasindaki harfklerin 2-3 tanesi yan yana geliyorsa article “l-“ oluyor.

    karisik gibi ama degil aslinda. cd nusret'i akilda tutunca gerisi geliyor otomatik olarak :d
  • dinleyince insana italyanca soslu arapca gibi gelen dil.
  • sadece malta adasinda konu$ulan, latin alfabesiyle yazilan tek semitik dil. 30 harflidir. adanin dun itibariyle ab'ye uye olmasiyla avrupa birligi'nin yeni resmi dillerinden biri oldu. butun ab mevzuatinin diger resmi dillere cevrilecegi ve adanin nufusu gozonune alinirsa diger avrupa dillerinden birini az bucuk bilen maltalilarin bundan sonra i$ sorunu kalmayacagi soylenebilir.
  • (bkz: maltese)
  • (bkz: mela)

    eğer bu kelimeyi biliyorsanız, malta’da hayatta kalabilirsiniz.
  • http://lowlands-l.net/anniversary/malti.php
  • malta'ya indiğim an beni şoke eden dildir. herkesi arap zannetmiştim.
  • tarihi de kendisi kadar kaotik olan enteresan bir lisan ...
    9. yüzyıl 'da endülüs emevileri'nin akdeniz'in merkezindeki küçücük bir ada olan malta 'yı fethetmesiyle birlikte , mağrip arapça'sı adanın de facto dili haline gelmiş ve yaklaşık 250 sene boyunca bu özelliğini korumuştur . bu antik arapça lehçesi , bugün maltaca olarak bildiğimiz dilin ilk formu olmuştur .
    11. yüzyılda başlayan reconquista döneminden malta da payını almış ve ada 1090 yılında katolik normanlar tarafından fethedilmiştir .

    adanın hristiyanlaştırılması kapsamında özellikle sicilya ve napoli'den binlerce insan malta'ya göç ettirilmiş , italyanca ve latince adanın dominant dili olmaya başlamıştır .
    maltaca konuşan yerli nüfusun büyük çoğunluğu din değiştirmiş , yine bir kısmı da tunus ve cezayir'e sürgün edilmiştir .
    maltaca , adada ikincil dil olarak konuşulmaya devam etmiş , yüzyıllar boyunca italyanca etkisinde kalmış ve diğer arapça lehçelerinden izole bir şekilde evrimleşmiştir . bu izolasyon , maltaca'nın bir arapça lehçesi olmaktan çıkıp özgün bir dil olmasına sebebiyet vermiştir .
    bugün maltaca 'nın kelime haznesinin %65'i italyanca kökenlidir ve yalnızca italyanca konuşabilen insanlar hiçbir grameri bilmemesine rağmen maltaca bir metnin içeriğini okuyup anlayabilmektedirler .
    ancak maltaca dna'sı itibariyle semitik bir dildir ve özellikle kuzey afrika 'daki akrabalarıyla her bakımdan büyük benzerlikler taşır... tunus araplarının , maltaca konuşan birisini %40 oranında anlayabildiklerini okumuştum bir makalede . bu durum linguistlerce test edilmiş mi , ondan emin değilim ama ...
hesabın var mı? giriş yap